Sociaaleconomische redactie (*)
De grote vraag is wat Balkenende IV op Prinsjesdag aan plannen gaat presenteren. De commissie Bakker heeft munitie voldoende aangeleverd. In alle stilte is de richtlijn passende arbeid aangescherpt. Dit houdt in dat vanaf 1 juli 2008 geldt dat iemand die langer dan een halfjaar werkloos is, werk van een lager niveau als passend moet accepteren.
Een VWO-er of HBO-er dient dan een MBO baan te accepteren. Een MBO-er een VMBO-baan en een VMBO-er moet elk werk accepteren. Na 1 jaar werkloosheid is al het aangeboden werk passend op straffe van een korting op of het volledig stoppen van de WW-uitkering. Opgeleid of niet, schoonmaakwerk is werk voor iedereen zo lijkt het nieuwe credo. De FNV heeft haar verzet tegen deze wijziging beperkt tot de inhoud van het verdeelde advies over het ontslagrecht en een persverklaring op 8 juli, ruim een week na invoering, waarin op de gevaren van verdringing wordt gewezen en is overgegaan tot de orde van de dag.
De regering heeft aangegeven positief te staan tegenover het idee van een werkbudget. Dit is een persoonsgebonden budget dat zowel voor opleiding als voor inkomensaanvulling gebruikt kan/moet worden. Henk van der Kolk (voorzitter FNV Bondgenoten) kwalificeerde dit terecht als een woekerpolis. Wij weten wel wat we als inleg erin stoppen, namelijk de huidige WW-regeling en ontslagbescherming, maar er is geen enkele garantie op wat het oplevert. Met het werkbudget lijkt men twee vliegen in één klap te willen slaan. Met de invoering van dit budget wordt de huidige WW om zeep geholpen en de ontslagbescherming wordt hiermee omzeild.
De invoering van het werkbudget opent volgens de commissie Bakker de mogelijkheid om de WW drastisch in te korten. In het rapport wordt wel gezegd dat de ontslagbescherming tegen oneerlijk ontslag in stand blijft maar tegelijkertijd biedt men werkgevers een nieuwe goedkopere methode aan om een werknemer te lozen. De FNV stelde in een eerste reactie terecht dat men vooral bang is voor afbraak van de WW. De voorstellen van de commissie leiden tot een zeer ingrijpende aanpassing van de WW, maar ook van het ontslagsysteem, aanvullend pensioen, spaarloon en levensloop.
Dit alles is overigens wel geheel in lijn met de Flexicurity-richtlijn zoals recent vastgesteld door de Europese Commissie. Nederland krijgt in dat kader vast een dikke Europese voldoende voor haar inspanningen om werknemersrechten af te breken.
De bewering dat dit alles nodig is om de concurrentiepositie van Europa te versterken wordt tegengesproken in een publicatie van Alfred Kleinknecht, hoogleraar economie aan de TU Delft [1], die als volgt begint: De roep om verdere flexibilisering van arbeid kan met economische argumenten ondersteund worden. Die argumenten komen echter uit de neoklassieke economische theorie, waar geen ruimte is voor noties als innovatie en betrokkenheid van werknemers bij een bedrijf. Een bredere kijk laat zien dat het neoliberale flexibiliseringsproject zal leiden tot minder innovatie en lagere productiviteitsgroei.
De commissie Bakker en de regering gaan ook geheel voorbij aan het werk van de vakbeweging die bij reorganisaties in sociale plannen juist werk-naar-werk-trajecten afspreekt, met een collectief budget in plaats van een individueel budget en zonder daarbij het recht op ontslagbescherming of WW in te leveren. De kans is groot dat de vakbeweging zo al op voorhand is uitgespeeld in het kader van collectieve ontslagen omdat werkgevers de methode van het individuele werkbudget inzetten om hun probleem op te lossen en daarmee bemoeienis door de vakbeweging buiten de deur te houden.
Daarnaast is het volgens de commissie Bakker nodig de AOW en de pensioenleeftijd te verhogen. Waar de commissie Bakker spreekt van 67 jaar in 2040 heeft minister Donner inmiddels laten weten dat wij moeten rekenen op doorwerken tot aan 70 jaar. Mensen worden in de toekomst steeds ouder en dan kan je ook best een paar jaar langer mee in het arbeidsproces is het idee van minister Donner. Het argument hiervoor is het betaalbaar houden van de vergrijzing. Hierbij wordt geheel voorbijgegaan aan het feit dat steeds meer ouderen een groter aanvullend pensioen hebben waarover gewoon belasting geheven wordt. Tel daarbij op het voornemen om vanaf 2011 de AOW te fiscaliseren, een mooie term die betekent dat ook 65-plussers gaan meebetalen, iets wat zij nu niet doen en er is helemaal geen probleem om de vergrijzing te financieren. Keer op keer worden deze doemscenario's verspreid om de gedachten van mensen rijp te maken voor de afbraakplannen die de werkgevers en hun politieke vrienden willen doorvoeren. Of deze doemscenario's op feiten berusten is hierbij niet van belang als de gedachten van de mensen maar rijp gemaakt worden om de afbraak van verworven rechten te accepteren.
Het is aan ons om steeds weer de echte feiten naar voren te brengen. Zoals ook gebeurd is met de mythes rond het ontslagrecht en de uiteenzetting van Alfred Kleinknecht aantoont dat verdergaande flexibilisering juist tot een lagere productiviteit leidt en niet tot de veronderstelde hogere productiviteit.
De opmaat voor een hete herfst lijkt aanstaande. De FNV zou nu al moeten gaan mobiliseren. Het kan geen kwaad nu al actievergaderingen voor te bereiden en te beleggen die kort na Prinsjesdag moeten plaatsvinden. De op Prinsjesdag gepresenteerde plannen zullen voor eind 2008 in de Tweede Kamer behandeld worden. Dat betekent dat het verzet dan ook vooraf aan en tijdens deze behandeling moet plaatsvinden. We moeten op alles voorbereid zijn en bereid zijn alle middelen in te zetten om een verdere afbraak van werknemersrechten te stoppen.
Daarom roepen wij de FNV en aangesloten bonden op nu al data te prikken, direct na Prinsjesdag, waarop het vakbondskader bijeen wordt geroepen om de campagnestrategie te bespreken. Alleen met massale mobilisatie en inzet van alle middelen kan Balkenende IV gestopt worden.
Noot:
[1] Volledig artikel is te vinden op:
http://www.sp.nl/nieuws/spanning/200806/flexibele_arbeidsmarkt.shtml
(*) Dit is de Nieuwsbrief voor een Sociaal en Rechtvaardig Europa (nr.4b), uitgave van: http://www.fnvvechtvoorjerecht.nl, info@fnvvechtvoorjerecht.nl