Naar verwachting verdwijnen er de komende twee jaar 50.000 banen in de bouw, in plaats van de eerder voorspelde 30.000. Het gaat dan om 10 procent van het totale aantal arbeidsplaatsen, meldde het Economisch Instituut Bouwnijverheid (EIB) donderdag op 2 april jl. Het EIB ziet ook het aantal faillissementen in de bouw flink toenemen. Zowel het EIB als de Nederlandse club voor projectontwikkelaars Neprom verwacht dat de werkgelegenheid in de bouw na de bouwvak een klap krijgt. Voor de bouwvakvakantie wordt nog veel afgemaakt, daarna komt de klad erin. Ook het MKB krijgt forse klappen, percentueel vooral in de industrie. Het aantal faillissementen in Nederland steeg in het eerste kwartaal van dit jaar met 85 (!) procent. Door deze faillissementen verliezen veel mensen hun baan. Bij de middelgrote tot grote bedrijven zijn naar schatting het afgelopen kwartaal al 3200 mensen ontslagen.
Elders in de wereld vliegt de werkloosheid ook omhoog
Over Duitsland berichten we afzonderlijk in deze Manifest. De werkgelegenheid in het Amerikaanse bedrijfsleven is volgens ADP in maart sterk geslonken: het grootste banenverlies sinds 2001. Er gingen in maart 742.000 banen verloren, veel meer dan verwacht. De werkloosheid in de VS is in maart gestegen naar het hoogste niveau in ruim 25 jaar (8,5%v onvrijwillig zonder werk). De nieuwe gegevens maken duidelijk hoe diep de recessie is waarmee de VS kampen. Groot-Brittannië telde in de periode van november tot en met januari voor het eerst sinds 1997 meer dan 2 miljoen werklozen, maakte het Britse bureau voor de statistiek bekend op 18 maart jl. De werkloosheid liep in drie maanden tot en met januari op tot 2,03 miljoen, 165.000 meer dan in de voorgaande periode van drie maanden. Het werkloosheidspercentage in Groot-Brittannië komt daarmee uit op 6,5 procent van de beroepsbevolking. Het aantal Britten met een werkloosheidsuitkering liep in februari op tot 1,39 miljoen, ruim 138.000 meer dan een maand eerder.
Wil van der Klift
Iets minder dan de helft van de Nederlanders dacht ruim twee maanden geleden dat de huidige zware economische crisis niet langer zou duren dan één tot twee jaar. Vijftien procent geloofde toen zelfs dat de crisis al na een jaar voorbij zou zijn. Dit optimisme werd echter ook op dat moment al niet gedeeld door ruim een vijfde van de bevolking dat vreesde dat de crisis minstens twee tot drie jaar kan duren. Dit blijkt uit twee enquêtes (door NV DNB en CPB) die midden februari werden gepubliceerd.
Deze uitslag geeft goed weer hoe verdeeld er nog wordt gereageerd op de (ernst van de) crisis. Maar omdat de crisis met de dag zichtbaarder en zwaarder wordt zal de stemming steeds sneller omslaan.
De mening van de bevolking eind januari - toen de mening van de bevolking werd gepeild - spoorde overigens met de voorspelling van het CPB op dat moment in zijn Centraal Economisch Plan 2009 dat de economie dit jaar met 3,5 procent zal krimpen en volgend jaar met 0,25 procent, waarna er een herstel te zien moet zijn.
Maar aangezien herstel van de economie niet of nauwelijks kan worden verwacht van de export blijft in feite alleen de binnenlandse consumptie over om de economie uit het slop te trekken. Er is opiniemakers dus veel aan gelegen om zoveel mogelijk optimistische geluiden te verspreiden. Zonder voldoende consumptie stort de economie nog sneller en dieper in dan nu al het geval is.
Daarom beweert het CPB dat de consumptie in de komende twee jaar redelijk stabiel zal blijven. De economische feiten weerspreken dit optimisme echter. De Nederlanders worden immers in toenemende mate gedwongen de hand op de knip te houden, moest zelfs de NV DNB al midden februari erkennen. Drie op de vijf Nederlanders dacht toen dat de crisis hem of haar persoonlijk zou treffen. Ruim de helft zei minder te zullen uitgeven, omdat ze ervan uitging dat de koopkracht zal afnemen. Omdat juist een groei van de koopkracht is voorspeld voor 2009 door cao-loonstijgingen en verlaging van de WW-premies is dat opmerkelijk. De bevolking gelooft kennelijk steeds minder in de mooipraterij van de opiniemakers op radio en tv.
Ondanks fors oplopende werkloosheid, zag de helft van de respondenten die een baan heeft in januari nog geen gevaar voor de eigen baan. Onder de lagere inkomensgroepen was de angst om te worden ontslagen overigens groter dan bij hogere inkomensgroepen. Van de werkende respondenten dacht twee maanden geleden 40 procent, vooral in de lagere inkomensgroepen, dat het vinden van een nieuwe baan moeilijk zal zijn, 30 procent was daar toen niet bang voor.
Aanslagen op het pensioen, ontslagdreiging en feitelijk ontslag zijn inmiddels echter aan de orde van de dag. Dat zijn harde feiten. Hoop doet nog steeds leven, maar de mogelijkheid om ook slachtoffer van de crisis te worden neemt steeds meer toe en daarmee het gevoel van onbehagen en de bereidheid tot verzet.
Uit de enquête van de NV DNB bleek dat huishoudens gemiddeld 80 euro per maand wilden besparen. Een laag gemiddeld cijfer dat glashard aantoont dat veel mensen niet eens meer in staat zijn om te sparen. Sparen kun je immersalleen als je nog wat te sparen hebt. De mensen die zeggen te willen sparen beschikken merendeels nog over een inkomen dat sparen mogelijk maakt en dan vaak aanzienlijk meer dan 80 euro per maand. Zo'n laag gemiddelde betekent dus onomstotelijk dat heel veel mensen daar niet eens meer toe in staat zijn. Bijna de helft van de consumenten stelt dure aankopen uit. Ook hier geldt weer dat een groot aantal daartoe gewoon gedwongen is. Voor hen betekent uitstel gewoon gedwongen afstel. Voor de dagelijkse boodschappen zegt een derde van de consumenten te kijken naar goedkopere alternatieven en aanbiedingen. De horeca merkt ook dat de mogelijkheden om een avondje uit te gaan afnemen. Vakanties worden vaker in eigen land gehouden, maar vormen nog steeds een belangrijke mogelijkheid om er eens even tussenuit te knijpen. De kapitalistische crisis slaat steeds sneller en onverbiddelijk toe.