Het recht van de mensheid om te leven

Reflectie van Fidel Castro

De klimaatverandering veroorzaakt nu al aanzienlijke schade en miljoenen arme mensen ondervinden de gevolgen. De meest ontwikkelde onderzoekscentra verzekeren ons dat er nog maar heel weinig tijd over is om een onherroepelijke catastrofe te voorkomen.

James Hansen van het Goddard Instituut van de NASA stelt dat een kooldioxide-waarde van 350 ppm (parts per million/deeltjes per miljoen) nog te tolereren is, maar tegenwoordig is de waarde 390 en groeit jaarlijks met 2 ppm, de waarden van 600.000 jaar geleden overstijgend. De laatste twee decennia waren, elk afzonderlijk, de warmste sinds registratie daarvan, terwijl de hoeveelheid kooldioxide toenam met 80 ppm gedurende de laatste 150 jaar.

Zichtbaar is het smelten van het ijs op de Noordpool, de geweldige twee kilometer dikke laag die Groenland bedekt, de gletsjers van Zuid-Amerika die de hoofdbronnen met zoet water verzorgen en de reusachtige oppervlakten die de Antarctica bedekken; de overgebleven ijskap op de Kilimanjaro, het ijs dat de Himalaya bedekt en de enorme bevroren massa in Siberië. Beroemde wetenschappers vrezen sprongsgewijze veranderingen van de natuurverschijnselen die klimaatverandering zullen veroorzaken.

De mensheid had hoge verwachtingen van de top van Kopenhagen, na het in 1997 onderschreven Verdrag van Kyoto dat van kracht werd in 2005. Het luidruchtige falen van de top leidde tot pijnlijke gebeurtenissen die een deugdelijke verklaring vereisen.

De Verenigde Staten, met minder dan 5 procent van de wereldbevolking, stoot 25 procent van de kooldioxide uit. De nieuwe president van de Verenigde Staten had beloofd deel te nemen aan de internationale pogingen tot het bestrijden van dit nieuwe probleem dat het land net zo treft als de rest van de wereld. Tijdens de bijeenkomsten ter voorbereiding van de top werd duidelijk dat de leiders van dat land en van de rijkste landen aan het manoeuvreren waren om de zwaarste offers bij de opkomende en arme landen te leggen.

Een groot aantal leiders en duizenden vertegenwoordigers van sociale bewegingen en wetenschappelijke instituten, vastberaden te strijden om de mensheid te behoeden voor het grootste gevaar in de geschiedenis, kwamen samen in Kopenhagen op uitnodiging van de organisatoren van de top. Ik had liever vermeden te refereren aan de details van de brutaliteit van de Deense politiemacht tegen de duizenden demonstranten en genodigden van de sociale en wetenschappelijke bewegingen die naar de Deense hoofdstad waren afgereisd. Ik zal me concentreren op de politieke aspecten van de top.

Feitelijk domineerde de chaos in Kopenhagen waar zich ongelooflijke dingen hebben voorgedaan. Men stond de sociale bewegingen en de wetenschappelijke instituten niet toe aan de debatten deel te nemen. Er waren staatshoofden en regeringsleiders die niet eens hun standpunten over de essentiële onderwerpen konden uiten. Obama en de leiders van de rijkste landen namen bezit van de top, medeplichtig was de Deense regering. De instellingen van de VN werden naar de achtergrond gedrukt.

Barack Obama, die als laatste arriveerde op de top voor een verblijf van maar 12 uur, ontmoette twee groepen genodigden, zorgvuldig uitgekozen door hem en zijn staf en met een van hen ontmoette hij in de plenaire zaal de rest van de hogere delegaties. Hij maakte zijn opmerkingen en ging daarna meteen door een achterdeur weg. Met uitzondering van een kleine door hem uitgekozen groep werden de andere vertegenwoordigers van landen verhinderd om tijdens de plenaire zitting het woord te nemen. De presidenten van Bolivia en de Bolivariaanse Republiek Venezuela werd het toegestaan te spreken omdat de voorzitter van de top geen andere keus had dan hun het woord te geven door sterke druk van de aanwezigen.

In een aangrenzende zaal bracht Obama de leiders van de rijkste landen, meerdere opkomende landen en twee zeer arme landen samen. Hij introduceerde toen een document, onderhandelde met twee of drie van de belangrijkste landen, negeerde de Algemene Vergadering van de VN, hield een persconferentie en ging weg als Julius Caesar na één van zijn gewonnen oorlogen in Klein Azië, die hem inspireerde te zeggen: "Ik kwam, zag en overwon."

Zelfs Gordon Brown, premier van Groot-Brittannië, zei op 19 oktober: "Als we geen overeenstemming bereiken de komende maanden kan, laat daarover geen twijfel bestaan, als eenmaal de schade door oncontroleerbare groei van de uitstoot veroorzaakt is, geen retrospectieve globale overeenkomst in de toekomst die keuze ongedaan maken. Dan is het onvermijdelijk te laat..."

Brown beëindigde zijn toespraak met de dramatische woorden: "We kunnen het ons niet veroorloven te falen. Als we nu falen, zullen we een zeer hoge prijs betalen. Als we nu iets doen, als we samen handelen, als we met visie en vastberadenheid handelen, is een succes in Kopenhagen nog steeds mogelijk. Maar als we falen zal de aarde in gevaar zijn, en voor deze planeet bestaat er geen Plan B."

Maar later verklaarde hij arrogant dat de Verenigde Naties niet gegijzeld mogen worden door een groep landen als Cuba, Venezuela, Bolivia, Nicaragua en Tuvalu. Tegelijkertijd beschuldigde hij China, India, Brazilië, Zuid-Afrika en andere opkomende landen ervan dat zij gevallen zijn voor de verlokkingen van de Verenigde Staten om een document te ondertekenen, dat het Verdrag van Kyoto in de prullenbak gooit zonder bindende verplichtingen voor de Verenigde Staten en hun rijke bondgenoten.

Ik vind het noodzakelijk om er aan te herinneren dat de Verenigde Naties maar zes decennia geleden ontstonden, na de Tweede Wereldoorlog toen er niet meer dan 50 onafhankelijke landen waren. Tegenwoordig, nadat het gehate koloniale systeem ophield te bestaan, dankzij de vastberaden strijd van de volkeren, zijn 190 onafhankelijke landen lid van de VN. Jarenlang werd de Volksrepubliek China de toegang tot de Verenigde Naties geweigerd, terwijl een marionettenregering haar vertegenwoordiger was in dat instituut en in de geprivilegieerde Veiligheidsraad.

De vasthoudende steun van een groeiende groep landen van de derde wereld zal onmisbaar blijken voor de internationale erkenning van China en een zeer belangrijke factor zijn voor erkenning van de rechten van China in de organisatie van de Verenigde Naties door de Verenigde Staten en hun bondgenoten van de NAVO.

Het was de Sovjet-Unie die de grootste bijdrage heeft geleverd in de heroïsche strijd tegen het fascisme. Meer dan 25 miljoen van haar inwoners kwamen om terwijl het land vreselijk werd verwoest. Vanuit deze strijd kwam zij als een supermacht naar voren, met de capaciteit om deels tegenwicht te bieden aan de absolute heerschappij van het imperiale systeem van de Verenigde Staten en de voormalige koloniale machten voor de onbegrensde plundering van de volkeren van de derde wereld. Na het verdwijnen van de Sovjet-Unie hebben de Verenigde Staten hun macht richting het Oosten uitgebreid tot in het hart van Rusland en is hun invloed in de rest van Europa toegenomen. Daarom, wat in Kopenhagen is gebeurd, kwam niet als een verrassing.

Ik wil benadrukken hoe onrechtvaardig en schandelijk de verklaringen van de premier van Groot-Brittannië waren, evenals de Yankee-poging om de top een document als slotakkoord op te dringen alsof er overeenstemming was, terwijl daarover op geen enkel moment met de deelnemende landen een discussie had plaatsgevonden.

Tijdens zijn persconferentie op 21 december legde de Cubaanse minister van Buitenlandse Zaken, Bruno Rodríguez, een verklaring af die niet weerlegd kan worden. Ik zal enkele paragrafen citeren:

"Ik wil benadrukken dat er in Kopenhagen geen overeenkomst werd bereikt tussen partijen die deelnamen aan de conferentie, dat er geen beslissingen werden genomen over bindende of niet-bindende afspraken, evenmin met betrekking tot het Internationaal Recht, dat gebeurde simpelweg niet. Er was geen overeenstemming in Kopenhagen."

"De top was een mislukking en een bedrog voor de wereld. [...] het gebrek aan politieke wil werd blootgelegd..."

"... het was een stap terug in de acties van de internationale gemeenschap ter voorkoming en ter verzachting van de gevolgen van de klimaatverandering..."

"... De gemiddelde wereldtemperatuur kan met 5 graden toenemen..."

Dan voegt onze minister van Buitenlandse Zaken er direct andere veelzeggende informatie aan toe over de mogelijke gevolgen volgens het nieuwste wetenschappelijk onderzoek:

"... van het Verdrag van Kyoto tot vandaag steeg de uitstoot van de ontwikkelde landen met 12,8 procent ... en 55 procent van dit volume correspondeert met dat van de Verenigde Staten."

"De gemiddelde jaarlijkse olieconsumptie is 25 vaten voor een Amerikaan, 11 vaten voor een Europeaan, minder dan twee vaten voor een Chinees en minder dan een vat voor een Latijns-Amerikaan of een bewoner van het Caribisch gebied." (1 vat is 159 liter)

"Dertig landen, inclusief de landen van de Europese Unie, verbruiken 80 procent van de geproduceerde brandstof."

Het is een feit dat de ontwikkelde landen die het Verdrag van Kyoto ondertekend hebben, hun uitstoot dramatisch verhoogden. Nu willen zij de afgesproken basis voor de uitstoot vanaf 1990 vervangen door die van 2005. Dit betekent dat de Verenigde Staten, die de grootste bron van uitstoot zijn, hun uitstoot van 25 jaar geleden met maar 3 procent verminderen. Dit is een schaamteloze bespotting van de wereldopinie.

De Cubaanse minister van Buitenlandse Zaken, sprekend namens de groep van ALBA-landen, verdedigde China, India, Brazilië, Zuid-Afrika en andere belangrijke opkomende staten. Hij benadrukte het concept dat in Kyoto werd aangenomen dat "gemeenschappelijke, maar gedifferentieerde verantwoordelijkheden betekent dat de verantwoordelijkheid van de historisch accumulerende landen en de ontwikkelde landen, die de schuldigen zijn voor deze catastrofe, verschilt van die van de kleine eilandstaten of zuidelijke landen, bovenal de minst ontwikkelde landen..."

"Verantwoordelijkheden betekent financiering, verantwoordelijkheden betekent technologie-overdracht onder redelijke voorwaarden. Maar op dit punt neemt Obama zijn toevlucht tot een woordenspel en in plaats van te spreken van gemeenschappelijke, maar gedifferentieerde verantwoordelijkheden, praat hij van "gemeenschappelijke, maar gedifferentieerde antwoorden."

"... hij verlaat dan de plenaire zaal zonder de moeite te nemen om te luisteren naar iemand anders, hij luisterde ook naar niemand voor hij het woord nam".

In de daaropvolgende persconferentie, voordat hij de Deense hoofdstad verliet, heeft Obama gezegd: "Er heeft een betekenisvolle doorbraak zonder precedent plaatsgevonden hier in Kopenhagen. Voor de eerste keer in de geschiedenis zijn de grootste economieën bij elkaar gekomen om gezamenlijk hun verantwoordelijkheden te accepteren."

In zijn duidelijke en onweerlegbare presentatie zei onze minister van Buitenlandse Zaken: "Wat betekent het dat 'de grootste economieën bij elkaar gekomen zijn om hun verantwoordelijkheden te accepteren?'" Dat betekent dat zij een groot deel van de financiering, de hulp en aanpassing van landen - voornamelijk de Zuidelijke landen - aan de klimaatverandering leggen bij China, Brazilië, India en Zuid-Afrika. Daarom moet gezegd worden dat we in Kopenhagen getuigen zijn geweest van een aanval, een overval op China, Brazilië, India en Zuid-Afrika en tegen elk ander, eufemistisch genoemd ontwikkelingsland.

Dit waren klinkende en niet te ontkennen woorden gebruikt door onze minister van Buitenlandse Zaken om te beschrijven wat er gebeurde in Kopenhagen.

Ik moet er nog aan toevoegen dat om 10 uur op 19 december, toen onze vicepresident Esteban Lazo en de Cubaanse minister van Buitenlandse Zaken weggegaan waren, een late poging werd gedaan om het lijk van Kopenhagen op te wekken tot een Top Akkoord. Op dat moment was praktisch elk staatshoofd weggegaan en was er bijna geen enkele minister meer aanwezig. Wederom kon door de weigering van de overgebleven leden van de delegaties van Cuba, Venezuela, Bolivia, Nicaragua en andere landen een overwinning behaald worden op deze manoeuvre. Dat was het einde van de roemloze top.

Een andere gebeurtenis die niet vergeten mag worden is dat op het meest kritieke moment van die dag, in de vroege morgenuren, de Cubaanse minister van Buitenlandse Zaken samen met de delegaties een waardige strijd leverden en de algemeen secretaris van de Verenigde Naties, Ban Ki-moon, hun samenwerking aanboden in de steeds harder wordende strijd. Zoals toekomstige krachtsinspanningen die noodzakelijk zijn om het leven van onze soort te beschermen.

Het Wereld Natuur Fonds (WNF) heeft gewaarschuwd dat als de uitstoot niet drastisch wordt verminderd de klimaatverandering de komende vijf tot tien jaar oncontroleerbaar zal worden.

Maar het is niet nodig om de essentie te bewijzen van de handelswijze van Obama zoals hier beschreven.

De president van de Verenigde Staten verklaarde op woensdag 23 december, dat mensen het recht hebben over de uitkomst van de top over klimaatverandering teleurgesteld te zijn. In een interview met de televisiezender CBS zei de president: "in plaats van een totale ineenstorting, zonder iets te ondernemen, wat een reusachtige teruggang betekend zou hebben, konden we tenminste op hetzelfde niveau blijven waar we al waren..."

Volgens de persberichten is Obama het mikpunt van de meeste kritiek van de landen die bijna unaniem het gevoel hebben dat het resultaat van de top rampzalig is.

De VN bevinden zich nu in een moeilijke situatie, omdat veel staten het vernederend vinden aan andere te vragen in te stemmen met het arrogante en antidemocratische akkoord.

Door te gaan met de strijd en op elke bijeenkomst, met name die in Bonn en Mexico, het recht van de mensheid op leven te claimen, met de moraal en de kracht die de waarheid verschaffen, is volgens mijn mening de enige weg die men kan gaan.

Fidel Castro Ruz, 26 december 2009, 20.15 uur, vertaling Maarten Muis.