Anna Ioannatou
De Egeïsche Zee is niet alleen een trekpleister voor vakantiegangers en eenieder die belangstelling heeft voor de oud-Griekse geschiedenis en cultuur. Ook in het verre verleden al was er veel strategische 'belangstelling' voor haar geopolitieke ligging. Daar is niet veel verandering in gekomen. Het recente document van de NAVO, waarmee in wezen de operatieve controle op de Egeïsche Zee, het militaire hoofdkwartier in Larissa (stad aan de oostkust), uit handen wordt genomen kwam beslist niet als een donderslag bij heldere hemel.
Het is een van de vele recente pogingen die de NAVO doet om binnen het kader van haar nieuwe structuur de Egeïsche Zee onder haar volledige rechtstreekse controle te krijgen. Maar Griekenland is toch ook lid van de NAVO, zult u misschien zeggen. Griekenland zit ook in de EU (Europese Unie) en het IMF (Internationaal Monetair Fonds) en toch bracht de bemoeienis van beide laatste instellingen om het land economisch uit de brand te helpen (en daarmee zichzelf) premier Papandreou ertoe te verklaren dat "we een stuk nationale onafhankelijkheid kwijt zijn."
Uiteraard gebruikmakend van de gelegenheid het medeleven bij de bevolking op te wekken, zodat deze makkelijker bereid is om de gewenste liefde voor het vaderland te tonen door een deel van haar inkomen in te leveren... Want "misschien kunnen we het toch zelf" was dagenlang de leuze bij bijna alle nieuwsbulletins in medialand, terwijl Juncker (Eurogroep), Baroso (Europese Commissie), Stross-Kahn (IMF), Trichet (Europese Centrale Bank) en Merkel (Bonds Republiek) al wekenlang de meest vertoonde personen op de nieuwsbulletins op de tv zijn.
De Egeïsche Zee is een schakel van kritiek belang in de keten Balkan, oostelijk deel van de Middellandse Zee en Midden-Oosten. Dit is zo'n beetje het gebied waarin zich op het ogenblik een strijd afspeelt tussen imperialistische centra om de controle over markten, energiebronnen, olie- en aardgaspijpleidingen en de vestiging van militaire bases. Kortom om het geopolitieke overwicht.
Ook de West-Balkan is een van de prioriteiten van de NAVO en de VS in deze wedloop, waarbij een aantal doelstellingen vooropstaan: de toetreding van sommige landen tot de EU (dit zal ook de interne machtsverhoudingen binnen de EU beïnvloeden), het benutten van protectoraten als Kosovo (hier is de grootste basis ter wereld van de VS gevestigd) en FYROM voor de controle op het transport van olie, aardgas en andere rijke energiebronnen, beperking van de Chinese en Russische invloed in Servie, nieuwe plannen voor het installeren van het 'antiraketschild' op de Balkan in plaats van in de Tsjechische Republiek en Polen. De VS scherpen de etnische minderheidsproblemen aan om daarna te kunnen optreden als internationale 'stabiliserende factor'. Dit met voorbeelden aan te tonen zou ons echter te ver voeren binnen het kader van dit artikel. Dus terug naar de Egeïs.
Het is waarachtig niet moeilijk om binnen deze kluwen van tegenstellingen het veelvoudige belang in te zien van de Egeïs in de concurrentiestrijd om de controle over het hele gebied: militair voor de nieuwe structuur van de NAVO en voor vervoer over zee van Chinese producten naar Europa groeit het belang van de haven van Piraeus (inmiddels gedeeltelijk in Chinese handen) en het belang van de haven van Alexandroupolis voor de Russische energieplannen. En last but not least de waarschijnlijk rijke olievelden in vooral het noordelijk deel van de Egeïsche Zee. Weliswaar is dit gebied nog niet diep genoeg onderzocht, ondanks de bemoedigende indicaties, maar het economische belang van deze velden is in het verleden zowel van officiële regeringszijde erkend, als vanwege het feit dat er internationale belangstelling voor is, o.a. van de Shell.
Een indirecte bevestiging is ook de duidelijke weigering van Turkije de Griekse soevereine rechten in het bewuste gebied te erkennen en voorts zijn continue poging het gebied vanaf het midden van de Egeïsche Zee tot aan de Turkse kust proberen te veranderen in een neutrale gedemilitariseerde zone.
Griekenland's heersende klasse probeert haar geostrategische rol in het gebied op te vijzelen binnen de kluwen van tegenstellingen. Zij wil van het land een belangrijk vervoerskanaal maken voor energie en handel en voorts de concurrentiepositie van de landelijke monopolies op de Balkan verbeteren.
Helaas maakt het enorme overheidsschuldprobleem Griekenland's onderhandelingspositie er niet beter op. Griekenland is op dit moment de zwakke schakel binnen het internationale imperialisme. Daarom probeert het land een actieve rol te spelen bij het bevorderen van bovengenoemde plannen in de regio, waarbij die van de VS de prioriteit genieten. Verder vertegenwoordigt het nu actiever de belangen van een deel van het Griekse reders- en bankierskapitaal.
Tijdens zijn laatste bezoek aan de VS maakte premier Papandreou duidelijk dat Griekenland een hoofdrol wenst te spelen bij de toetreding van de West-Balkanlanden tot de EU en de NAVO.
Tevens wordt gewerkt aan een (op het eerste gezicht) nogal tegenstrijdige houding van samenwerking en concurrentie met de Turkse tegenpool. De "Hoge Raad voor Samenwerking", voorgesteld door Turkije met de nadruk op economische samenwerking, maakt het makkelijker de samenwerking voor te bereiden in de gemeenschappelijke exploitatie van olievelden, waarbij het leeuwendeel - naar het zich laat aanzien - wel in handen van Amerikaanse kapitaalgroepen zal terechtkomen. Ook al zal de consensus hierover binnen de respectieve establishments niet zo eenvoudig zijn.
Hetzelfde geldt niet voor de sectoren toerisme en hernieuwbare energiebronnen, waar de samenwerking makkelijker verloopt gezien o.a. het project 'Egeïsche Zee: een zee van schone en groene energie'.
Ook is de uitbreiding van de militaire samenwerking met Turkije, zoals voorzien in de nieuwe Maatregelen tot Opbouw van Vertrouwen, een voorwaarde voor een actieve rol van Griekenland binnen de nieuwe structuur van de NAVO.
Kortom, de Griekse regering ziet soevereine rechten als een wapen op de onderhandelingstafel om het winstbejag van haar kapitaalkrachtigen, haar concurrentiepositie en haar macht te consolideren, waarbij met evenveel gemak wisselend gebruik gemaakt wordt van nationale en internationale argumenten (nationalisme en burgerlijk kosmopolitisme) om de bevolking van de juistheid van haar keuzes te overtuigen.
Soevereine rechten worden ingeleverd om oorlog te voorkomen zoals het heet en dan weer komt zij met vaderlandse belangen op de proppen om uitgaven voor bewapening te rechtvaardigen voor de behoeftes van de NAVO.
Het komt eropaan dat de bevolking zich bewust wordt van dit gevaarlijke spel en dat bij verkiezingen ook laat merken!