Ron Verhoef
De onwaarschijnlijke coalitie tussen de Conservatieven en Liberalen is in Groot-Brittannië nu ongeveer 3 maanden aan de slag. Bij aantreden was al duidelijk dat Cameron veel zou gaan bezuinigen, terwijl de Liberalen vooral aasden op hervorming van het politieke systeem (al wezen zij ook op de noodzaak van flinke bezuinigingen). De Liberalen wilden graag een systeem van evenredige vertegenwoordiging, dat voor de Conservatieven juist heel ongunstig zou uitpakken.
Met die bestuurlijke vernieuwing gaat het echter nog niet zo snel. Er is een vage afspraak dat er in de loop van 2011 over zal worden gesproken, zonder dat de Conservatieven zich aan bestuurlijke vernieuwing binden.
Met bezuinigen maken de Conservatieven wel haast en ogenschijnlijk zelfs tegen de wil van hun coalitiepartner in. Volgens minister van Financiën, George Osborne, is snelheid geboden want de begroting van volgend jaar moet rond. Hoewel de definitieve begroting pas op 20 oktober bekendgemaakt zal worden, zijn de contouren wel al duidelijk.
Opvallend is dat de gewone man en vrouw de rekening betaalt. Niet verbazingwekkend overigens. In een interview met de Times van 19 juni jl. deed George Osborne de opmerkelijke uitspraak dat het begrotingstekort niet kon worden teruggedrongen door de rijke mensen meer belasting te laten betalen. De oplossing van Osborne is dus om iedereen meer belasting te laten betalen, door middel van een verhoging van de btw van 17,5 naar 20 procent.
Aangezien de meeste mensen afhankelijk zijn van de eigen Britse markt, zal dit vooral in hun nadeel zijn. Die btw-verhoging is immers onvermijdelijk.
Maar er staan nog meer belastingmaatregelen op stapel. De vermogensbelasting gaat van 18 naar 28 procent. Zo lijkt wellicht dat de rijkere burger alsnog betaalt, maar het zijn vooral de loonafhankelijken met een eigen huis die de dupe zijn en niet de rijken met een tweede huis, zoals Radio Nederland op 20 juni meldde.
De rijkere huiseigenaar heeft vaak zoveel aftrekposten, bijvoorbeeld voor onderhoud van zijn landgoed, dat hij vrijwel geen belasting betaalt. Enige jaren geleden werd zelfs bekend dat Hans Rausing, een in Engeland woonachtige Zweedse multimiljonair, zoveel aftrekposten had dat hij geen belasting betaalde, maar zelfs geld van de belastingdienst terugkreeg!
De belasting die rijken en ondernemers wel raakt is uiteraard de vennootschapsbelasting en laat die nu juist in de begroting voor volgend jaar verlaagd worden van 28 naar 24 procent. Duidelijk is dat de regering Cameron de armen de crisis wil laten betalen. Een crisis die zij nota bene niet veroorzaakt hebben. De veroorzakers van de crisis krijgen van Cameron geld toe. Dat blijkt ook wel als we de rest van de onderdelen van de begroting bekijken.
De begroting voorziet namelijk ook in een verhoging van de pensioenleeftijd naar 66 jaar en wellicht zelfs 67 jaar. Daarnaast gaat er bezuinigd worden op het aantal ambtenaren. Waar met name gesneden gaat worden is echter nog niet duidelijk. Osborne liet alleen weten dat de zorgsector en het onderwijs worden ontzien bij de bezuinigingen, al moet verregaande privatisering van beide sectoren niet worden uitgesloten en zal er wel een 'efficiency'-korting van 6 procent worden doorberekend aan zowel onderwijs als zorg. Dit zijn volgens Osborne echter geen bezuinigingen. Opvallend is dat er niet zal worden bezuinigd op defensie.
Ook op de uitkeringen zal bezuinigd worden, al is nog niet helemaal duidelijk hoe. George Osborne liet in het eerder genoemde interview met de Times van 19 juni echter weten dat het niet langer verantwoord was om zoveel publieke middelen uit te geven aan de "aasgieren van onze welvaart", zoals hij de uitkeringsgerechtigden noemde.
Of het daarbij blijft valt te bezien. De regering heeft namelijk aangekondigd dat de begroting eventueel nog wordt aangepast als de jaarrekening van 2009 daar reden toe geeft. Deze jaarrekening wordt pas in oktober bekend, maar gevreesd moet worden dat de jaarrekening inderdaad zal worden aangegrepen om nog drastischer maatregelen door te voeren.
Voor Nick Clegg, voorman van de Liberalen, moet deze begroting een nachtmerrie zijn. Zo maakten de Liberalen tijdens de verkiezingen er juist een punt van dat er meer geld naar onderwijs en zorg zou gaan en dat de werkenden en uitkeringsgerechtigden de crisis niet zouden betalen. De Liberalen zetten zichzelf bij de verkiezingen neer als een progressieve vrijemarktpartij voor de gewone man. Van dat beeld kan echter weinig meer over zijn, zoals Clegg zelf maar al te goed weet.
In een brief aan alle leden van zijn partij verontschuldigde Clegg zich voor de begroting, maar voegde eraan toe dat de maatregelen noodzakelijk waren om te voorkomen dat Engeland het nieuwe Griekenland zou worden. De Liberalen zullen dus gewoon instemmen met deze mokerslag voor de Britse arbeiders en uitkeringsgerechtigden.
De eerste drie maanden van de nieuwe Britse regering beloven dus niet veel goeds. Daar komt bij dat de Britse regering te maken heeft met parlementen in Schotland en Wales die allebei van Linkse signatuur zijn. Spanningen tussen de diverse parlementen zou dus wel eens onvermijdelijk kunnen zijn. In Wales en Schotland behoren de Conservatieven tot een splinterpartij, maar toch krijgen die landsdelen nu te maken met hard Conservatief beleid, waar ze nu juist tegengestemd hebben. Dat gebeurde al eens eerder onder Thatcher met als gevolg een ongekende bloei van de Nationalistische partijen.
Onder Thatcher was iets meer dan de helft van de Schotten voor een onafhankelijk Schotland, onder Blair verdampte dat naar zo'n 28 procent. Te verwachten valt dat met deze begroting de roep om onafhankelijkheid in Schotland en Wales weer de kop zal opsteken. Of dat gebeurt zal in mei 2011 al duidelijk worden als de verkiezingen voor de parlementen van Schotland en Wales worden gehouden. Met name de politieke spanningen tussen Schotland en Engeland zouden kunnen oplopen. In Schotland zit op dit moment een links-nationalistisch kabinet dat precies een tegengesteld beleid voert aan de Britse regering.
Het Britse kabinet is echter in staat alle Schotse wetten en regels tegen te houden of terug te draaien. Het verdrag dat de komst van een Schots parlement regelde voorzag er namelijk in dat de Westminster ongewenste maatregelen altijd kon tegenhouden of terugdraaien. Mochten de Schotse Nationalisten in 2011 de verkiezingen weer winnen, dan zal ook dit spanningsveld van belang zijn en hoewel het uiteenvallen van het Verenigd Koninkrijk onwaarschijnlijk lijkt, zou een gespannen relatie met Wales en Schotland het Cameron wel eens behoorlijk lastig kunnen maken. De val van Thatcher begon ook met de massale protesten in Schotland.