Elisseos Vagenas (*)
Het strijken van de rode vlag op het Kremlin in december 1991 markeerde een van de meest tragische gebeurtenissen in de moderne geschiedenis. Het contrarevolutionaire proces in de Sovjet-Unie, de omverwerping van het socialisme en de herinvoering van het kapitalisme werden ermee voltooid. (deel 1)
De KKE waarschuwde er destijds al voor dat de bevolkingen hierdoor beroofd werden van de fundamentele steun in hun strijd voor vrede en sociale vooruitgang die de USSR bood. Het leven bevestigde wat communisten al zeiden. Zij verwierpen de voorspellingen van alle andere partijen (rechtse, sociaaldemocratische en 'hervormde' voormalige communistische) die in de contrarevolutie een 'positieve evolutie' en een 'weg naar vrede en welvaart' zagen.
Vandaag, bijna twintig jaar later, bestaat het internationaal recht zoals we dat kenden uit de tijd dat de Sovjet-Unie nog bestond niet meer. Het ligt aan gruzelementen. Aan de ene kant houden de internationale organisaties de VS, de NAVO en andere imperialistische organisaties de hand boven het hoofd zodat zij hun eigen belangen kunnen nastreven. Anderzijds zijn ze verworden tot arena's van confrontaties en voorlopige compromissen tussen de grote imperialistische machten.
De militaire uitgaven stijgen voortdurend. Volgens gepubliceerde cijfers gaf het jaar 2008 een absoluut wereldwijd record te zien aan oorlogsuitgaven, namelijk 1464 biljoen dollar, een stijging met 4 procent ten opzichte van 2007. In de tien voorafgaande jaren waren de militaire uitgaven al met 45 procent vermeerderd. Het aantal deelnemers aan zogenaamde 'vredesmissies' en 'vredesoperaties', imperialistische interventies dus, steeg in een jaar met elf procent tot 187.586. [2]
Onder het voorwendsel van de 'strijd tegen het terrorisme' en ondanks de torenhoge kosten die volgens de berekeningen 903 miljard dollar bedroegen (voor de VS alleen al) hebben de VS enorme militaire invasies en bezettingen uitgevoerd in landen als Irak en Afghanistan.
De NAVO, het politiek-militaire apparaat van het Euro-Atlantisch imperialisme, breidt zich steeds verder uit, moderniseert zich en wordt nu al ingezet voor het uitvoeren van bloeddorstige plannen ten koste van de werkende klasse en de arme lagen van de bevolking in vele landen overal ter wereld.
De EU, met haar gezamenlijke buitenlands- en veiligheidsbeleid (CFSP) ontwikkelt een Europese krijgsmacht en begint daarmee aan een eigen cyclus van militaire interventies, vaak in samenwerking met de NAVO.
Met zijn politiek-militaire bondgenootschappen (de Collective Security Treaty Organisation, CSTO en de Shanghai Cooperation Organisation) beweegt Rusland als groeiende imperialistische macht zich in dezelfde richting, waarbij het de belangen van zijn oligarchie met alle middelen, zelfs militaire, zal verdedigen.
In alle imperialistische landen, in de grote en de kleinere, bestaat er een tendens om de 'defensiedoctrine' openlijk om te vormen tot een agressieve militaire doctrine. Vandaar de 'humanitaire oorlogen' en de 'strijd tegen het terrorisme.'
Onder deze omstandigheden gaan er steeds meer stemmen op voor een 'democratisering' van de internationale verhoudingen en de internationale organisaties. Vanuit deze visie zou een nieuwe 'structuur' oorlogen kunnen voorkomen; er zou een sfeer van 'vrede en samenwerking' ontstaan zonder dat fundamenten van het kapitalisme aangepast hoeven te worden.
Maar wie snijdt deze kwestie aan en waarom? Naast de politieke partijen zijn het de leiders van de imperialistische machten die de noodzaak aangeven van de 'democratisering' van de internationale verhoudingen en van het bouwen van een 'nieuwe structuur'. Ze zijn van mening dat hun eigen 'bijzondere belang' in de hedendaagse omstandigheden en in de wereldwijde besluitvorming 'opgewaardeerd' moet worden om recht te doen aan hun economische, politieke en militaire kracht.
Zo proberen de heersende kringen in Rusland gebruik te maken van de tegenstellingen binnen de EU en de NAVO als het gaat om de grote tegenstellingen op het terrein van de energiebronnen en de economie. Rusland dringt daarom regelmatig aan op een 'nieuwe structuur' in Europa. Binnen deze 'nieuwe structuur' zal er voor Rusland een rol weggelegd zijn naast de OVSE, de NAVO en de EU evenals voor de CSTO die Rusland oprichtte met Armenië, Kazachstan, Kirgizië, Wit-Rusland, Oezbekistan, Tadzjikistan en andere regionale organisaties zoals het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS) en de Euraziatische Economische Gemeenschap (EurAsEc).
Daarom stelt Rusland een 'nieuw Helsinki' voor waaraan naast de Europese landen, de VS en Canada (die beide lid zijn van de OVSE) ook de imperialistische organisaties NAVO, EU, CSTO, GOS en EurAsEc zullen deelnemen.
De Russische leiding bepleit het principe van 'gezamenlijke veiligheid' en betoogt hierbij dat "de toename van de veiligheid van de een niet ten koste mag gaan van de veiligheid van de ander." Volgens Rusland vereist dit een hervorming van de samenwerkingsverbanden die de Europese landen hebben.
In feite is het doel van dit vage en gecamoufleerde 'humanitaire' Russische standpunt het voorkomen van de uitbreiding van de NAVO in een gebied dat Rusland als zijn eigen 'invloedssfeer' beschouwt (Oekraïne en Georgië). Moskou beschouwt de NAVO-uitbreiding als een 'bedreiging' voor de eigen veiligheid. Op deze manier probeert Rusland indirect om zijn eigen 'vetorecht' te doen gelden tegen de toetreding van deze landen, zonder dat Rusland zelf NAVO-lid is.
Natuurlijk probeert Rusland op de lange termijn zijn rol binnen de Europese besluitvorming te vergroten, door het verstevigen van zijn banden met de NAVO, met de EU of tenminste met een aantal van de leidende landen van deze bondgenootschappen.
Ook andere machten doen gelijkaardige 'oproepen' om de internationale organisaties te hervormen. Tijdens de G20-top van de ministers van Financiën in Londen, terwijl de internationale economische crisis in volle gang was, riepen de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China) de G20 op om vaart te zetten achter de hervorming van de financiële instellingen. [3]
De laatste jaren zwelt de discussie aan over de noodzaak om het aantal permanente leden van de VN-Veiligheidsraad te vergroten. Momenteel zijn er vijf permanente leden met vetorecht (de VS, Rusland, China, Groot-Brittannië en Frankrijk). Intussen gaan er stemmen op voor de toetreding van Brazilië, India, Japan en Duitsland, opdat de "samenstelling van de Veiligheidsraad een afspiegeling zou zijn van de heersende machtsverhoudingen in de wereld" en om "tegemoet te komen aan de uitdagingen van de 21e eeuw". [4] Het voorstel houdt echter niet in dat de nieuwe leden eveneens een vetorecht zouden krijgen. Men zegt ook dat Zuid-Afrika permanent deel zou moeten uitmaken van de Veiligheidsraad. Verschillende landen verzetten zich tegen deze voorstellen. Zo is Pakistan tegen de toetreding van India en Italië tegen die van Duitsland. [5]
De belangrijkste politieke partijen van links tot rechts in Griekenland sluiten zich aan bij pogingen om de imperialistische wereld op te kalefateren. Ook zij zien de nieuwe interne tegenstellingen van het imperialisme en de gewijzigde machtsverhoudingen die ontstonden na de ineenstorting van het socialistische blok en de vergroting en intensivering van de activiteiten van de NAVO en de EU de afgelopen twintig jaar.
Om te komen tot 'democratisering' en een 'nieuwe structuur' doen zij verschillende voorstellen, zoals de vergroting van de VN-Veiligheidsraad (ND, PASOK), een opwaardering van de rol van de EU in de wereld (ND, PASOK, SYN, LAOS) of zelfs die van Rusland en China.
Deze voorstellen kunnen de ontwikkelingen echter niet in goede banen leiden. Ze kunnen de tegenstellingen binnen het imperialisme die zich voordoen op het gebied van de grondstoffen, de energievoorziening, het transport en de marktaandelen immers geen halt toeroepen. De concurrentie tussen de monopolies leidt tot kleinere en grotere militaire interventies en oorlogen. Deze concurrentie doet zich op alle mogelijke manieren voor, ook in de overeenkomsten tussen verschillende landen die steeds ter discussie gesteld worden vanwege de ongelijke ontwikkelingen. Het imperialisme is een bron van oorlogsgeweld op grotere of kleinere schaal.
Wat gezegd wordt over een 'nieuwe democratische wereldorde' met 'transparantie', 'participatie' en 'sociale solidariteit' maakt deel uit van een poging om de nieuwe machtsverhoudingen van de kapitalistisch-imperialistische barbaarsheid op te kalefateren teneinde de werkende bevolking te misleiden.
Zelfs de eis om de uitbreiding van de NAVO naar het oosten te bevriezen en het antiraketschild in Oost-Europa te schrappen is geen "beduidende stap op weg naar Europese veiligheid", zoals SYNASPISMOS beweert. De imperialistische NAVO is ook zonder nieuwe leden al heel goed in staat om naar eigen goeddunken te handelen met het zogenaamde 'Partnerschap voor de Vrede' waar naast 28 NAVO-leden nog 23 landen deel van uitmaken.
E.V. is lid van het Centraal Comité van de KKE en internationaal secretaris van de KKE. Vertaling en bewerking Frans Willems.