Hoe CSTO en SCO kunnen helpen bij het oplossen van de Afghaanse kwestie

Het defensiebudget van de VS is geëxplodeerd. Afghanistan wordt een ondragelijke last voor de VS, ondanks de vele hulptroepen uit westerse landen, zoals Nederland dat gedwee achter de VS aanholt. Er vinden talloze strategische ontwikkelingen plaats gericht op de machtsverhoudingen in hetgebied ná de onvermijdelijke terugtrekking van de Amerikaanse troepen. (Foto: US Marine Corps/flickr/cc/by-nc).

De hoop om het verzet van radicale groepen in Afghanistan te breken wordt niet bewaarheid, terwijl de geplande terugtrekking van de Westerse coalitie uit het land dichterbij komt. Gezien dit gegeven heeft Rusland geen andere optie meer dan een grotere rol te gaan spelen in de aanpak van het Afghaanse probleem en de problemen van een grotere regionale omvang.

Een mogelijke strategie in deze context is het opbouwen van een alliantie die is gebaseerd op reeds bestaande blokken, te weten de Collective Security Treaty Organization (CSTO) [1] en de Shanghai Cooperation Organization (SCO) [2]. De basis voor zo'n alliantie is gelegd in juli 2010, toen Rusland, Tadzjikistan, Afghanistan en Pakistan een start maakten met het zogenaamde 'Kabul proces'. Dit initiatief bleef aan kracht winnen tijdens de daarop volgende vier-landen-overleggen in Dushanbe en Sochi in augustus 2010.

De verklaring die de vier landen hebben ondertekend in Sochi biedt een levensvatbaar plan voor gezamenlijke inspanningen, gericht op het bestrijden van terrorisme, drugshandel en georganiseerde misdaad. Het plan is ook bedoeld voor het stimuleren van regionale economische samenwerking en het vormen van directe banden tussen overeenkomstige ondernemerskringen. De betrokkenheid van welvarende allianties, de CSTO en de SCO, kan dit proces enorm vooruithelpen.

Iran en India zouden zeker uitgenodigd moeten worden voor de coalitie. Ruslands verwachting ten opzichte van Iran is dat Teherans inmenging in regionale aangelegenheden op de lange termijn kan helpen om de crisis rond het Iraanse nucleaire programma te bezweren. Om India te bewegen deel te nemen kan een moeilijke taak blijken, gezien de sfeer van voortdurende achterdocht die in de relatie tussen India en Pakistan overheerst. Aan de andere kant zou Indiase-Pakistaanse samenwerking voor regionale veiligheid het wederzijdse begrip tussen de twee landen bevorderen.

Vanuit Moskou's perspectief gezien is een van de belangrijkste voordelen van de bemoeienis van de CSTO en de SCO met de Afghaanse situatie, dat zij Rusland kunnen helpen om een noodzakelijke veiligheidsbuffer op te bouwen aan de zuidelijke grens van het land. Zonder twijfel hebben de post-Sovjet- Centraal-Azië-leden van de twee allianties belangrijke redenen voor het nastreven van gezamenlijke doelstellingen.

Sinds 2001 is de hulp van Rusland aan Afghanistan, in de vorm van het kwijtschelden van de grote Afghaanse schuld, bijdragen aan de versterking van het nationale leger en veiligheidstroepen en herstel van de infrastructuur, niet onopgemerkt gebleven in Afghanistan. Onder de Afghanen groeit het besef dat Rusland het hoofdstuk van de Sovjet-campagne in Afghanistan heeft afgesloten en niets te maken heeft met de vijandelijkheden in het land. Rusland zou een terugkomst in het land moeten organiseren, maar niet als een militaire macht. In plaats daarvan zouden zakenlieden en ingenieurs de Afghanen moeten helpen om de oude, door de Sovjet-Unie gebouwde, economische infrastructuren nieuw leven in te blazen en nieuwe te creëren.

Er is wel voorzichtigheid geboden bij het betrekken van de Collective Security Treaty Organization en de Shanghai Cooperation Organization in Afghaanse aangelegenheden, in het bijzonder als het zaken van militaire aard betreft. De veiligheidsoperatie zou strikt beperkt moeten zijn tot het bewaken van grenzen en coördineren van antidrugs en antiterrorisme-activiteiten. Directe betrokkenheid van de twee allianties in enige aanval op Afghaans grondgebied moet vermeden worden. Nu ze feitelijk een nederlaag hebben geleden in Afghanistan zouden de VS blij zijn als Rusland en zijn bondgenoten het zouden overnemen en de last van de Afghaanse problemen op zich zouden nemen, maar dat scenario is duidelijk onacceptabel voor Moskou.

Met het oog op een hele reeks aan politieke, militaire en economische ontwikkelingen zou Rusland er alles aan moeten doen om niet betrokken te raken in het Afghaanse binnenlandse conflict. In dat licht lijkt de onlangs in Afghanistan door Rusland en de VS Drug Enforcement Administration (DEA) gezamenlijk georganiseerde antidrugsoverval een slecht initiatief. De problemen van Afghanistan zijn niet oplosbaar langs militaire weg en de beste strategie die Moskou kan kiezen is afzien van het gebruik van iedere vorm van geweld in het land. In plaats daarvan zou Rusland moeten deelnemen aan het trainen van de veiligheidstroepen van Afghanistan zelf, hun antidrugsactiviteiten steunen en het land voorzien van advies ten bate van hervormingen op het gebied van wetgeving.

De deelname van Afghanistan aan bijeenkomsten van de SCO en de sessies van de Afghanistan Contactgroep laat zien dat - gevangen in het stagnerende gewapende conflict, geconfronteerd met een gebrek aan positieve socio-economische dynamiek in het land en zich voorbereidend op de desastreuze gevolgen van de komende terugtrekking van de VS - de regering van Hamid Karzai in toenemende mate geïnteresseerd is deel te nemen aan verschillende regionale blokken.

Voor het oplossen van de conflicten in Afghanistan zal een dialoog nodig zijn waarbij het gehele scala aan etnische groepen in Afghanistan betrokken moet worden. Het risico dat de Taliban direct na de terugtrekking van de westerse coalitie gaan overheersen zal waarschijnlijk overdreven blijken te zijn, als de CSTO en de CSO zich inzetten om Afghanistan militair overeind te houden en voldoende materiële middelen het land binnenbrengen.

Als de CSTO en de SCO, of liever hun bredere coalitie met Afghanistan en Pakistan, zich verre houden van militaire operaties in het land, zijn ze in staat om de fundamenten te bewerkstelligen voor een nieuwe Afghaanse soevereiniteit, waardoor Afghanistan geen probleem meer vormt voor buurlanden.

In ieder geval zal het belang van de Collective Security Treaty Organization en de Shanghai Cooperation Organization voor Afghanistan verder toenemen. De CSTO heeft de mogelijkheid om de dreiging die nu van Afghanistan uitgaat voor de regionale veiligheid op zijn minst terug te brengen tot een lokaal probleem. De SCO, als voornamelijk economisch instituut, zou in staat moeten zijn om bij te dragen aan de oplossing van de socio-economische problemen van Afghanistan. De gecombineerde inspanningen zullen bijdragen aan de oplossing van de Afghaanse kwestie.

Hoe CSTO en SCO kunnen helpen bij het oplossen van de Afghaanse kwestie

Noten