Wil van der Klift
Zet de crisis de Europese democratieën onder druk? De groeiende macht van technocraten, direct of indirect in dienst van het grootkapitaal, gaat volgens sommigen ten koste van de democratische controle. Er vindt een opvallende verschuiving plaats van democratie naar plutocratie *.
Maar menig partijdig 'wetenschapper' en opiniemaker vindt dat gerechtvaardigd in tijden van nood. In crisissituaties mag je de binnenlandse politiek omzeilen, wordt dan beweerd. Soms leidt dat tot massamoord op vakbondsactivisten en uitschakeling van progressieve politici, maar nood breekt nu eenmaal wetten. In die kringen is democratie ook geen doel, maar een middel. Waartoe is democratie dan een middel? Kennelijk alleen maar om gevestigde kapitaalsbelangen te dienen. Democratie moet de heersende klasse niet in de weg zitten. Dan mag democratie worden opgeheven.
Europa zou zich geen referendum kunnen permitteren, en zeker niet van die strijdbare Grieken, was de consensus in de Europese hoofdsteden. Hiermee wordt de ware aard van het Europese kapitaal duidelijk: Europa wordt geregeerd door de financiëel-economische belangengroepen. De democratische basiswaarden waarop Europa prat gaat zijn flinterdun. Zodra het kapitaal echt in gevaar dreigt te komen wordt spijkerhard ingegrepen. De oprichters van de EU wilden de landen aan de buitengrenzen er maar al te graag bij hebben omdat een grotere interne markt mooie afzetkansen bood. Dat door de bevolkingen in die landen daarom veel moest worden geleend kwam de westerse banken ook goed uit. Banken en industrie voeren er wel bij.
Toen de politieke marionetten in de regeringen van Griekenland en Italië niet meer bruikbaar bleken en niet via verkiezingen konden worden geloosd, zoals in Ierland en Portugal en recent in Spanje, werden ze geheel ondemocratisch gedumpt en vervangen door lieden die nog dichter bij de werkelijke machthebbers staan en deel uitmaken van het establishment. Dezelfde elite die het puin veroorzaakte mag het nu weer proberen te ruimen door de bevolkingen in Europa te laten bloeden.
Overal komen de tegenstellingen aan de oppervlakte tussen werkenden en uitkeringsgerechtigden in de verschillende landen aan de ene kant en de sterk toegenomen vervlechting van de Europese economische machthebbers aan de andere kant. Democratische processen zijn te tijdrovend en in crisistijd is de uitkomst van zulke processen lang niet altijd ten gunste van het kapitaal.
Het leek wel een doodzonde. De oproep van oud-premier van Griekenland George Papandreou, enkele weken terug, om een referendum uit te schrijven. Er ging een schokgolf door de financieel-economische en politieke elite, want het risico bestond dat het zorgvuldig uitonderhandelde reddingspakket voor Griekenland zou worden weggestemd door een strijdbare bevolking. De Franse president Nicolas Sarkozy en de Duitse bondskanselier Angela Merkel sommeerden de Griekse premier - op last van het grootkapitaal - zijn plan onmiddellijk in te trekken.
Het Griekse referendum had de spanning "van een muntunie zonder politieke unie" niet ingrijpender kunnen blootleggen, meent de Duitse filosoof Jürgen Habermas. De Frans-Duitse as belichaamt volgens hem een concentratie van macht bij een intergouvernementeel bestuur van regeringsleiders die afspraken met nationale parlementen veronachtzaamt. Wat hij verzuimt te zeggen is dat dit bestuur wordt geïnstrueerd door de Europese Ronde Tafel van industriëlen (ERT) en de Associatie voor de Monetaire Unie van Europa (AMUE), het IMF, de ECB en andere belangen- en lobbygroepen van het Europese en mondiale kapitaal. Er wordt in dit verband zonder uitzondering in de burgerlijke media gesproken van 'technocraten', maar het gaat feitelijk om de macht van het kapitaal, plutocratie dus. De vijandend en van de democratie zijn het grootkapitaal en zijn politieke vazallen.
(*) Een plutocratie is een bestuursvorm waarin geld ervoor zorgt dat de macht en de wetten door één groep kunnen worden bepaald. De naam is een samenstelling van de Griekse woorden voor rijkdom en regeren of de macht hebben. De term wordt ook wel gebruikt voor de heerschappij van het grote kapitaal. (Wikipedia)