In Durban vonden grote demonstraties plaats tegen de westerse hegemonie (Foto: Thehindu.com/ 3 en 4-12-2011).
Op de VN-klimaattop in Durban is de internationale gemeenschap er niet in geslaagd een akkoord te bereiken dat de klimaatopwarming kan tegenhouden. Het hoogst haalbare bleek een verlenging van het Kyoto-akkoord. Het is tijd voor de klimaatbeweging om het roer om te gooien en de globale machtsverhoudingen te helpen veranderen.
Als er nog mensen rondliepen die geloofden dat de internationale gemeenschap krachtdadig kan optreden als de nood hoog is, dan hebben wellicht ook zij na de zeventiende VN-klimaatconferentie in Durban van vorige week hun laatste sprankje illusie vaarwel gezegd. Want wat hebben ze ginds namelijk beslist? Om tegen 2015 (!) nog eens te onderhandelen over een bindend akkoord dat tegen 2020 (!) in werking moet treden. Hiermee wordt het al onmogelijk om de opwarming van de aarde tegen 2100 te beperken tot 2 graden Celsius (de maximale stijging om nog 50% kans te hebben 'veilig' te zijn).
De wetenschappers van het VN-klimaatpanel waren in hun rapport van 2007 nochtans duidelijk: "De wereldwijde CO2-uitstoot moet ten laatste vanaf 2015 sterk beginnen te dalen. Tegen 2020 moet de emissie wereldwijd 20 procent onder het niveau van 1990 zitten en tegen 2050 50 procent. Vandaag zitten we met 30 procent meer emissie dan in 1990! Met de vrijwillige reducties die elk land afzonderlijk wil volgen halen we het niet."
Sterker nog, we stevenen af op een temperatuurstijging van tegen de 4 graden Celsius. Stelt u zich daarbij geen barbecueweertje voor. Voor onze streken betekent dat namelijk meer hitte én meer regen, meer overstromingen en zwaardere stormen. In Zuid-Spanje, Italië en Griekenland mogen ze de kamelen van stal halen, want daar treedt woestijnvorming op. Verder naar het zuiden nog meer ellende: droogte, overstromingen en mislukte oogsten. Bovendien dreigt het hele regenwoud verloren te gaan als de aarde 4 graden opwarmt, en loopt de ijskap van Groenland onherstelbare schade op...
Het klimaat werd dus niet gered, daar in Durban, maar er werd wel - met succes - alle moeite gedaan om iets anders te redden: de miljardenzwendel van de emissiehandel.
Om de VS mee aan boord te krijgen, werd ten tijde van de opstelling van het Kyoto-protocol beslist om een systeem in te voeren dat bedrijven toelaat om uitstootrechten te kopen en te verkopen. Een systeem met veel achterkamertjes. Veel bedrijven krijgen immers emissierechten gratis, terwijl ze de kosten bovendien alsnog doorschuiven naar hun klanten. Er worden ook veel te veel van deze rechten toegewezen, wat maakt dat bedrijven nog extra winst kunnen maken door hun overtollige rechten te verkopen. Uiteindelijk zorgde dat emissiehandeltje voor meer broeikasgasuitstoot dan minder. Dat systeem wordt nu ongemoeid gelaten, want het is een miljardenbusiness geworden, waar banken en speculanten grof geld aan verdienen. De milieuorganisaties in Durban vonden een nieuwe gevleugelde uitspraak die de toestand goed samenvat: 'Als het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) een ratingbureau was, dan was het klimaat al gered'."
In Durban werd nogmaals het groene klimaatfonds bevestigd. Vorig jaar werd in Cancún reeds 100 miljard per jaar beloofd, maar niet wie dat zou betalen, noch wanneer dat geld er moest zijn. Bovendien is die 100 miljard bij lange na niet voldoende om de noden te lenigen."
"Het was eigenlijk, net als tijdens de vorige klimaatconferenties, een machtsstrijd van de VS, Australië, Canada, Japan en Europa tegen de rest van de wereld. De Verenigde Staten wilden vooral af van de historische verantwoordelijkheid die ze als rijk kapitalistisch land hebben in de uitstoot van broeikasgassen. Alle andere westerse landen gingen daarin mee, ook Europa."
De westerse landen verstopten zich achter China, dat vorig jaar nipt de VS voorbijstak als grootste uitstoter van CO2. Maar er wonen wel zes keer meer mensen in China dan in de VS. Per inwoner stoot China veel minder uit dan de VS. En vergeet ook niet dat China tegenwoordig de fabriek van de wereld is. Trek van zijn uitstoot de emissie af voor de producten die naar de VS en Europa verscheept worden en tel die bij de emissie van de ontvangende landen, dan is de kloof enorm.
Het resultaat van de klimaattop van vorig jaar in Cancún werd door een deel van de milieubeweging voorgesteld als een kleine overwinning, omdat "het onderhandelingsproces gered was". Ten onrechte, want de principes van emissiehandel en andere marktconforme mechanismen die in Kopenhagen voorgesteld waren, werden in Cancún formeel besloten. Het was nog erger dus. Ook nu hebben sommigen het over een stap vooruit. De onderhandelingen zijn nog niet afgesprongen. Nee, inderdaad niet, maar wel vreselijk te laat en in de geest van slechte kapitalistische doelstellingen.
De onderhandelingen zijn een machtsstrijd. Het klimaat wordt als alibi gebruikt om de problemen van de kapitalistische crisis naar de landen uit het Zuiden te verschuiven. In deze logica zal er nooit een 'eerlijk, ambitieus en bindend' akkoord komen. Nu niet, in 2012 niet, in 2013 niet, in 2014 niet en ook niet in 2015, of wanneer dan ook. Een akkoord bezegelt gewoon de bestaande machtsverhoudingen. De klimaatbeweging moet helpen die machtsverhoudingen te veranderen. Wij dienen te ijveren voor daadwerkelijke emissiereductie in eigen land. Voor strenge normstelling vanuit de overheid. Want er zal pas een akkoord getekend worden als die emissiereducties al bereikt zijn of gemakkelijk bereikbaar zullen blijken.
Een half jaar geleden predikten de kapitalistische goeroes nog de 'green deal', het alles oplossende groene kapitalisme. Sinds de bankencrisis en de knieval voor de speculanten hoor je er niets meer van. Het 'groene kapitalisme' heeft nu bewezen ecologisch van 'geen belang te zijn'.
Om de klimaatontaarding te beperken dienen wij in Europa de broeikasgasuitstoot te halveren in de komende tien jaar en in de volgende generatie die uitstoot terug te brengen tot bijna niets. Dat vergt wel een volledig anders denken van onze industriële infrastructuur en van onze gehele ruimtelijke ordening. Geen enkele aandeelhouder zal dit echter vrijwillig beslissen, en de overheid zal dit pas doen als de arbeidersstrijd haar daartoe verplicht. De klimaatstrijd moet dus een vast vakbondsstrijdpunt worden. De klimaatstrijd is even dringend geworden als de huidige sociale strijd en zou er het beste mee kunnen versmelten. Een sociaal rechtvaardige én ecologisch correcte omvorming zou kunnen samengaan met een strijdbare inbreng van de arbeidersbevolking.