VVD-er Elias is het contact met de werkelijkheid helemaal kwijt.
Ron Verhoef
Op 26 januari staakten de leraren in het Voortgezet Onderwijs tegen de wet onderwijstijd. De week daarna werden in de Tweede Kamer door Ton Elias, woordvoerder onderwijs van de VVD, vragen over de staking gesteld. Elias stoorde zich, behalve aan de uitlating van bondsbestuurder Kircz, ook aan het feit dat de VO-raad had besloten de dag niet te korten op het salaris van het onderwijzend personeel.
Binnen het onderwijs is dat niet ongebruikelijk. Ook bij voorgaande stakingen besloten de meeste schoolbesturen niet te korten op het salaris. Waar Elias zich nog meer aan ergerde was echter het feit dat de leraren inderdaad gingen staken. Volgens de VVD is het maatschappelijk onverantwoord als leraren staken. Leerlingen missen dan teveel lessen en dat kan natuurlijk niet.
Niet geheel verrassend werd de VVD in het debat gesteund door de PVV. Alhoewel Harm Beertema van de PVV een vooraanstaand bestuurslid is van de Vereniging Beter Onderwijs Nederland, die zich doorgaans juist ergert aan de lage actiebereidheid van leraren, kwam het verhaal van Beertema in de Kamer dan ook slecht overeen met het verhaal dat hij uitdraagt namens de BON.
Laten we de punten eens bekijken. Marten Kircz, bestuurder van de AOB, twijfelde aan de intellectuele capaciteiten van de minister. Dat lijkt laag bij de gronds, maar is Wilders niet van mening dat alles gezegd moet kunnen worden en dat mensen het recht hebben om te beledigen? Hij behoudt dat recht kennelijk alleen voor zijn eigen partij, wat natuurlijk al langer duidelijk is. Maar opmerkelijk is dat het beleid van Van Bijsterveld haaks staat op de prioriteiten die het kabinet zichzelf heeft gesteld. Dat is op z'n minst niet erg slim. Zo wil het kabinet nog steeds dat 60 procent van de leerlingen in 2020 een HBO-diploma heeft. De nieuwe regels van Van Bijsterveld maken het stapelen van opleiding echter nagenoeg onmogelijk. Ook dient iedereen het onderwijs te verlaten met een startkwalificatie (minimaal een MBO-niveau 2 diploma) en ook dat maakt de minister steeds moeilijker.
Wat zijn de nieuwe regels dan? Vanaf 2013 krijgt elke jongere na de basisschool nog maar 10 jaar opleiding bekostigd door de overheid. Dit betekent dat zittenblijven niet meer kan, althans het kan wel maar dat kost de leerlingen of hun ouders dan een jaar zelf schoolgeld betalen. Wie op het VMBO-basisberoeps begint kan vanaf 2013 nog hooguit een diploma MBO-niveau 4 halen. Wie dan nog HBO wil doen zal dat zelf moeten betalen. Wie VMBO-kader of Theoretische Leerweg doet kan wel HBO halen, maar mag niet blijven zitten en mag ook niet een verkeerde opleiding kiezen. Want de klok blijft doortikken, ook als de leerling een verkeerde opleiding kiest en van opleiding wisselt, dat staat gelijk aan zittenblijven. Dit beleid staat dus haaks op het beleid van het kabinet en de afspraken die Nederland binnen Europa heeft gemaakt. Nog erger is dat deze regels het HBO en de universiteit onbereikbaar maken voor kinderen uit arbeidersgezinnen.
Dan het doorbetalen van salaris. Dit is uiteraard een keuze van de school zelf. De voorzitter van de VO-raad schreef in een brief aan de Volkskrant dat hij achter de staking stond en dat hij de leraren veel succes wenste.Het zou wat raar zijn als de VO-raad de staking steunt maar dan wel gaat korten.
Ernstiger is de opvatting van de PVV en de VVD over de maatschappelijke gevolgen van de staking. Het idee van een staking is dat duidelijk wordt dat de werkgevers het niet zonder personeel kunnen. Daarbij loopt de baas altijd economische schade op, dat is onvermijdelijk. De werkgevers kunnen dat voorkomen door een goed akkoord te sluiten met de arbeiders. De verantwoordelijkheid van een staking ligt dus nooit bij de werknemers. Staken doe je niet voor de lol. Eisen dat de niet gewerkte tijd later wordt ingehaald is eigenlijk gelijk aan zeggen dat mensen niet mogen staken. Het oneens zijn met het kabinet is wat Elias en Beertema betreft onbespreekbaar, zij doen een aanval op het stakingsrecht.
Daarbij sluiten ze aan bij regelgeving die de Europese commissie inmiddels bij het Europees parlement heeft ingediend. Deze regels perken het stakingsrecht enorm in. Volgens de Europese Commissie mogen mensen niet meer staken als de staking te grote maatschappelijke en economische schade zou aanbrengen. Stakingen binnen de publieke sector en het openbaar vervoer worden door de nieuwe regelgeving eigenlijk verboden. Elias en Beertema nemen hierop dus alvast een voorschotje in de kamer.
Dat zal niemand verbazen. Het beleid van de VVD, het CDA en de PVV zal immers leiden tot asociale bezuinigingen en zal veel mensen hard treffen. Acties zijn daarbij bijna onvermijdelijk en die willen de PVV en de VVD dus liever bij voorbaat alvast de kop indrukken. Dat is voor de PVV schijnbaar een merkwaardige opvatting. Maar in de praktijk vaart die partij een rechtse koers.
Wat de minister in het antwoord aan Elias voorlopig echter bevestigde was dat mensen het recht hebben om te staken. Ze was het niet eens met de staking, maar wilde werknemers niet het recht ontnemen te staken. Dat is een geruststellende gedachte maar voor hoelang? De vakbonden zullen moeten strijden tegen de nieuwe Europese regels, die het stakingsrecht ernstig inperken. De strijd in het onderwijs en daarbuiten is dan ook zeker niet gestreden. De staking was hard nodig.