Wet Werken Naar Vermogen: de sloophamer die iedereen treft

Demonstratie op Malieveld op 19 september 2011 (Foto: Manifest/wvdk).

Maarten Muis

Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Paul de Krom, heeft op 1 februari de Wet Werken Naar Vermogen naar de Tweede Kamer gestuurd voor behandeling. Een wet waarover geschreven wordt als een 'fundamentele omslag in het denken over en omgaan met mensen die een arbeidsbeperking hebben.' Maar schijn bedriegt. De wet is niet bedoeld om eindelijk serieus werk te maken van uitsluiting op de arbeidsmarkt, maar de sloophamer voor het vernietigen van het collectief geregelde loongebouw.

Het versturen naar de Tweede Kamer van de wet werd begeleid door een publiciteitscampagne van een boterzachte afspraak met de werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland over 5000 werkervaringsplaatsen (gratis werken dus). Het hele ontwikkelingstraject van de Wet Werken Naar Vermogen is bezaaid met het wekken van valse verwachtingen en het om de zaak heen draaien.

Dit hervormingsproces is in gang gezet in 2007 door toenmalig minister van Sociale Zaken, Piet-Hein Donner. Hij blies hoog van de toren dat het schande is dat zoveel jongeren met een arbeidsbeperking direct de Wajong ingaan. Achter deze façade van betrokkenheid zit echter de ideologische stelling dat het marktmechanisme de sociale uitsluiting op de arbeidsmarkt kan en moet oplossen. En dat middels drastische loonkortingen en inperken van arbeidsrechten.

Al vroeg in het debat over uitsluiting op de arbeidsmarkt was er vanuit de vakbeweging de roep om het instellen van een quotum voor werkgevers van het aantal in dienst te nemen mensen met een arbeidsbeperking. Maar het zijn niet de woordvoerders van mensen met een arbeidsbeperking, maar de lobbyisten van VNO-NCW en MKB Nederland die de deur plat lopen bij de regering van Mark Rutte en Maxime Verhagen. De belangen van het kapitaal staan prominent op de politieke agenda, het idee van een solidaire maatschappij is geheel buiten beeld gedrongen, mede door het aanwakkeren van mediahypes en simpele oneliners. Werkelijk structurele oplossingen voor het probleem van het aan de kant zetten van mensen met een 'vlekje' worden nu compleet genegeerd.

De Wet Werken Naar Vermogen is bedoeld om de arbeid van mensen met een beperking goedkoper te maken. Rechtse politici kijken al jaren met afgrijzen naar de praktijk in de Sociale Werkvoorziening, dat iemand met een psychische of lichamelijke beperking gewoon onder een normale cao valt en het minimumloon verdient. Aan de ene kant praat dit rechtse kabinet over maatschappelijke deelname van iedereen, terwijl aan de andere kant duidelijk gemaakt wordt dat de arbeid van mensen met een sociaal-medisch etiket minder waard hoort te zijn.

Het ondergraven van het minimumloon door verwijzing naar een sociaal-medisch etiket is niet alleen een aanval op bestaande arbeidsrechten van die groep, maar gewoon discriminerend. Er is geen enkel argument om van te voren te stellen dat iemand met het syndroom van Down of met een angststoornis minder productief is. Het medisch etiket wordt zo door de werkgever misbruikt om minder te hoeven betalen en makkelijker te kunnen ontslaan.

Het gaat ook niet alleen om het 'laten vallen' van een hele groep werkende mensen, maar om een indirecte aanval op de koopkracht van iedereen. Want een sociaal-medisch etiket is rekbaar en eenvoudig toepasbaar op een grote groep. Zo wordt een groep tweederangs werknemers gecreëerd die als stormram moet dienen voor de aanval op alle collectieve regelingen. Nooit eerder viel het woord prestatieloon zo vaak in de media nu de protesten van de vakbeweging gegroeid zijn de laatste tijd.

Er is niets gedaan met de kritiek van de vakbeweging op de desastreuze plannen en de protesten ertegen. Daarvoor is de ingeplande bezuinigingsopbrengst die deze nieuwe wet oplevert te belangrijk voor dit rechtse afbraakkabinet. Tegenhouden van de wet is in het belang van heel werkend Nederland. Het ondergraven van het minimumloon en het aanjagen van de concurrentie op de arbeidsmarkt door het instellen van specifieke arbeidscontracten voor mensen met een sociaal-medisch etiket, raakt uiteindelijk iedereen die werkt of werk zoekt. De maatregel past in het neoliberale pogen de arbeidsmarkt goedkoper en flexibeler te maken. De eis van gelijke rechten voor alle werkende mensen in Nederland moet weer op de politieke agenda. Dat is pas echte emancipatie van mensen met een arbeidsbeperking.