Protestborden rond het Euro-beeld voor de ECB in Frankfurt (Foto: EnviromentBlog/Flickr/cc/by-nc-nd).
J. Bernaven (*)
Op 11 juli 2011 hebben de ministers van Financiën van de 17 eurolanden een verdrag ondertekend voor de oprichting van het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM). Daarna werd het verdrag nog bijgesteld op 2 februari 2012, niet door de (gekozen) ministers van Financiën, maar zonder democratische controle door de ambassadeurs van CoRePer (Comité van Permanente Vertegenwoordigers) die de staten vertegenwoordigen in de EU.
In juli van dit jaar zou het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) verdrag in werking treden, dit is echter nog niet gebeurd. Het Duitse Constitutionele Hof moet nog besluiten of het parlement van Duitsland dit verdrag ratificeert, deze uitspraak wordt in het najaar verwacht. In Duitsland wordt volop aandacht geschonken aan het onderwerp. De stilte in de Nederlandse media over dit onderwerp is, zeker afgezet tegen de huidige verkiezingsdiscussie, opmerkelijk. Het lijkt erop dat de bevolking niet op de hoogte mag worden gesteld van de schadelijke ontwikkelingen.
Het ESM is de opvolger van de in juni 2010 opgerichte Europese Financiële Stabiliteitsfaciliteit of Europees Financieel Stabiliteitsfonds (EFSF). Het EFSF werd opgericht in het kader van het bestrijden van de Europese staatsschuldencrisis, met als doelstelling het verschaffen van financiële steun aan lidstaten van de EU die in financiële moeilijkheden verkeren, en het hiertoe aantrekken van gelden op de kapitaalmarkten (art. 3 van de statuten van het EFSF). Als het ESM in werking treedt worden de bevoegdheden van de Europese Unie aanzienlijk uitgebreid, met grote gevolgen voor de soevereiniteit van de lidstaten en sociaaleconomische consequenties voor de Europese bevolking. [1]
Hieronder een deel uit een artikel over het ESM in Unsere Zeit (krant van de DKP) van 17 augustus 2012 door Klaus Wagener.
Stefan Homburg, vooraanstaand Duits econoom, heeft kritiek op het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM). De kritiek van Homburg richt zich in essentie op twee punten. Ten eerste zou de uit het ESM voortkomende aansprakelijkheidsverplichting wel eens veel hoger kunnen uitpakken dan de 190 miljard euro waarmee de Duitse regering rekening houdt [nvdr: vergelijkbare situatie voor andere lidstaten: Voor Nederland circuleert een bedrag van 40 miljard euro]. "Feitelijk bevat het ESM Verdrag geen bovengrens voor financiële belastbaarheid."
Ten tweede ontstaat er met de oprichting van de ESM-structuur een "op het gebied van administratieve, juridische of wettelijke controle" een nauwelijks controleerbare "juridisch vrije ruimte". "In het ESM-verdrag is een uiterst corrupt begunstigingssysteem opgenomen (...), gebaseerd op een voor altijd vastgelegd mechanisme van overheersing door de uitvoerende macht."
Als men het verdrag leest dan zijn de argumenten van Homburg goed te onderbouwen en niet te ontkennen, mede gebaseerd op relevante artikelen in het verdrag en de ervaringen met de 'reddingspraktijken' tot nu toe. Zo is in het verdrag de mogelijkheid vastgelegd om de aansprakelijkheid van lidstaten, door middel van verplichte bijdragen (Art. 25,2) en verandering van de koers van uitgifte (Art. 8,2), indien noodzakelijk aanzienlijk te verhogen, veel hoger dan de huidige genoemde bedragen (Duitsland 190 miljard en Nederland 40 miljard euro. In totaal voor de 17 eurolanden 700 miljard).
Daarmee is, gegeven de bijbehorende politieke wil, ook de kredietwaardigheid van het ESM (Art. 32,9; Art.21) bepaald. De meer technische debatten over de in het verdrag opgenomen banklicentie spelen zich, net zoals de naar verluidt "absolute bovengrens van aansprakelijkheid", af in een schemergebied. Daardoor kan de Gouverneursraad van het ESM op elk moment de "geplande lijst van financieringsinstrumenten controleren en besluiten om die lijst te veranderen." (Art.19)
Ook lezenswaardig zijn de artikelen 32, 34 en 35. Daarin is de immuniteit van het ESM voor "gerechtelijke vervolging van iedere aard" vastgelegd. Het eigendom en de activa van het ESM worden beschermd door "immuniteit voor doorzoeking, beslaglegging, incassering, onteigening en iedere vergelijkbare vorm van ingrijpen door middel van uitvoerende, juridische, administratieve of wetgevende maatregelen." In lijn met het voorgaande geldt onschendbaarheid voor de ruimtes, archieven en documenten. Evenals vrijstelling van beperkingen, administratieve voorschriften, controles en moratoria van welke aard dan ook voor het gezamenlijke eigendom, de gezamenlijke inventaris en alle activa van het ESM."
Daarnaast geldt absolute geheimhouding: "De leden en voormalige leden van de Gouverneursraad van het ESM en van de Raad van Bestuur, evenals alle andere personen die voor het ESM of in samenhang daarmee actief zijn of waren geven geen informatie door waarvoor beroepshalve zwijgplicht geldt." Ook persoonlijk is de ESM-staf niet te vervolgen: "In het belang van het ESM genieten de voorzitter van de Gouverneursraad, de leden en plaatsvervangende leden van de Gouverneursraad, de leden en plaatsvervangende leden van de Raad van Bestuur evenals de zakelijke directeur en de andere personeelsleden van het ESM immuniteit voor rechtsvervolging met betrekking tot door hun ambtshalve verrichte handelingen, en onschendbaarheid met betrekking tot hun geschriften en documenten." Deze tekst laat aan duidelijkheid niets te wensen over.
Eenmaal geïnstalleerd neemt de Gouverneursraad, onafhankelijk [dus niet democratisch gecontroleerd], alle relevante financiële en politiek-economische besluiten van het ESM. Die besluiten treffen alle lidstaten die deelnemen aan het ESM, zoals blijkt uit het verloop van de crisis, maar in het bijzonder de steeds groter wordende groep lidstaten die van hulpmaatregelen afhankelijk zijn of worden. De nationale parlementen zullen hooguit nog het Urgentiebesluit (Art. 4.4) kunnen afwijzen, als ze al geraadpleegd worden.
Naast de eveneens onafhankelijke Europese Centrale Bank treedt nu een nieuw, nauwelijks te controleren machtsorgaan van het financierskapitaal in werking, dat onder geheimhouding vergadert en immuniteit geniet.
Opmerkelijk is dat zelfs waar het gaat om de zogenaamde kernbevoegdheid van het burgerlijk parlementarisme, het budgetrecht [nvdr. parlement kan wijzigingen rijksbegroting goedkeuren/afwijzen], geen enkele poging waarneembaar is om de burgerlijk-parlementaire façade overeind te houden.
Nu Europa een kernkwestie is bij de komende verkiezingen is het des te vreemder dat over deze ontwikkelingen nauwelijks wordt gerept. De nationale soevereiniteit is voor een deel al verkocht en dreigt volledig te grabbel te worden gegooid. Waarom wordt de bevolking niet geïnformeerd? Manifest komt zeker nog terug op dit onderwerp.
[1] Meer informatie over het ESM is onder andere te vinden op:
http://wetten.overheid.nl/BWBV0005640/geldigheidsdatum_25-08-2012
en in twee Duitse YouTube filmpjes: 'ESM, de nieuwe Europese dictator' en 'Stop het ESM verdrag'
(*) Vertaling uit het Duits en bewerking J.Bernaven.