Een actie van MST, de Braziliaanse beweging van landloze boeren, tegen Monsanto in 2008 (Foto: Romina Martino/Flickr/cc/by-sa).
Wiebe Eekman
Monsanto heeft een fabriek staan in de Antwerpse haven. Ze maakt er lijmen, weekmakers, meststoffen, basischemicaliën en in de zogenaamde 'landbouwafdeling' het pesticide glyfosaat, welbekend onder de merknaam Round-up. Waarom diende 'Klimaat en Sociale Rechtvaardigheid' een bezwaarschrift in op 6 juli tegen de uitbreiding van de productie van glyfosaat-gif in de Antwerpse vestiging van Monsanto?
Ze vroeg een nieuwe vergunning aan om haar productie te verhogen van 75.000 ton naar 81.000 ton per jaar. De aanvraag was vergezeld van een 'milieu-effectrapport'.
Glyfosaat, het actieve bestanddeel van Round-up is een zwaar gif. Het werkt op de plant in via de bladeren en doodt dan de hele plant tot in de wortel. Het is ook giftig, bijtend en irriterend voor mens en dier. Van het goedje breekt 35 procent niet af, maar bindt zich aan bodemdeeltjes. Bovendien kunnen we zeker verontrust zijn over de restwaarden aan glyfosaat die we dagelijks innemen via ons voedsel. Monsanto heeft het gif gepromoot als 'milieuvriendelijk'. Dit is misleiding (zie onder andere http://home.wanadoo.nl/natuurverrijking/publicaties/glyfosaat.htm).
Er bestaan géén 'milieuvriendelijke pesticiden'. Om onze voetpaden en dergelijke onkruidvrij te houden bestaan er voldoende mechanische en fysieke alternatieven. Arbeidsintensiever misschien, maar wel verantwoorder.
Wereldwijd gaat het gebruik van glyfosaat samen met het inzaaien van genetisch gemodificeerde soja en genetisch gemodificeerde maïs die als enige bestand zijn tegen dit gif. Van de wereldhandel in soja bestaat 70 procent uit deze glyfosaat bestendige gemodificeerde soja. Die gemodificeerde zaaigoederen (maïs en soja) zijn eveneens geproduceerd door Monsanto. Monsanto heeft zo een wereldwijde monopolie opgebouwd en vele duizenden kleine boeren van hun land verdreven. Het uitstrooien van het gif glyfosaat per vliegtuig vergiftigt de lokale bevolking en veeteelt en vernietigt de biodiversiteit. Na een paar jaar ontstaan er superonkruiden die ook bestand zijn tegen Round-up en wordt er nog meer gespoten (zie voor verdere informatie over dit onderwerp www.gifsoja.nl, www.aseed.net of www.wervel.be).
Deze gifproductie is onverantwoord en zou eenvoudigweg niet mogen bestaan. Het is een technologische vlucht vooruit die de problemen van erosie van landbouwgrond en verminderde opbrengst op termijn verergert in plaats van verhelpt. We dienen terug te keren naar ecologisch verantwoorde landbouw, die ook de enige is die op lange termijn onze voedselbevoorrading veiligstelt.
In het 'milieu-effectrapport' voor Monsanto in Antwerpen wordt onder het hoofstuk 'Klimaat' koudweg gezegd 'niet van toepassing'. Direct en indirect heeft de glyfosaatproductie invloed op ons klimaat. Direct: voor de productie van 81.000 ton glyfosaat zal specifiek 846.300 GJ energie verbruikt worden, wat één derde is van het gehele energieverbruik van Monsanto in Antwerpen. Dat is een kleine 300 kWh per ton gif. De uitstoot van de bijbehorende broeikasgassen CO2 en NOx is zeker niet verwaarloosbaar. Indirect is glyfosaat bij het gebruik op landbouwgrond ook bijzonder negatief voor het klimaat, omdat het alle organisch leven in de bodem doodt en zo de natuurlijke absorptiecapaciteit voor koolstof in de vorm van micro-organismen en humus in de landbouwbodem vernietigt. Wereldwijd is dit absoluut géén verwaarloosbaar effect.
Wij hebben alle begrip voor de arbeiders die bij Monsanto in Antwerpen werken. Uiteraard dragen zij géén enkele verantwoordelijkheid voor de wereldwijde misère die Monsanto veroorzaakt heeft. Zolang die gifproductie bestaat is het allereerst zaak voor de plaatselijke vakbondsmensen een sterke vakbondsafdeling op te bouwen. Een vakbondsdelegatie die nauwlettend op de arbeidsveiligheid toeziet en plaatselijke incidenten en ongevallen weet te vermijden. Een sterke vakbondsdelegatie die tenminste de rampzalige effecten lokaal probeert in te perken. Zoals de restpesticiden in het afvalwater naar de Schelde.
Voor de algemene gezondheid van onze voeding en voor het nadelig effect op onze landbouw en klimaat zou de gifproductie eigenlijk gestopt moeten worden. De arbeiders mogen daarvan niet het slachtoffer worden. Samen met hen eisen wij dat zij ander werk binnen de Antwerpse petrochemie krijgen met behoud van loon en verworven sociale rechten.
Monsanto Europa produceert niet alleen gif in haar vestiging in Antwerpen, maar ook lijmen, weekmakers, meststoffen en basischemicaliën. Deze afdelingen zijn niet onderling geïntegreerd. Dat maakt dat de werknemers van de glyfosaatafdeling over de andere afdelingen herverdeeld zouden kunnen worden of elders in de Antwerpse petrochemie als ervaren operatoren aangesteld kunnen worden. Zeker in het kader van hogere arbeidsveiligheidsnormen en hogere milieuveiligheidsnormen is het over heel de petrochemie aangewezen om de ploegbezettingen te verhogen.