We maken de Portugese arbeidersstrijd zichtbaar in het Europees Parlement

Inès Christina Zuber (11 maart 1980, Évora) is sociologe. Zij komt uit de communistische jeugdbeweging en na een prominente rol in de nationale leiding, met als taak het organiseren van studenten en jonge arbeiders, was zij van 2004 tot 2008 lid van het Centraal Comité van de PCP. Zij was actief in de leiding van World Federation of Democracy Youth (WFDY) en organiseerde in haar tijd als wetenschappelijk onderzoeker collega's om zich te verzetten tegen de precaire arbeidsomstandigheden van onderzoekers met een beurs. Inès Zuber vervangt in 2011 Ilda Figueiredo in het Europees Parlement, waar de PCP twee leden heeft die deel uitmaken van de fractie GUE/NGL. Zij komt elk weekend naar Lissabon om in de stedelijke partijorganisatie actief te zijn en zo sterk verbonden te blijven met de Portugese realiteit.

Herdenking van de April Revolutie in Lissabon in 2012 (Foto: PCP).

Interview met Inès Zuber, lid Europees Parlement voor de Portugese Communistische Partij

Maarten Muis

Manifest sprak 27 augustus jongstleden in het partijkantoor van de Portugese Communistische Partij (PCP) in Lissabon met Inès Zuber, lid van het Europees Parlement.

Ik vroeg haar verhalen over de schuldencrisis in Portugal in de Nederlandse media voor de lezer van Manifest te verklaren. Inès legt in dit interview uit met welke inzet en eisen de arbeidersstrijd in Portugal gevoerd wordt. Ook vroeg ik haar hoe de PCP van betekenis kan zijn in het Europees Parlement, zeker nu Portugal politiek en economisch onder curatele staat van de trojka van de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het Internationaal Monetair Fonds.

Op dit moment wordt een groot deel van de publieke sector in Portugal geprivatiseerd, legt Inès uit. Het openbaar vervoer en de publieke radio en televisiezender waren kortgeleden aan de beurt. Centra voor medische hulp in afgelegen gebieden worden gesloten. De technische kennis en het menselijk kapitaal van de publieke sector wordt zonder enige voorwaarde weggegeven aan het privékapitaal. De PCP staat pal voor de arbeidersrechten en het verdedigen van de publieke sector.

Het kapitaal is bezig in Portugal de arbeidskosten te verlagen. Dat doen ze door de lonen te verlagen en mensen te ontslaan. Het vakantiegeld en de kerstbonus zijn afgeschaft. Ook worden oudere werknemers met vaste contracten ontslagen en vervangen door jongere werknemers met slechte contracten. Tevens worden allerlei sociale regelingen voor de werklozen en zieken geschrapt.

De trojka dicteert deze sociale afbraak, waar leidt dit beleid toe?

De eisen van de trojka hebben dramatische economische gevolgen, onder meer een sterke teruggang van investeringen in de publieke sector. De ingrepen die de trojka voorstelt zijn bedoeld om de schulden te verkleinen. Maar in werkelijkheid nemen de schulden alleen maar toe. De private schulden werden toegevoegd aan de overheidsschuld. De rechtse regering in Portugal, met sterke banden met de grote kapitalistische bedrijven, gebruikt deze schulden om de arbeidersrechten af te breken en de publieke dienstverlening te privatiseren. We gaan met Portugal snel dezelfde kant op zoals in Griekenland gebeurde. We moeten een breuk forceren met dit beleid.

Hoe zien de mensen in Portugal deze ontwikkelingen en wie wijzen zij aan als veroorzakers?

Mensen zijn zich bewust dat ze armer worden. In Portugal groeit het besef dat er klassen bestaan. Mensen ervaren dat er geen banen meer voor hen zijn en dat ze steeds minder aanspraak kunnen maken op de publieke dienstverlening en sociale vangnetten. Tegelijkertijd zien ze dat de grote bedrijven steeds grotere winsten maken. Ze zien ook dat andere landen in Europa, zoals Duitsland, hun rijkdom behouden en zelfs zien groeien. Dat zijn de tegenstellingen die ze waarnemen.

Er is een toename van het arbeidersprotest in Portugal. Er waren twee nationale stakingen, in november en maart. Maar belangrijker zijn de vele lokale stakingen in fabrieken en instellingen. In deze strijd wordt het de arbeiders duidelijk waarom het draait. Arbeiders in algemene termen over kapitalisme vertellen, zonder deze te verbinden met hun praktijk, is niet de juiste benadering. De eerste stap die de PCP nu voorstaat is het versterken van de strijd voor loon en arbeidsrechten.

Wat is de rol van de PCP in het groeiende verzet?

Onze politieke lijn is het versterken van de partijorganisatie, vooral in de bedrijven. Om zo de partij te versterken met nieuwe leden, maar ook om meer acties te kunnen organiseren. Er is een duidelijk verband tussen de groeiende kracht van de partijorganisatie in de bedrijven en het toenemen van strijdbaarheid daar. De partij wordt nu ook beter herkend en erkend door de arbeiders.

Portugal heeft na de revolutie van 1974 een grondwet gekregen waarin progressieve sociale, culturele en arbeidsrechten zijn vastgelegd. Is hierop ook de aanval gericht?

Er zijn twee soorten aanvallen op de bevochten rechten na de omverwerping van het fascisme. De ene is een wettelijke revisie van de grondwet, maar daarvoor is een grote meerderheid in het parlement nodig. Daarover bestaat nu niet de noodzakelijke consensus tussen de twee grootste partijen, de sociaal-democratische partij (nvdr: die liberaal-conservatief is) en de socialistische partij (nvdr: die sociaal-democratisch is).

De andere manier om de grondwet aan te vallen is door onderdelen niet te respecteren en niet toe te passen. Er staat bijvoorbeeld in de grondwet dat onderwijs vrij en toegankelijk moet zijn voor iedereen. Het invoeren van collegegeld voor het hoger onderwijs is dus in strijd met dit beginsel. Hetzelfde geldt voor de eigen bijdragen in de gezondheidszorg, terwijl iedereen volgens de grondwet daartoe volledige toegang moet hebben.

De president van de republiek heeft de taak het politieke beleid van de regering te toetsen aan de grondwet. Maar ondanks deze duidelijke inbreuken heeft hij nog nooit een veto uitgesproken. De aanvallen op de progressieve sociale, politieke en culturele rechten in de grondwet zijn toegenomen op het moment dat we toetraden tot de Europese Unie.

Hoe karakteriseert de PCP de EU?

We karakteriseren de Europese Unie als een imperialistische poule. Aan de basis van de oprichting staan de ideeën van militaire interventies en een verhoging van de uitbuiting van arbeiders. De EU-instituten hebben zich vooral sterk gemaakt voor een politiek beleid in Portugal dat het kapitalisme moet verstevigen. De EU heeft als doel ook het vergroten van de afzetmarkt voor de grote economieën in Europa. De liberalisatie van de arbeidsmarkt is bedoeld om gebieden te creëren waar de arbeiders geen rechten meer hebben. Zo kunnen de grote en sterke economieën fabrieken neerzetten in deze van arbeidersrechten vrijgemaakte zones.

Het fiscale pact is een grote inbreuk op de soevereiniteit van de Europese landen. De federale politieke structuur die gecreëerd wordt is zeer antidemocratisch. Het volk heeft daarin niets te zeggen. Met de komst van de trojka naar Portugal is dat heel goed zichtbaar. De PCP is er van overtuigd dat de EU-verdragen terug te draaien zijn. Er moet gestreden worden zodat verdragen, zoals die van Lissabon, opgezegd worden. Een andere samenwerking tussen de landen in Europa, gebaseerd op solidariteit en ontwikkeling, is mogelijk. Maar niet binnen de EU, omdat de signatuur daarvan kapitalistisch en imperialistisch is. De EU is niet te hervormen.

Hoe ziet de PCP de relatie tussen de strijd in Portugal en de arbeidersklasse in andere Europese landen?

Als we strijden voor de rechten van de Portugese arbeiders, strijden we ook voor Europese arbeidsrechten. Met een hoog kwalitatief niveau van rechten in Portugal maken we dat ook beter mogelijk voor arbeiders in andere Europese landen. De beste manier om solidair te zijn met arbeiders in andere landen is het succesvol voeren van de eigen klassenstrijd. (Deze opvatting huldigt de PCP al langer. Hierdoor wordt daadwerkelijke internationale samenwerking echter bemoeilijkt. Uiteraard heeft andersom internationale samenwerking zonder nationale strijd weinig effect, nvdr).

Van welke betekenis is de aanwezigheid van de PCP in het Europees Parlement?

We zijn de stem van de Portugese arbeiders in het Europees Parlement. We maken duidelijk dat het beleid, gesteund door de meerderheid in het Europees Parlement, gekeerd is tegen de werkers. We wijzen er steeds in de debatten op waar en wanneer in Portugal concreet gestreden wordt om die rechten te verdedigen. Met het inzicht dat politiek gemaakt wordt in de concrete strijd van arbeiders kunnen we een rol spelen in het Europees Parlement. Het werk van de PCP-leden in het Europees Parlement is niet tegengesteld aan de actuele klassenstrijd in Portugal, maar is er stevig mee verbonden.