Truke.
Rinze Visser
Het niet op de hoogte zijn van een vooroordeel kan soms vreemde gevolgen hebben. Zo waren al die mensen in New York destijds die, nog niet zo lang na de opheffing van de Sovjet-Unie, hun handen warm klapten na de opvoering van de 'Cantate ter ere van de twintigste verjaardag van de Sovjet-Unie' van Prokovjev kennelijk niet op de hoogte van het journalistieke vooroordeel dat het hier een lofzang op Stalin betrof. Dat deze muziek dus als fout en slecht gehoord had moeten worden.
Het vooroordeel kan zo ook een totaal verkeerde voedingsbodem hebben. De wereld moest bijvoorbeeld denken dat een in het oog springend gebouw in Kiev een lelijk 'sovjetgebouw' was, omdat de buitenkant rood was. En wat bleek? Het gebouw bestond al in de tsarentijd, was uit rode baksteen opgetrokken en was dus opeens lang zo lelijk niet meer...
Echter deze voorbeelden zeggen nog niet zo heel veel over de nog vele bestaande antisocialistische vooroordelen die elke dag gebruikt worden om de neoliberale rechtse politiek te propageren of goed te praten. Vooroordelen waarmee het volk gevoed wordt en waarmee elke positieve gedachte aan socialisme en nog bestaand sociaal beleid uitgebannen moet worden.
Zo moet de 'verzorgingsstaat' er steeds aan geloven. (Verzorgingsstaat is echter een door anticommunisten bedacht begrip dat moet suggereren dat de arbeidersbevolking door de heersende klasse als een hulpeloze verzorgd moet worden). De verzorgingsstaat dus. Het kapitalisme met een menselijk gezicht: de sociale, op het kapitalisme veroverde wetten en regelingen. Een veel beschaafder geworden kapitalistische maatschappij. Wat is nu, nu deze beschaving onder grote druk staat, het grote vooroordeel? Dat de maatschappij slechts bestaat uit hoger en lager opgeleiden en het daarmee verbonden inkomens- en welvaartspeil. Dat de klassenmaatschappij niet bestaat, maar bestaat uit winnaars en verliezers.
De verliezers - de losers - hebben het niet gemaakt, hebben het niet of maar voor een deel gered. Die mensen die het niet tot een leidende functie in het bedrijfsleven of in de bureaucratie gebracht hebben, die geen succes in een of ander creatief beroep hebben, zij allen hadden het kunnen redden als ze maar hun uiterste best gedaan hadden. Nu horen zij tot de losers die nog slechts meewarigheid verdienen. Bijvoorbeeld de metselaar. Ook al legt hij daags nog zo veel stenen, al knapt zijn rug 's avonds ook van vermoeidheid, hij heeft niet keihard gewerkt. Anders was hij wel professor, succesvol artiest, makelaar of projectontwikkelaar geworden. Nu moet hij, als hij weer eens werkloos wordt door het handelen van makelaars en ontwikkelaars onderhouden worden via de werkloosheidswet.
Al deze mensen, om maar niet van zieken en gehandicapten te spreken, hebben kansen gemist, zij hebben het niet gered. Vertaald naar het echte leven: zij hebben alles wat deze maatschappij biedt niet willen grijpen. Hoe vaak hoor je in dit land niet heel elitair zeggen dat je in dit land alles kunt worden, als je maar wilt? Van krantenjongen tot miljonair, van straatveger tot president-directeur... Zo wordt links of wat men daar tegenwoordig nog onder mag verstaan verweten de gewone mensen 'gewoon' te willen houden, hun de ambitie om hogerop te willen komen te willen onthouden. Door de sociale verworvenheden, die door rechts als pampers worden gezien en ook zo genoemd worden, in stand te willen houden. Zo wordt het de vakbeweging kwalijk genomen dat zij haar achterban niet wil verheffen en dat zij werknemers werknemers wil laten blijven.
Dus wij leven in een maatschappij waarin iedereen met een redelijk verstand hoog opgeleid kan worden, een hoog inkomen kan verwerven en wel buiten sociale voorzieningen kan, als men maar goed z'n best doet. Geen betutteling, geen gepamper, geen zorgtoeslagen meer, bijvoorbeeld. Het hele volk verheven tot een hoog niveau. De verheffing van het volk. Het is niet zomaar dat dit oude linkse ideaal door rechts uit de archieven is gehaald. Het is nu rechts dat, onder neoliberale en antisociale voorwaarden, dit linkse ideaal aan het oppoetsen is. Want links wil het 'gewone volk' immers in zijn afhankelijke positie houden...
Voor de neoliberaal bestaat er geen klassenmaatschappij. Geen gezeik, iedereen rijk, op z'n Amerikaans. Als je maar genoeg je best doet om ook tot de elites te behoren. Maar wie zouden dan de aardappels en de bieten moeten rooien en de huizen moeten bouwen? Grote onzin en volksverlakkerij dus. Want in de ideale neoliberale maatschappij, onder het kapitalisme zoals het bedoeld is, zullen er ook bazen en knechten zijn; de eersten nog machtiger, de tweeden totaal machteloos. En uitbuiting, veel meer dan nu! De voor de huidige machthebbers echte ideale maatschappij: een voortdurende competitie, waar de wedstrijdleiding in handen van de alleenheersers is. Dat is het doel waarnaar zij streven. Anders niet!
Het volk moet denken en handelen als de machthebbers en de zelfbenoemde elites. Conferenties, congressen, workshops, pilots zijn niet aan te slepen om dit te bevorderen. Om de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) met zijn ingebouwde bezuinigingen effectief te maken. Om het denken en handelen van de mensen in buurten en dorpen zodanig te beïnvloeden, opdat zij zich zullen gedragen als de rijke families die hun netwerken uit de deftige studentencorpsen en disputen koesteren en dit aan hun zonen en dochters doorgeven. Netwerken opzetten en in stand houden om invloedrijke posities te verwerven en onder elkaar te kunnen verdelen. Met dit verschil dat het gewone volk netwerken moet opbouwen om betaalde krachten te vervangen, om hun eigen zelfredzaamheid te bevorderen. Om mantelzorg te bevorderen, om duur speciaal onderwijs overbodig te maken, om opvoedingsproblemen en jeugdzorg zoveel mogelijk onder elkaar te regelen. Opdat er minder druk op de nationale begroting zal ontstaan, opdat lastenverlichting welke vooral de rijken ten goede komt bewerkstelligd kan worden.
Lagere inkomstenbelasting bijvoorbeeld, die de rijken en bemiddelden als extraatje in hun zakken kunnen steken; voor de lagere inkomensklassen op z'n gunstigst een sigaar uit eigen doos. Het volk wordt een mentaliteitsverandering opgedrongen. Zo zullen de hervormers van het 'kapitalisme met een menselijk gezicht' de hervormingen door de slachtoffers ervan, via de gemeenten, zelf laten uitvoeren. Speciaal onderwijs voor moeilijk lerende kinderen wordt dan 'passend onderwijs'. De Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) wordt uitgehold en op termijn afgeschaft; door middel van de zgn. loondispensatie wordt de aanval op het wettelijk minimumloon ingezet. Op korte termijn al moet dit alles leiden tot een grote verschraling van professionele ondersteuning, psychiatrische hulp en ouderenzorg. Tot het onder morele druk zetten van mensen om zich sociaal in te zetten waar de overheid het laat afweten. Dezelfde mensen in buurten en dorpen die onder steeds grotere druk komen te staan om hun kostje, vaak op de meest ongeregelde tijden, bij elkaar te scharrelen. In de 24-uurseconomie, waar de machthebbers naartoe willen. Mensen, die steeds meer gedwongen worden elkaars concurrenten te zijn.
'Kanteling', noemt men dat. Op naar een 'civil society', een maatschappij van individualistische, eigenzinnige calculerende burgers, waar wijlen Fortuyn in het begin van de jaren negentig van de twintigste eeuw ook naartoe wilde. In die praktijk, waar voor het welslagen ervan de gemeenten verantwoordelijk worden, moeten de mensen individualisten zijn, elleboogwerkers, egoïsten zijn, om zich in die harde maatschappij staande te kunnen houden. Tegelijkertijd moeten zij echter ook de menslievendheid zelve zijn. In alle drukte zorg hebben voor de zieke en behoeftige medemens in straat, buurt en dorp. De mensen moeten zowel 'de barmhartige samaritaan' als de berover zijn. Ver gezocht? Zeker niet. In alle schrijfsels welke schrijver dezes als gemeenteraadslid onder ogen komen, hetzij letterlijk of tussen de regels door, staat het.