Het 18de Nationale Congres van de Chinese Communistische Partij in de Grote Zaal van het Volk (Foto: Bert van Dijk/Flickr/cc/by-nc-sa).
Redactie buitenland
Het 18e Partijcongres in China vond plaats van 8 tot en met 15 november. De Communistische Partij van China (CPC) weet zich geconfronteerd met een ingewikkelde en hachelijke situatie. Zoals verwacht werden Xi Jinping en Li Keqiang op sleutelposities gekozen. Xi Jinping als partijleider en in maart als president; Li Keqiang als premier. In totaal werden zeven leden van het Permanente Comité van het Centraal Comité gekozen. Manifest kan in dit nummer niet uitvoerig ingaan op de uitkomsten van het Congres. We zullen de serie over China in de komende nummers afronden.
Als gevolg van de internationale financiële en economische crisis, de euro- en de schuldencrisis zijn de internationale voorwaarden voor de tot dusver zeer arbeidsintensieve en exportgerichte groei van de Chinese economie sterk afgenomen. Er vinden intern grote discussies plaats over de te volgen koers. De machtsstrijd die de afgelopen periode plaatsvond lijkt te zijn beslecht in het voordeel van de economische hervormers. Tevens lijkt er sprake van een vaste wil om politieke stabiliteit te creëren. Of die twee opvattingen kunnen samengaan valt nog te bezien. Als China nog meer wordt opengegooid voor het private kapitaal zal dat zeker ook gevolgen hebben voor de politieke stabiliteit.
Afgaande op een aantal Nederlandse Dagbladen lijkt het erop dat er op korte termijn geen schokkende veranderingen zullen gaan plaatsvinden. In het zaterdag-catern van het FD wordt niet eens meer teruggekeken op het Congres. Er staat slechts een verbatum: "Xi praat als mens in plaats van als een marxistische robot", overgenomen uit Trouw. In het commentaar van zaterdag 17 november wordt gesproken van 'Dorre Stabiliteit in China'. Het commentaar beweert dat op de achtergrond Jiang Zemin, de voorganger van de nu afgezwaaide Hu Jintao, aan veel touwtjes trekt en banden heeft met zes van de zeven leden van het Permanente Comité. Onder Jiang Zemin zijn fundamentele economische veranderingen doorgevoerd. Het proces van de opbouw van het Chinese model van markt-socialisme lijkt de wind in de zeilen te gaan krijgen.
"De verdere ontwikkeling van China in de toekomst is vooral afhankelijk van een overgang naar een kapitaalintensieve economie die gebaseerd is op techniek, duurzaamheid en innovatie met de binnenlandse vraag als drijvende kracht. Dit vereist echter een herverdeling van het nationale inkomen ten gunste van de brede volksmassa, waarbij de sociale belangenconflicten overstegen moeten worden.
De CPC heeft tegelijkertijd ook ernstige politieke problemen. Chinese media berichten over een 'risicomaatschappij' die gekenmerkt wordt door een opeenhoping van veel oude en nieuwe tegenstellingen. Het is niet moeilijk om uit officiële publicaties op te maken dat het eigenlijke gevaar vandaag schuilt in het isolement van de regerende Communistische Partij ten opzichte van de brede volksmassa. Corruptie, ambtsmisbruik, de privileges van de hoge kaders evenals bureaucratie en onkunde omtrent de noden van de bevolking hebben de verhouding tussen de partij en de bevolking duidelijk beschadigd. De regering is niet in staat gebleken om de aanhoudende maatschappelijke polarisatie te stoppen en de knellende sociale onrechtvaardigheid te verminderen.
Op buitenlands terrein ziet Peking zich geconfronteerd met de enorme geostrategische druk van het VS-imperialisme. Alleen al uit het conflict inSyrië blijkt duidelijk dat Washington alle mogelijkheden aanwendt om het internationale aanzien van China te ondermijnen en dat de VS proberen om China's wereldwijde invloed in te dammen. Dit past precies binnen de nieuwe Amerikaanse strategie voor Azië en de regio rond de Grote Oceaan. De versterking van de Amerikaanse aanwezigheid, de reanimatie van militaire bondgenootschappen uit de periode van de Koude Oorlog en het benutten en oprakelen van territoriale conflicten tussen een reeks Aziatische landen en China moeten in Azië leiden tot een anti-Chinees front waarbij de VS het politiek initiatief tegenover China in handen krijgen.
Washington heeft er blijkbaar alles voor over om een gunstige uitgangspositie te verwerven in een te verwachten conflict dat in het teken zou staan van een nieuwe industriële revolutie en waarbij de VS ook rekening houden met een wijziging van machtsverhoudingen in China door een 'Chinese lente'.
Zo blijkt ook uit het huidige Chinabeleid van de VS dat het lot van China en zijn tegenwoordige rol in de internationale politiek op de eerste plaats afhankelijk zijn van de oplossing van de interne problemen en tegenstellingen. Yuan Peng, de directeur van de Amerika-afdeling van het Chinese Institute of Contemporary International Relations heeft een aantal verhelderende ideeën over deze problematiek. 'De werkelijke uitdagingen voor China zijn niet de directe maar die van de komende vijf tot tien jaar. De echte moeilijkheden liggen niet in de internationale situatie of aan onze grenzen maar in de binnenlandse systeemhervormingen en de ecologie. De werkelijke bedreiging is niet een militair conflict; de moeilijkheden liggen op niet- militair gebied, op financieel en maatschappelijk terrein en op dat van het internet en de buitenlandse politiek'" (1).
Met het afzetten van Bo Xilai kwam de macht- en richtingenstrijd binnen de CPC voor het eerst in de openbaarheid. Alleen daaruit blijkt al hoe ernstig de situatie is waarin de partij zich bevindt. De huidige dominerende krachten in de partijleiding verzetten zich duidelijk tegen elke poging om grote veranderingen aan te brengen in de recente markteconomische ontwikkeling van China of om deze een halt toe te roepen.
Als het partijcongres de visie van Xi Jinping deelt, dan heeft de CPC met haar 'marxisme met een Chinees gezicht' haar theoretische uitgangspunt ook officieel gewijzigd.
Als gevolg van de partijverkiezingen konden er op regionaal gebied leidinggevende instanties in het leven worden geroepen waarvan de eerste taak bestaat uit het effectief doorvoeren van de politieke lijn van de centrale regering in de afzonderlijke landsdelen.
(1) Uit een artikel dat we de vorige keer plaatsten op de website www.ncpn.nl van de hand van Helmut Peters. Sinoloog en woonachtig in Berlijn.