Bijdrage NCPN voor Vier-partijen Conferentie Remich 2013
Maarten Muis
De gezondheidszorg in Nederland wordt de laatste tien jaar gekenmerkt door invoeren van marktmechanismen, toename flexibele inzet van arbeid en een grote nadruk op protocollen en werkschema's i.p.v. persoonlijke aandacht. De uitgaven voor zorg stijgen jaarlijks 3,5 procent, maar tegelijkertijd is er steeds meer werkdruk en verschraling van verzorging en geleiding van met name chronische patiënten. Uit een onderzoek van Nyfer bleek duidelijk een verband tussen invoeren van marktwerking en de kostenexplosie in de zorg. Het 'vermarkten' van de zorg brengen grote kostenposten als bureaucratie en nieuwe managementlagen met zich mee. Ook blijkt uit onderzoek (CBS 2011) dat het merendeel van de Nederlandse bevolking een grote mate aan solidariteit heeft met ouderen, chronisch zieken en gehandicapten en bezuinigingen op de gezondheidszorg afwijst.
Zowel liberale als sociaal-democratische ministers van Gezondheidszorg hebben de laatste twintig jaar beleid gevoerd dat heeft geleid tot een gezondheidszorg waarin het management gericht is op productie-output, schaalvergroting, specialisering en fusies tot steeds grotere zorg-combinaties. De basis van dit beleid was een steeds grotere invloed van commerciële verzekeringsmaatschappijen. Iedereen is verzekerd bij een verzekeringsmaatschappij naar keuze, die zorg inkoopt bij de ziekenhuizen en instellingen. De private verzekeringsmaatschappijen hebben in 2012 een winst van 1,4 miljard uit de gezondheidszorg gehaald.
Voor zorg die niet verzekerd kan worden (bijvoorbeeld die van gehandicapten en psychiatrische patiënten) is er een financiering vanuit de belasting, de AWBZ. De constante groei van dit budget, wederom door de marktwerking, gaf de laatste twee regeringen argumenten drastisch te bezuinigen op deze zorg. Dat werd gedaan door het de decentraliseren naar de gemeenten, maar minder budget mee te geven.
De huidige liberale minister Edith Schippers voert met name een beleid van steeds meer en hogere eigen bijdragen voor medische behandelingen en begeleiding. Hierdoor ontstaat er een grote druk op de levensstandaard van met name de lagere inkomens.
Een voorbeeld van een zorgsector waar drastisch is ingegrepen, is de thuiszorg. Een combinatie van decentralisatie naar gemeenten, invoeren marktmechanismen, stimuleren van flexibele arbeid (waaronder veel schijn-zelfstandigen) en agressieve marktverovering door schoonmaakbedrijven heeft deze sector compleet kapot gemaakt. Op dit moment (2013) is er bij de gemeente een budgetkorting van 70 procent op de thuiszorg, waardoor niet alleen tienduizenden werkers in deze sector werkloos worden, maar ook steeds meer hulpbehoevenden gedwongen worden uit de eigen middelen huishoudelijke zorg in te kopen.
De financiering van de gezondheidszorg in Nederland is grotendeels geprivatiseerd. Er wordt bewust een ideologie verbreid om zorg als een markt te beschouwen, waarbij de patiënt als consument wordt gepresenteerd. Er is een heel apparaat opgetuigd dat zich bezighoudt met monitoring van de kwaliteit, waarbij doelbewust aangestuurd wordt op concurrentie tussen ziekenhuizen en zorginstellingen. In Nederland wijd verbreide patiëntenverenigingen worden misbruikt door ze voornamelijk in te zetten voor promoten van kapitalistische mechanismen in de zorg.
Rond het versterken van marktmechanismen in de zorg en bezuinigingen middels decentralisaties, wordt een ideologisch verhaal verteld van 'meer eigen verantwoordelijkheid' en 'meer eigen regie'. In werkelijkheid ligt de regie over de zorg bij de paar grote private verzekeringsmaatschappijen.
Marktmechanismen in de zorg hebben geleid tot allerlei tussenlagen aan managers. Er is een drastische vorm van rationalisatie doorgevoerd op de werkvloer. Verpleegkundigen, ouderen-verzorgers en thuiszorg-medewerkers krijgen steeds meer te maken met de stopwatch, die aangeeft hoe lang zij over een handeling mogen doen. De werkdruk is groot. Met name in de ouderenzorg heeft het management sterk ingezet flexibele arbeid, waarbij ervaren en vast personeel vervangen werd door tijdelijke krachten. De kwaliteit heeft hieronder sterk te lijden gehad.
Er is een groeiende onvrede onder werkenden in de zorg over de arbeidsomstandigheden. Door de rationalisaties verdwijnt de mogelijkheid persoonlijke aandacht te geven aan patiënten en hiermee ook een groot deel van de reden waarom de lagere beloning in deze sector (vergeleken met de marktsector) geaccepteerd werd.
De Abvakabo FNV zet nu een organizing-methode in om posities op de werkvloer te veroveren binnen de ouderenzorg. Daarbij worden deze organizing-campagnes door de werkgevers met alle mogelijke middelen tegengewerkt. Hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor stemmingmakerij in de media. Maar het vragen van de aandacht voor de arbeidsomstandigheden in de zorg heeft van de Abvakabo FNV weer opinieleider gemaakt in het debat over wat goede zorg is. En dat het goede arbeidsvoorwaarden waard is.
De partij heeft verschillende leden die in en rond de gezondheidszorg werken. Lokale afdelingen waren en zijn betrokken bij het organiseren van acties tegen de bezuinigingen en aantasting van arbeidsvoorwaarden in de thuiszorg. Onze krant Manifest heeft geregeld aandacht gegeven aan de decentralisaties van de zorg naar de gemeenten en de bezuinigingen in de geestelijke gezondheidszorg.
Rond de gezondheidszorg zal de komende jaren in Nederland veel debat gevoerd worden. Alleen al door de voorgenomen bezuinigingen en hervormingen. De NCPN poogt vooral de kansen te grijpen die het bewust veroveren van vakbondsposities op de werkvloer in de gezondheidszorg bieden. De ideologische strijd, met de eis dat een gezonde maatschappij vrij van kapitalisme is, zal daarbij bewust gevoerd worden.