Rinze Visser
TRUKE
Rinze Visser
Er zijn zaken waarvan je wel weet hebt, maar die eigenlijk nooit onderdeel van je gedachten zijn. Meestal komt dat omdat je er nooit over leest of hoort, dat zoiets nooit ter discussie gesteld wordt, of nooit als voorbeeld wordt gebruikt om een of andere stelling te onderbouwen. Zo had ik er wel van gehoord, ik moest het dus weten, maar dacht er nooit aan. Dat de Verenigde Staten van Amerika, het land dat zonder enige discussie in deze contreien als het meest vrije land ter wereld wordt aangemerkt, de meeste gevangenen van alle landen heeft.
Om precies te zijn, zo las ik onlangs dat van alle in gevangenissen opgeslotenen ter wereld een vierde deel in dat land gevangen zit. Als je zo'n twintig jaar geleden aan willekeurige mensen in het Westen gevraagd zou hebben waar de meeste mensen gevangen zitten, zou de Sovjet-Unie als eerste genoemd zijn. Zo'n vraag, nu gesteld, zou zeker China of een land dat in een conflictueuze situatie met de Verenigde Staten of de EU verkeert, als antwoord opgeleverd hebben.
Wat lees ik? Er zitten in de VS meer mensen in gevangenissen dan er ooit in de Stalin-periode in de Sovjet-Unie opgesloten zaten. De Sovjet-Unie was, ook lang na Stalin's dood, in de anticommunistische propaganda 'het rijk van het kwaad'. Zonder dat het genoemd hoefde te worden verschafte dat de VS en hun politieke en militaire volgstaten het label 'rijk van het goede'. Het zou ook niet anders gekund hebben, immers de belangrijkste woordvoerders en politieke leiders noemden de VS, zonder enige bescheidenheid 'God's own country'. Ga daar maar eens overheen...
Hele volksstammen, ook in ons land, waaronder best aardige mensen, stelden zich een socialistisch land voor als onherbergzaam, waar de zon nooit scheen, waar het altijd winter was, waar de mensen nooit lachten, waar sportlieden op straffe van gevangenisstraf moesten presteren, waar vrijwel alle levensvreugde ontbrak en waar alle gebouwen grijs en treurig waren. Zo moest en zou 'het rijk van het kwaad' eruitzien.
Beste lezers, het gaat mij er niet om voormalige socialistische landen als het toppunt van weldaad op te voeren. Het gaat er hier slechts om te duiden hoezeer voortdurende propaganda werkt en nog heel lang nawerkt. Als een schaker, danser, sporter of schrijver de Sovjet-Unie verliet of moest verlaten, werd deze, als individu, in het Westen als held van de vrijheid binnengehaald. Het journalistieke tromgeroffel was dan niet van de lucht. Zeker voor communisten, die onder de bevolking actief waren, waren dit geen prettige momenten, zij werden met indringende vragen geconfronteerd. Die grote psychologische druk, waarin van de sociale drijfveren van communisten niets heel werd gelaten, werkte vaak ook verlammend op de werkende bevolking. Is er een land, zijn er landen waar de arbeider voor vol wordt aangezien, deugt het daar toch weer niet... Want een in het Westen bekend en populair gemaakt persoon uit zo'n land moet toch ook wel echt iemand zijn. Sommigen van hen werden zelfs bekroond met een Nobelprijs, eentje voor de Vrede natuurlijk...
Nu lees je nog maar eens dat in de Verenigde Staten van Amerika, het meest vooraanstaande deel van 'het rijk van het goede', verreweg het grootste aantal mensen in een gevangenis zit. Veel meer dan in de zogenaamde 'schurkenlanden'. Zouden er dan in de VS zoveel schurken wonen? Dat lijkt me stug. Maar t.a.v. dit onderwerp zullen geen hotemetoten aanschuiven bij Pauw en Witteman, zullen geen tv-debatten gevoerd worden. Geen 'rondom-tiens', geen Knevel en van den Brink, geen Brandpunt! Lezen en gauw vergeten, zo zal het gaan. Nu zijn het geen schrijvers of sportlieden die als triomf op het communisme en socialisme op de schouders gehesen worden. Nu zijn het de arbeiders die hier naartoe komen. Polen, Roemenen, Bulgaren en zo. Deze mensen worden niet als anticommunistische trofeeën rondgedragen, want werkvolk heeft geen status, maar worden wel gedoogd, want zij zijn goedkope arbeidskrachten. Goed voor grote en kleine kapitalisten. Voor het gewone werkvolk was destijds 'het rijk van het kwaad' zo slecht nog niet. Mensen hadden werk.
Dat heette hier verborgen werkloosheid. Dat werd de mensen in het Westen voorgehouden. Dan was de werkloosheid in het Westen dus verborgen werkgelegenheid... Nu men keihard bezig is de sociale zekerheid in Europa, ook in ons land, om zeep te helpen, zegt men dat mensen die van de maatschappij een uitkering ontvangen ook wat voor de maatschappij moeten terugdoen: werken voor de werkloosheidsuitkering. Zoals Oost- of Midden-Europese arbeiders in het Westen natuurlijk nooit slachtoffers van anticommunisme en het kapitalisme kunnen zijn, wordt ook hier de werkelijkheid verdoezeld. Wat terugdoen voor de maatschappij, voor de bezittende klasse dus? Is niet de werkloosheidsuitkering een genoegdoening voor de werkloze, omdat de 'maatschappij' geen werk voor eenieder die kan werken kan garanderen? Is niet de heersende klasse verplicht geworden voor dat ernstig ongemak, voor dat ernstig tekort, wat voor de slachtoffers ervan terug te doen? Waar haalt men de brutaliteit vandaan om werkloze mensen te dwingen nuttig werk te doen voor minder dan het minimumloon? Om iets terug te doen voor de rijke heersers?
Maar ook dit idee - een werklozenuitkering als een gunst zien - kan, mits vaak genoeg herhaald, een eigen leven gaan leiden. Want, al zijn de Verenigde Staten van Amerika als land bijna een halve (gedeeltelijk al een geprivatiseerde) gevangenis - de private sector moet omzet draaien -, voor massa's mensen zullen de VS nog heel lang het land van de vrijheid blijven. Al die echo's van bewieroking galmen nog heel lang na. Zolang zal ook socialisme nog een negatieve klank hebben. De VS worden nog steeds genoemd als het sterkste kapitalistische land, als het meest ontwikkelde. Het kan dan ook niet anders dat ook de niet uit te blijven verloedering en verrotting daar het meest zichtbaar is. Voor zover het niet onzichtbaar gemaakt en gehouden wordt. Maar ook dat zal niet eeuwig kunnen duren.