Demonstratie bij Fort Meade, de gevangenis waar Manning vastzit. (Foto: www.facebook.com/savebradley)
Ron Verhoef
Als de staat misdaden begaat tegen de eigen wetten in, dan mag een burger dit aan de kaak stellen. Hij/zij is dan niet gebonden aan de wetten die geheimhouding of trouw aan de overheid vooropstellen. Dat stelt onder andere de conventie van Genève, maar het idee is veel ouder. In de dertiende eeuw stelde de Dominicaanse monnik en filosoof Thomas van Aquino al dat burgers niet gehouden waren aan regels als die regels het algemene belang schaden.
Daarna werd deze regel nog door vele filosofen bevestigd. Ook Fidel Castro verwijst hiernaar in zijn beroemde toespraak "la historia me absolverá" (De geschiedenis zal me vrijspreken). Deze voorgeschiedenis zal ongetwijfeld niet hebben meegespeeld in de beslissing van Bradley Manning om veel geheime documenten en een aantal video's te lekken naar Wikileaks. Volgens sommigen ging het hem alleen om de spanning en roem en wellicht is dat zo. Zelf zegt hij echter dat hij vond, toen hij de documenten opmerkte, dat de wereld er recht op had dit te weten.
Manning kreeg op 21 augustus een straf van 35 jaar opgelegd. Dat viel mee in vergelijking met wat hem gegeven had kunnen worden. Toch kan er hierover geen vreugde bestaan. De straf laat namelijk zien dat overheden nog altijd vinden dat staatsgeheimen boven het algemeen belang gaan. Wat vooral de video's, maar ook de documenten die Manning vrijgaf lieten zien, was dat de burgerdoden die werden afgedaan als bijkomende schade tijdens de Irak-oorlog in werkelijkheid gewoon het doelwit waren van de Amerikaanse overheid.
Niet voor niets werd een van de films bekend als Collateral Murder (bijkomende moord). De documenten laten dus zien dat er een oorlog tegen de burgers werd gevoerd om het regime tot overgave te dwingen. Dat is een oorlogsmisdaad. Hoewel er wel vermoedens waren, kon het nooit hard gemaakt worden. Opmerkelijk is dat niet George W. Bush wordt vervolgd, maar Manning.
Manning kan natuurlijk verweten worden dat hij veel meer documenten openbaar maakte dan uitsluitend die welke de oorlogsmisdaden aantoonden. Dat deed hij inderdaad en dat is ook vooral wat de rechter hem heeft verweten. Manning zelf erkende dit ook tijdens de rechtszaak en bood daarvoor zijn excuses aan. De aanklagers vonden dat hij hiermee mensen in gevaar had gebracht, al kon hiervan geen enkel voorbeeld naar voren worden gebracht. Hij werd vrijgesproken van landverraad omdat de rechter wel degelijk vond dat Manning vermeende oorlogsmisdaden aan de kaak stelde en dat is een recht.
Dat doet opnieuw de vraag rijzen waarom de verantwoordelijken voor de oorlogsmisdaden dan niet voor het gerecht zijn gedaagd. Waarom beschermt de overheid hen en straffen ze iemand die niets anders deed dan misstanden openbaar maken?
Het is niet de eerste keer dat dit gebeurt. Bekend zijn ook de Pentagon Papers die aantoonden dat president Johnson stelselmatig had gelogen tegen het Amerikaanse volk en het Congres. Daniel Ellsberg bracht deze papieren naar buiten. Hieruit bleek dat de Amerikaanse overheid de Vietnamoorlog zelf en opzettelijk had uitgebreid naar Cambodja en Laos, hetgeen toen al illegaal was. Ook toen (we hebben het over 1971) werd niet Johnson, die toen nog leefde, aangeklaagd maar Daniel Ellsberg. Ook Ellsberg werd vervolgd (maar overigens uiteindelijk niet veroordeeld door fouten tijdens het proces).
In de tijd van Ellsberg was er veel publieke ophef over de vervolging. Die ophef heeft hem ook zeker gered. Nu is die ophef er niet. Veel Amerikanen zijn bang gemaakt voor het terrorisme en geloven dat hun regering het recht heeft om alle middelen te gebruiken om het Amerikaanse volk te beschermen. Blijkbaar is voor veel mensen niet voldoende duidelijk dat de burgers van Irak geen bedreiging zijn, maar dat een overheid die zichzelf onbeperkte macht toekent wel een risico is. De Amerikaanse agressie kan immers een hele generatie gefrustreerde mensen opleveren en een deel van hen zou dan wel eens het terrorisme kunnen omhelzen. Alleen al om die reden moet deze agressie gestopt en bestraft worden. Dat wist Thomas van Aquino al in de dertiende eeuw en het wordt tijd dat ook de Amerikanen en Europeanen dit doorkrijgen.
Het geval Manning maakt duidelijk dat er betere en duidelijkere regelgeving moet komen om klokkenluiders te beschermen. Zij dienen immers het algemeen belang en zijn waardevol omdat ze de overheid dwingen tot transparantie en het afleggen van verantwoording en dat is een voorwaarde voor elke echte democratie.
De strijd voor de in vrijheidstelling van Bradley Manning gaat door, maar het mag daar niet bij blijven. Het moet een strijd worden voor het recht oorlogsmisdaden aan de kaak te stellen, zonder het risico te lopen te worden vervolgd voor misdaden die anderen hebben begaan. Het Bradley Manning Support Network is dan ook onderdeel van 'Courage to Resist' dat meerdere militairen die hebben gelekt bijstaat in hun gevecht tegen de Amerikaanse overheid. Wereldwijd hebben al duizenden mensen zich aangesloten bij het protest en worden er demonstraties gehouden. Ook is er een internationale fotoactie: I Am Bradley Manning.
De petitie voor vrijlating van Bradley Manning kan nog altijd getekend worden op de site www.standwithbrad.org of www.bradleymanning.org.