Anna Ioannatou
Uiteraard is de vraag van de titel retorisch. Toch gaat het om een vraagstuk dat ernstig onder de loep genomen moet worden in de huidige omstandigheden, waarin steeds meer sociale verworvenheden teruggenomen worden. In een interview met Jorgos Perros, lid van het Uitvoerend Secretariaat van het PAME, werd teruggeblikt op de panhelleense stakingsdag van 6 november jl.
Ondanks de ernstig verslechterende omstandigheden in Griekenland blijken steeds minder werkende mensen zich te organiseren in bonden - men loopt er zelfs weg - en de deelname aan acties blijft laag naar verhouding. Wat is er aan de hand?
Volgens J. Perros speelt werkgevers- en overheids"terreur", die steeds toeneemt, een belangrijke rol. Die terreur kent vele kanten: ontslagdreiging (de officiële werkloosheid is 30%), tientallen kaderleden van het PAME (Panhelleens Actie Front, klassengeoriënteerde) worden voor het gerecht gesleept, oproerpolitie voor de deur van de werkplaats, dreigementen dat het bedrijf sluit, flexibiliteit, ter beschikking staan (term gebruikt voor overheidsambtenaren, die verhult dat ze op de ontslaglijst staan) enz. Met a.h.w. het mes van werkloosheid wordt op de keel gezet: "Pik de loonsverlagingen, zodat we overeind blijven en tenminste iets als een loon hebben", "Vraag niks meer, anders gaat de grendel op de zaak", "Zien jullie dan niet wat er om ons heen gebeurt? Wij hebben nog werk", "Accepteer nou maar een paar ontslagen om de rest te redden", "Acties leveren niets op, het hoeft niet zo nodig".
De regering houdt de angst er goed in met het dreigement "als we geen geld meer krijgen (van de trojka, A.I.) dan worden er geen lonen en pensioenen meer uitbetaald. Dan is het uit met voedsel en medicijnen. Daarom: staak niet, eis niets". Verder wordt er ter geruststelling groei beloofd. Geduld dus. De regering wil wetten veranderen ter wille van "rust en orde" om aan de acties van bonden en werknemers paal en perk te stellen. Regering en werkgevers willen bonden die met hen samenwerken onder het motto "werknemers en bazen allemaal samen om ons te redden".
Zeker is dit allemaal niet nieuw. Maar het wordt wel steeds erger, een neergaande spiraal. Vooral bij de jeugd (met 60% werkloosheid) heerst de mentaliteit van alles te accepteren, als je maar iets als werk en iets als inkomen hebt. Alles wat dit in gevaar brengt, zoals protesteren - laat staan georganiseerd protesteren en nog erger klassengeoriënteerd protesteren - is uit den boze. Wie daar mee aankomt, kan zelfs agressie als antwoord krijgen. Gedwongen alleen aan overleven te denken zet verder denken stop. Hier ligt wellicht een diepere oorzaak voor de alom geconstateerde tendens, dat mensen zich politiek tot hetzij ultrarechts, hetzij illusionair "links" wenden, maar niet het politieke risico nemen (als er al een politieke partij in het gezichtsveld ligt, die zo'n stap vertegenwoordigt) van de grote stap naar een radicale omwenteling van de bezitsverhoudingen. Zo nodig om eindelijk eens aan die rechtvaardiger verdeling van rijkdom te komen, waar veel over gesproken wordt, maar weinig over het praktische hoe. D.w.z. dat geproduceerde rijkdom naar degenen gaat die ervoor gewerkt hebben en niet naar de bezitters van de grote productiemiddelen.
De strijd tegen defaitisme (je kunt er toch niks aan doen) en angst is dus belangrijk. In bonden, waar het PAME in de minderheid is, worden diverse tactieken toegepast: in de regel (met stijgende tendens) wordt er geeneens een besluit genomen tot staken of mensen worden aangezet tot het opnemen van een snipperdag i.p.v. te staken, of de staking wordt een dag tevoren pas aangekondigd, of er is geen besluit, want het overkoepelende orgaan "had dat toch al gedaan" enz. Duidelijk is, dat men een botsing met overheid en werkgever vermijdt. Hoe pak je deze moeilijke situatie aan? J.Perros wees op de centrale punten, waarom heen het praten met de werknemer gericht is: cao's, verzekering ten nauwste verbonden met de (zwaar onder vuur liggende) gezondheids- en zorgsector, werklozen, werken op zondag (nee, niet vanwege calvinisme!), belasting, veiling (als je je woning niet meer kunt afbetalen of je kunt de pas ingevoerde belasting erop niet betalen, loop je het risico dat je woning in beslag genomen en geveild wordt.) Dit gesprek is aan de orde van de dag, privatiseringen, kleine zelfstandigen. Dichtbij de mensen met het stembiljet van het PAME in de hand, praten, praten en praten om ze tot actie over te halen. Tegen de wijd verbreide leuze: allemaal samen voor een andere regering. Nee, het is niet een kwestie van een andere regering, een ander management dat ook het grootkapitaal dient, dat ook niet wil breken met EU en zo, zij het in een links jasje en met linkse kretologie.
Alle veranderingen in aanmerking genomen blijft de volgende opmerking, 112 jaar geleden uitgesproken, actueel: ".....dat instinctmatigheid juist onbewustheid (van de elementaire beweging) is, waaraan de socialisten te hulp moesten komen, dat het "eerste het beste" strijdmiddel in de moderne maatschappij steeds het trade-unionistische strijdmiddel zal zijn en dat de "eerste de beste" ideologie de burgerlijke (trade-unionistische) ideologie is". (1)
Met dit verschil, dat sindsdien zowel de burgerlijke ideologie als het vakbondsleven behoorlijk verloederd is. Toen moest alles nog verworven worden, sinds eind 20ste eeuw wordt het verworvene afgebroken. Het lijkt erop dat de mensheid eerst door een nieuwe hel moet om opnieuw op te staan. Maar dan zal men toch eerst af moeten van de moraal en de praktijken van de beursaristocratie, die voortvloeide uit de opstand van 1830 in Frankrijk. Karl Marx schreef, dat de vervulling van de ziekelijkste wensen van de top van de burgerlijke samenleving op zich al een overtreding van de burgerlijke wetten zelf was. Zijn conclusie: "De beursaristocratie is, zowel in de manier waarop zij winst boekt als in haar genietingen, niets anders dan de herrijzenis van het lompenproletariaat aan de top van de burgerlijke maatschappij".
[1](Lenin, Wat te doen? p. 56, Uitgeverij Pegasus, Amsterdam MCMLXXII, fotografische herdruk van de Pegasusuitgave van 1949).