VS-dienst 'Stratfor': "Het afzetten van president Janoekovitsj van Oekraïne door de Rada is een schending van de grondwet." Polen zegt er "schijt aan te hebben!"
In Oekraïne maken op dit moment twee mannen tegelijkertijd aanspraak op het presidentsambt, de op 22 februari in een staatsgreep door het parlement naar voren geschoven Alexander Toertsjinov en de rechtmatig door de bevolking gekozen Viktor Janoekovitsj. Wat zegt de grondwet van Oekraïne hierover? Zelfs wanneer men zich baseert op de grondwet uit 2004, die afgelopen weekend via een bliksemprocedure weer is ingevoerd door de afgevaardigden in de door Maidan-activisten 'bewaakte' Raida, dan nog hebben zowel het parlement als de nieuwe president zich 'buiten de grondwet' geplaatst, volgens een analyse van de particuliere VS-inlichtingendienst 'Stratfor', die is samengesteld uit oud-regeringsfunctionarissen van de VS en leden van de geheime dienst.
In hun verklaring van 22 februari staat: "Het parlement van Oekraïne heeft de hem door de grondwet gestelde grenzen van het recht overschreden, doordat het probeert een regering te vormen zonder de president van Oekraïne, Viktor Janoekovitsj. Nadat Janoekovitsj had geweigerd af te treden ging het parlement door met zijn plannen, om hem met geweld ten val te brengen. Hiermee echter heeft het parlement de voorgeschreven, langduriger procedure om hem uit zijn ambt te zetten omzeild en heeft het in plaats daarvan besloten tot een snelle stemming om van hem af te komen, door te verklaren dat Janoekovitsj in staatsrechtelijke zin niet meer in staat zou zijn om zijn taken te vervullen. Deze procedure brengt Oekraïne in een zeer ondoorzichtig en troebel politiek vaarwater."
In de lijn van de gewapende omwenteling had het Oekraïense parlement zaterdag (22/02, KB) zijn nieuwe voorzitter, Toertsjinov, als overgangspresident aangewezen. Deze heeft toen onmiddellijk de vrijlating van de wegens corruptie gevangen zittende vroegere minister-president, Julia Timosjenko, gelast - tot wier naaste vertrouwelingen hij behoort - als veteraan van de vroegere, pro-westerse 'Oranjerevolutie'. Uiterlijk dinsdag (25/02, KB) moest er een nieuwe regering gevormd worden. Als meest kansrijke kandidaten voor de post van minister-president gelden de fractievoorzitter van Timosjenko's Vaderlandspartij, Arseni Jazenjoek, en de oligarch Pjotr Porosjenko, die reeds in 2004 daadkrachtig de 'Oranjerevolutie' mede had gefinancierd. (inmiddels is er uiteraard meer bekend, nvdr)
Vanuit het oosten van de Oekraïne, vanuit Charkov, veroordeelde Janoekovitsj in het weekeinde in een toespraak voor televisie de staatsgreep. Hij benadrukte, dat hij niet van plan is "af te treden of het land te verlaten". "Ik ben de rechtmatig gekozen president", en hij voegde hieraan toe: "Wat er op dit moment plaatsvindt, is vooral vandalisme, banditisme en een staatsgreep." Janoekovitsj beklaagde zich ook over 'verraders' onder zijn voormalige aanhangers, maar hij weigerde hen met name te noemen. Tegelijkertijd verklaarden de gouverneurs van de oostelijke regio's, dat zij achter Janoekovitsj blijven staan.
"Volgens de grondwet uit 2004, die intussen weer ingevoerd werd door het Oekraïense parlement, kan de president alleen worden afgezet binnen het kader van een fatsoenlijke afzettingsprocedure, indien hij zelf terugtreedt of als hij om gezondheidsredenen niet meer in staat is om zijn taken te vervullen", is het commentaar van 'Stratfor' op de rechtssituatie in de Oekraïne. Voor het starten van een procedure tot afzetting is er in de eerste plaats een twee derde meerderheid in het parlement nodig, aldus Stratfor. Dan pas kan een voorgeschreven onderzoekscommissie aan het werk gaan, hetgeen voor de verdere onderzoeken o.a. inhoudt de benoeming van een speciale procureur-generaal en een bemiddelaar, aldus de VS-dienst. Vervolgens moeten de conclusies en voorstellen van de commissie naar het parlement gestuurd worden, waar deze keer een drievierde meerderheid vereist is. Dit definitieve besluit moet dan door het Constitutioneel Hof van Oekraïne als grondwettig worden goedgekeurd.
Pas ná deze uitgebreide, tegen willekeur beschermende procedure kan een direct door het volk gekozen Oekraïens president uit zijn ambt worden gezet. De afzettingsprocedure zelf zou in het gunstigste geval verscheidene maanden kunnen duren tot de definitieve uitspraak van het Constitutionele Hof. Op dit moment is dit hof nog betrekkelijk gelijkmatig samengesteld uit rechters uit de oostelijke en westelijke regio's van het land. In 2010 zijn door dit hof ook de grondwetswijzigingen goedgekeurd, die de president meer bevoegdheden toekenden. Direct daarna werden deze door de oppositie in het westen van het land heftig bestreden en zijn ze nu door haar eigenmachtig, dus in strijd met de grondwet, weer afgeschaft.
Roman Koezniar, veiligheidsadviseur van de Poolse president, stelde het afgelopen weekeinde (22-23 februari, KB) vast: "Wij beschouwen Janoekovitsj niet meer als president. Ongrondwettelijke procedures zijn van geen enkele betekenis meer." Met deze constatering bracht hij het rechtsnihilisme van de VS en de EU tot uitdrukking.
Uit: Junge Welt, 25 februari 2014, tekst: Rainer Rupp, vertaling: K. de Bruijn (KB)