Andre Vltchek
'Niemand wordt vergeten en niets wordt vergeten'. Deze tekst staat in gouden letters gegraveerd in de granieten muur achter het standbeeld van Moeder Moederland die bedroefd haar armen spreidt. De herdenkingsbegraafplaats Piskarovskoje ligt in Sint-Petersburg. Er liggen 186 massagraven. Ongeveer een half miljoen mensen werd er begraven onder wie het grootste deel van mijn familie van moederskant.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog weerstond Leningrad gedurende 900 dagen (tweeënhalf jaar) de wreedste belegering in de moderne geschiedenis. De stad riep de opmars van de nazitroepen een halt toe, doorstond onophoudelijke luchtbombardementen, bittere kou, honger en het gebrek aan alle eerste levensbehoeften. Bijna de helft van de bevolking kwam om. De inwoners verbrandden tijdens de bombardementen, bevroren in de loopgraven en de onverwarmde woningen of ze verhongerden.
De culturele hoofdstad van Rusland bracht het ultieme offer. Met haar heldhaftig verzet speelde ze een belangrijke rol in de nederlaag van het nazisme en voor de redding van de wereld, terwijl het grootste gedeelte van de westerse wereld collaboreerde met het nazisme of probeerde het te sussen.
Leningrad en de Sovjet-Unie redden niet de wereld die toebehoorde aan het blanke ras. Zij redden de wereld van de 'ondermensen', van de 'uit te roeien wezens' volgens de Duitse fascisten: de bevolkingen van het Indisch subcontinent, Afrikanen, Joden, Roma, Slaven, Aziaten en Arabieren.
Met het vernietigen van het fascisme werd immers ook het kolonialisme een beslissende slag toegebracht (fascisme en kolonialisme zijn van hetzelfde laken een pak) waardoor tientallen landen in Azië en Afrika hun onafhankelijkheid verwierven, totdat de westerse landen zich althans herstelden.
Dit werd natuurlijk nooit vergeven in de Europese en Noord-Amerikaanse hoofdsteden. De Sovjet-Unie, al haar idealen en principes moest belasterd en door het slijk gehaald worden. Hoewel het land de wereld redde van het nazisme werd het gangbaar om de Sovjet-Unie te vergelijken met nazi-Duitsland. Veel progressieve westerse intellectuelen namen dit verdraaide en beledigende oordeel over.
Op een bank nabij het standbeeld van Moeder Moederland zat ik naast Artem Kirpichenok, een van Ruslands meest vooraanstaande historici; een Jood die 15 jaar in Israël woonde maar besloot terug te keren naar zijn geboortestad Sint-Petersburg omdat hij gedesillusioneerd raakte door het racisme en de stelselmatige discriminatie van de minderheden in de Joodse staat.
"Het is niet te geloven dat de westerse propaganda erin geslaagd is om de meeste mensen wereldwijd te doen geloven dat het nazisme zich laat vergelijken met het communisme in de Sovjet-Unie", zei ik. Zelfs progressieve intellectuelen noemen beide 'ismes' in één adem.
"Nazi-Duitsland was evenals Engeland, de VS en Frankrijk gebaseerd op een racistische en kolonialistische denkrichting. In de jaren dertig waren deze principes wijdverbreid onder de westerse bourgeoisie" zei Kirpichenok. "Hitler bouwde zijn rijk in Oost-Europa op naar het voorbeeld van de Britten in India. De rassentheorieën van de nazi's weken niet zeer veel af van het racisme in het zuiden van de VS of van de racistische ideeën die de Fransen, Belgen, Britten en Nederlanders toepasten in hun koloniën. De ondergang van het Derde Rijk bracht een harde klap toe aan deze idealen van kolonialisme en racisme. De ideologische basis van de westerse dominantie over Azië, Afrika en Latijns-Amerika werd onderuitgehaald. Dit was natuurlijk onvergeeflijk."
Tijdens de belegering groef mijn oma van moederskant loopgraven in de buitenwijken van de stad. Ze vocht tegen de Duitsers en werd verschillende keren voor haar moed gedecoreerd. Ik kan me niet voorstellen hoe ze het klaarspeelde om te vechten en te overleven. Ze was zo zachtaardig, broos en verlegen. Jaren na de oorlog las ze me gedichten en sprookjes voor en ik kon me nauwelijks voorstellen dat ze ooit een Kalasjnikov, handgranaten of zelfs maar een schop in haar handen had. Maar dat had ze wel. Ze vocht en ze was bereid om te sterven omdat ze ervan overtuigd was dat het een epische strijd was voor het voortbestaan van de mensheid. Meer dan eens ontsnapte ze aan de dood.
Mijn grootmoeder was Russisch-orthodox en tegelijkertijd een fervent voorvechter van het communisme, een zeldzame combinatie. Ze trouwde met mijn opa, een briljante moslim uit de Chinese minderheid in Kazachstan. Husain Ischatov heette hij. Hij was linguïst, volkscommissaris voor gezondheid en later voor voedselvoorziening (destijds was dit een soort ministeriële functie).
Hierna volgt een episode die rechtstreeks afkomstig lijkt te zijn uit de officiële westerse propagenda. Mijn grootvader viel uit de gratie bij Stalin, werd gearresteerd en geëxecuteerd. In 1937 (en dit is naar eigen zeggen de vroegste herinnering van mijn moeder aan haar kindertijd) boog deze lange en elegante man zich over de wieg, hij nam haar in zijn armen en drukte haar tegen zijn borst. Hierna werd hij door agenten weggeleid, op weg naar de vergetelheid en de eeuwigheid. Hij huilde toen hij naar mijn moeder keek want hij wist wat hem te wachten stond. Hij kwam nooit meer terug.
Mijn oma vocht. Ze werd gedecoreerd. Desondanks werd ze na de oorlog gearresteerd en gevangengezet omdat ze getrouwd was met een 'vijand van de staat'. Ze verbleef jaren in de gevangenis terwijl mijn moeder, praktisch een wees, door een hel ging. Toen mijn oma vrijgelaten werd zei ze tegen mijn moeder: 'Het was zo verschrikkelijk dat ik dacht: nog twee weken en ik hang mezelf op.' Ze pleegde echter nooit verraad ten opzichte van mijn grootvader. Ze had alleen maar een papiertje hoeven ondertekenen waardoor ze verklaarde spijt te hebben dat ze ooit met hem getrouwd was. Dat weigerde ze. Blijkbaar hechtte ze meer aan hem dan aan haar eigen leven.
Ze werd ontslagen uit de gevangenis, was nog steeds Russisch-orthodox en nog steeds communist! De naam van mijn grootvader werd uiteindelijk gezuiverd. Postuum werd hij tot 'held' uitgeroepen. Er werden boeken over hem geschreven en mijn moeder kon bouwkunde gaan studeren.
Wat mijn familie overkwam was vanzelfsprekend wreed en afschuwelijk. Het zou waanzin zijn om te beweren dat de Sovjet-Unie het paradijs op aarde was. We hebben het hier echter over de jaren dertig en veertig. En in die context was de Sovjet-Unie duidelijk meer humaan dan West-Europa of de Verenigde Staten. Wie dit betwist ontkent de statistieken.
"Laten we eens een vergelijking maken...", zei Pramoedya Ananta Toer meer dan eens tegen me. Pramoedya werd al talloze keren genoemd als Nobelprijswinnaar voor literatuur. Hij kreeg hem niet, omdat hij in tegenstelling tot Solzhenitsyn in de verkeerde - pro-westerse - concentratiekampen opgesloten werd. "En laten we in ons achterhoofd houden dat alles zich afspeelt in dezelfde historische context."
De westerse propaganda is erin geslaagd om geweldig effectieve leugens, halve waarheden en totale falsificaties de wereld in te helpen die niet gecontroleerd of weerlegd kunnen worden (mochten mensen dat al willen). Het aantal slachtoffers in de goelags werd overdreven. Daarnaast werden de politieke en gewone criminelen bij elkaar opgeteld (in het Stalin-tijdperk werd elke veroordeelde tewerkgesteld in een werkkamp waar de omstandigheden vanwege de armoede erbarmelijk waren. Veel gevangenen keerden nooit terug).
Leden van de intellectuele en militaire elites in de Sovjet-Unie (onder wie mijn grootvader) werden geëxecuteerd. Maar was dit alleen een gevolg van de 'stalinistische terreur'?
Veel analisten (Russische, Chinese en andere) stellen tegenwoordig dat nazi-spionagediensten de inlichtingendiensten van de Sovjet-Unie diepgaand infiltreerden. Duitsland wilde korte metten maken met de meest talentvolle, loyale en tolerante Sovjetleiders en generaals. Ze selecteerden hen en verspreidden de meest beschadigende maar verzonnen informatie over hun trouweloosheid. Mijn grootvader werd bijvoorbeeld geëxecuteerd op beschuldiging van 'spionage voor Japan'. Een belachelijke maar gemakkelijk te fabriceren beschuldiging omdat hij linguïst was en verschillende Aziatische talen sprak.
Stalin en de leiding rondom hem hadden overigens genoeg redenen om 'paranoïde' te worden. Het westen stond uitgesproken vijandig ten opzichte van de jonge communistische staat die was aangevallen door de VS, Groot-Brittannië en geplunderd door het Tsjechisch Legioen en andere invasiemachten. Iedereen met enige realiteitszin (tenzij hij uit is op het ontkennen van het basisprincipe dat inhoudt dat iedereen gelijkwaardig is ongeacht zijn ras en nationaliteit) moet toegeven dat de communistische Sovjet-Unie minder misdaden gepleegd heeft dan de westerse mogendheden als 'constitutionele monarchieën' of 'meerpartijendemocratieën'.
De Sovjet-Unie hielp tientallen miljoenen inwoners uit de armoede (zoals bijvoorbeeld de moslims in het Midden-Oosten, waar de levensstandaard het niveau bereikte van het Europese deel van Rusland en andere delen die bewoond werden door de talloze minderheden in dit enorme land). In grofweg dezelfde periode speelden de Belgen het klaar om rond de 10 miljoen mensen in Congo te vermoorden, hun handen af te hakken en vrouwen en kinderen levend te verbranden in hun hutten.
De Duitsers pleegden een monsterlijke genocide (noem het gerust een Holocaust) op de Herero-stam in Namibië, klaarblijkelijk alleen maar omdat dit volk hen niet aanstond. De eerste concentratiekampen in de geschiedenis werden opgezet door het Britse Rijk in Afrika en de bloedige optredens van het koloniale Frankrijk is uitstekend gedocumenteerd in Zuidwest-Azië, in West- en Oost-Afrika en elders. De Nederlanders plunderden, verkrachtten en moordden in het huidige Indonesië.
De immense genocides, massamoorden en terreur waarvoor het Westen in de rest van de wereld verantwoordelijk was zijn onderbelicht gebleven. Met de 'ontwikkelingshulp' voor onderwijs en media konden collaborateurs in het arme deel van de wereld getraind en gedisciplineerd worden waardoor de waarheid over het verleden veelal onder het tapijt geschoven werd. Zelfs het einde van de Tweede Wereldoorlog maakte nog geen einde aan de beestachtige behandeling van de 'inlanders' die in handen van de Europese en Noord-Amerikaanse kolonisten waren. Denk maar eens aan de behandeling van de bevolking in het Midden-Oosten door Winston Churchill en andere opgehemelde Britse leiders. Dit is weliswaar goed gedocumenteerd, ook in de boeken over Churchill zelf maar er wordt nauwelijks gewag van gemaakt door de volgzame voornaamste media en academici in zowel de koloniserende en de gekolonialiseerde landen. In allerlei Europese hoofdsteden staan er nog allerlei standbeelden van de Belgische koning Leopold II of van Winston Churchill.
In de tweede helft van de 20e eeuw, tijdens de zogenaamde 'Koude Oorlog' stond de Sovjet-Unie resoluut aan de kant van de onderdrukten, aan de kant van de strijders voor de bevrijding van Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Hoe machtig moet de propaganda geweest zijn om dit in het vergeetboek te doen belanden?
Tijdens ons recente debat op het Massachusetts Institute of Technology kwamen zowel Noam Chomsky als ik tot de conclusie dat de levensstandaard in Riga, Praag en Oost-Berlijn wezenlijk hoger waren dan die in Moskou, terwijl die in steden als Tasjkent en Samarkand maar een fractie lager was. De levensstandaard in de koloniën en satellietstaten van het westen was tien, twintig en soms honderd keer lager dan die in Washington, Parijs of Londen, wat vaak leidde tot miljoenen doden.
Ik rekende uit dat er sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog ongeveer 55 miljoen mensen omgekomen zijn ten gevolge van het westers kolonialisme, neokolonialisme, directe invasies, gesponsorde coups en andere internationale terreuracties. Omdat er ook velen stierven door de honger, verschrikkelijk mismanagement en andere ellende die veroorzaakt werd door het westerse imperialisme is dit waarschijnlijk nog een grove onderschatting van de cijfers. Verder gingen tientallen miljoenen levens verloren als gevolg van het slechte zaad dat geplant werd door het imperialisme en het kolonialisme met als duidelijkste geval de verdeling van het Indiaans-Pakistaans subcontinent.
In plaats van het fascisme met het sovjetcommunisme te vergelijken stel ik voor dat links en alle weldenkende mensen ter wereld een vergelijking maken van dingen die vergelijkbaar zijn: het fascisme, het westerse kolonialisme en het marktfundamentalisme (het meest gewelddadige fundamentalistische geloof van tegenwoordig), die gediend en vertegenwoordigd worden door de westerse meerpartijensystemen en constitutionele monarchieën.
Bron: Counterpunch 19-21 oktober 2013, vertaling Frans Willems.