Afbeeldingen van presentatie van prof. J.P. Van Ypersele, vicevoorzitter IPCC.
Wiebe Eekman
'Adaptatie' is het geleerde woord voor 'aanpassen'. 'Mitigatie' is het geleerde woord voor 'milderen' van het klimaatprobleem. Een debat dat steeds hoger oplaait, nu de dringendheid duidelijk wordt om verdere klimaatontaarding tegen te gaan. De vraag is ook: wie heeft er last van die klimaatontaarding? En wie verdient er een aardig centje aan?
Neem nu de hagelstorm in het voorbije Pinksterweekend (8-9 juni). Een prachtige zomerdag van meer dan 30 graden C die afgesloten wordt met kletterende hagelbollen, zo groot als golfballen. De verzekeringsmaatschappijen tellen 42.000 beschadigde auto's, alleen al in Antwerpen. En een 200-tal winkels blijft gesloten wegens kapot dak en waterschade.
Ettelijke serres, dakramen, koepels, veranda's en ook zonnepanelen zijn kapot en moeten worden vervangen. Bouwfirma's en garagehouders hebben de handen vol. Winkels in bouwmateriaal ook. Alleen de verzekeringsmaatschappijen zijn niet zo tevreden. Ze spreken al over het verhogen van de premies.
Dit gaat nog slechts om de aangerichte schade te herstellen. Maar hoe kan je aangepast zijn aan zo'n hagelstorm? Sterkere wagens? Sterkere daken, koepels, veranda's, serres? Toch wat moeilijk. Aanpassen aan de bijbehorende zware wateroverlast zal misschien nog wel gaan. Nederland heeft daar ervaring mee. Heel de waterberging en afvoer aanpassen voor grotere volumes. Dijken en bruggen verhogen en wegen aanpassen, spoorwegen op verhoogde dijken leggen. En nog heel wat meer...
In een kapitalistisch georganiseerde maatschappij wordt dat een 'uitdaging' genoemd. 'It's an opportunity', een goede gelegenheid om nieuwe winstgevende markten op te zetten. Maar het is de meerderheid van de bevolking die het gelag betaalt.
Sinds 2009 wordt die 2 graden C maximale opwarming als beleidskeuze wereldwijd naar voren geschoven. Dat is absoluut geen wetenschappelijke limiet. Het is de keuze voor de overweging dat bij die temperatuurstijging met al haar neveneffecten, de betaling voor de aangerichte schade en de kosten voor adaptatie aan de nieuwe toestand, nog 'best meevallen', in vergelijking met de kosten die gemaakt zouden moeten worden om de klimaatontaarding te vermijden.
Die kosten om klimaatontaarding tegen te gaan worden in de westerse wereld geschat op 4 à 6 procent van het bruto nationaal product (bnp). Niet iedereen in het beleid wil dat daar aan besteden. Ook al maken de analisten duidelijk dat het voordelen voor de volksgezondheid oplevert en een enorme besparing op brandstofkosten, die je bij elkaar op 2 à 4 procent bnp kunt schatten.
De recente vijfde rapportering van het International Panel on Climate Change maakt duidelijk dat de klimaatontaarding goed bezig is. Dat de metingen de hoogste marges van de eerdere voorspellingen bevestigen. En dat die 2 graden C-grens veel te hoog is. Enorm veel zal in de soep draaien. Ook bij ons in onze kleine landjes aan de zee.
Je hoort het vaak zeggen 'één stortbui is nog geen klimaatverandering'. Maar de uitzonderingen zijn bezig de regel te worden. En daar is een verklaring voor. De vermeerdering aan broeikasgassen zorgt voor een opwarming van de onderste atmosfeer tot een 15 km hoogte. Dat heeft als neveneffect dat de atmosfeerlagen boven de 15 km een stuk kouder blijven dan voorheen. Het is juist het verschil tussen koud en warm dat stormen opwekt. Als de straalstroom (de overheersende wind op grote hoogte) zich hierdoor verplaatst, kunnen die bitterkoude luchtlagen naar beneden komen. Wat wij in de winter van 2011-2012 meemaakten en de VS in de voorbije winter 2013-2014.
De metingen van het IPCC tonen ook aan dat de laatste 10 jaar de warmte van de atmosfeer geabsorbeerd wordt in de oceaan. De warmte dringt de bovenste laag van de oceanen binnen tot 700 meter diep. Het is dat warme water dat deze winter zorgde voor de spectaculaire stormen die keer op keer de westkust van Engeland en Wales geselden.
Onregelmatigheid van het weer wordt troef. Wereldwijd en lokaal. Terwijl het in het oosten van de VS in januari dit jaar tot min 51 graden C ging, was Alaska in het noorden warmer dan Florida in het zuiden. Tegelijk verdroogde Californië onder de hitte en werd die deelstaat geteisterd door bosbranden.
In januari was het ook een hittegolf in Australië tot 50 graden C, waarbij de vleermuizenpopulatie gedecimeerd werd: ze vielen massaal dood uit de lucht.
Op de ene plaats verdroogt alles, op de ander plaats zijn het stortregens die met modderstromen alles op hun weg verwoesten, zoals in mei in de Balkan en in de voorbije week weer in Bulgarije.
Om toch nog twee derde (66%) kans te hebben juist onder die 2 graden C te blijven met de wereldwijde gemiddelde temperatuur, moeten er drastische maatregelen genomen worden op korte termijn. Zo drastisch dat het maatregelen zijn die vanuit de overheid genomen moeten worden. Collectief en planmatig. Met een sociale verantwoording tegenover de bevolking. Privaat initiatief is hier niet meer toe in staat. Want de 'markt' heeft er geen belang bij. Klimaatontaarding en de strijd ertegen is zo ook een argument te meer voor een sociale maatschappijkeuze.