Belgische vakbondsactivisten tijdens de demonstratie gedurende de Klimaattop in Kopenhagen in 2009. (Foto: Mat McDermott/Flickr/cc/by-nc-nd)
Wiebe Eekman
Na Lima, op weg naar Parijs: de krachten verzamelen. De Klimaatstrijd is een vakbondsstrijd, een arbeidersstrijd, een antikapitalistische strijd.
Worden de klimaatonderhandelingen in Lima (COP20) weer een conferentie die op niets uitdraait? Dat is veel te eenvoudig gesteld. Dat doet afbreuk aan de machtige strijd die zich de laatste jaren heeft afgespeeld tussen tegengestelde visies en maatschappijmodellen. Bolivia was in het voorbije jaar 2014 voorzitter van de gezamenlijk optredende groep landen die afgekort de G77+China genoemd wordt. Evo Morales, de president van Bolivia, hield een duidelijke speech, in naam van de gehele groep: "Zusters en broeders van de COP20, meestal spreken wij in dit soort conferenties alleen over de effecten van de globale opwarming, niet over de oorzaak." (...) "Aan de basis van het probleem ligt een zogenaamd beschavingsmodel, dat steunt op een roofzuchtige financiële structuur, waarbij rijkdom geconcentreerd is in de handen van enkelen, wat armoede voortbrengt voor de meerderheid van de mensheid..." (...) "Ofwel veranderen we de kapitalistische maatschappij, ofwel vernietigt het de volkeren van de wereld en de natuur zelf."
Bolivia plant een tegenzet. Een wereldtreffen van sociale bewegingen dat een voorstel zou ontwikkelen "ter redding van het leven en de mensheid". "Een klimaatakkoord voor leven, niet voor kapitalistische business en commerciële belangen." De Alba-landen gaven op 14 december in Havana hun ondersteuning voor deze internationale bijeenkomst later in het jaar.
Uit een belangrijke andere hoek, kwamen gelijkaardige uitspraken. Het Internationaal Vakverbond (IVV) (*) drukt ook zijn grote bezorgdheid uit over de loop van de gebeurtenissen en het negeren door de grote machten van hun eisen. Hij kwam voor de COP20 met een sterke verklaring naar buiten. 'Werkers en klimaatverandering': "De internationale gemeenschap heeft vandaag meer wetenschappelijk bewijs dan nodig als achtergrond om beleidsbesluiten te nemen over klimaatverandering. De impact op mensenlevens, levensonderhoud en welvaart zal rampzalig zijn als we falen in nu te handelen. Daarenboven hebben wij zoveel gelegenheid voor sociale vooruitgang en waardig werk bij een ambitieuze klimaatsbeschermingsagenda dat het irrationeel zou zijn dit unieke historisch moment te laten voorbijschieten."
Evo Morales sprak verder: "Het milieu is een gemeenschappelijke erfenis van alle volkeren, uit het verleden, in het heden en voor de toekomst." (...) "Het milieu is een gemeenschappelijke bestaansbron en daarom moet het door ons beheerd worden als een gemeenschap..." Ook het IVV stelt heel duidelijk: "Democratisch eigendomschap over de energie is nodig als we een ambitieuze klimaatactie willen bereiken. Energie moet, net zo als elk ander gemeenschappelijk goed dat de mensheid toebehoort (lucht, water), geleverd en beheerd worden onder publieke controle. Energiebedrijven moeten geherstructureerd worden zodat brede democratische controle en supervisie mogelijk wordt, met inbegrip van een sterk systeem van werkersparticipatie.
Publieke opeising van voorzieningen en stedelijke netwerken kan nodig zijn om gedecentraliseerde systemen van energieopwekking te laten werken. Coöperatieven, opgericht om met hernieuwbare energie de gemeenschap te bevoorraden, dienen een belangrijke rol te spelen. Energietransitieplannen dienen opgesteld te worden op nationale en subnationale schaal, zodanig dat het gemeenschappelijk goed gediend is, dat de wetenschappelijk vereiste emissiereductiedoelstellingen voldaan worden, energiearmoede uitgeschakeld wordt en samenwerking over de grenzen in ontwikkeling en onderzoek vergemakkelijkt wordt. Deze plannen zouden erop gericht moeten zijn de beslissingsbevoegdheid naar het lokale niveau te brengen en tegelijkertijd waarborgen dat de energietransitie billijk en duurzaam is volgens de beginselen van de rechtvaardige transitie en democratische participatie."
Dat de fossiele brandstofbusiness mee aan tafel zit, is een van de redenen voor de tegenwerking in de internationale klimaatonderhandelingen. Hun belangen worden bedreigd. Het IPCC berekende wetenschappelijk hoeveel fossiele koolstof nog maar verbrand wordt om met twee derde kans nog onder de 2º Celsius globale temperatuurstijging te blijven. Zeker 80 procent van de gekende voorraden zal in de bodem moeten blijven.
Verschillende grote organisaties roepen nu al op om van het weekend 13-14 februari 2015 'Global Divestment Day' te maken. Een globale campagne om de subsidies aan de steenkool- en olie-industrie te stoppen en de banken te verplichten te desinvesteren. Ook het IVV spreekt dezelfde taal: "De overgang naar een duurzame koolstofvrije maatschappij moet doorslaggevend omschakelen van ecologisch en sociale destructieve methodes, van fossiele brandstofextractie (zoals onder meer fracking voor schaliegas en teerzandexploitatie) naar hernieuwbare energie onder publieke en democratische controle. De energietransitie moet het einde inhouden van subsidies aan fossiele brandstof. Dat vereist voorrang geven aan het wereldwijde gemeenschappelijk goed boven het hebzuchtig graaien door de grote fossiele brandstofbedrijven, die voortgaan met het promoten van het ononderbroken gebruiken van steeds grotere hoeveelheden steenkool, olie en gas."
Ik citeer nogmaals graag het IVV: "Nog nooit in de geschiedenis heeft de mensheid zoveel overvloed geschapen en bijeengebracht in zo weinig handen. Volgens recente gegevens bezitten de 66 rijkste mensen op de planeet dezelfde hoeveelheid rijkdom als de armste 3,5 miljard! (Vet: redactie Manifest). Klimaatmaatregelen moeten bijdragen aan de bescherming van de zwaksten in de maatschappij. Maatregelen om de gelijkheid te bevorderen dienen kernachtig in de richting te gaan van een duurzame toekomst. De vakbonden zijn overtuigd dat alleen de stem van de mensen op massaschaal het weinig ambitieuze pad kan verbeteren, waarin de leidende figuren zich genesteld hebben."
4 januari 2015
(*) Zie op de website www.ncpn.nl: vertaling door Wiebe Eekman van IVV-verklaring.