Rainer Rupp
Op 19 januari jl. publiceerde de ontwikkelingsorganisatie Oxfam het rapport 'Wealth: Having it all and wanting more'. Daarin deelt Oxfam beangstigende informatie mee: in 2014 bezat de rijkste "1 procent van de wereldbevolking 48 procent van de rijkdom van de wereld". Dat betekent: 99 procent van de volwassen wereldbewoners moest de "resterende 52 procent met elkaar delen".
Een groot deel van de superrijken was van 21 tot 24 januari bijeen in het Zwitserse luxe oord Davos voor het jaarlijkse 'World Economic Forum' (WEF). In de media over de hele wereld werd gesuggereerd dat het iets positiefs betekende. Ook de voorzitter van Oxfam, Winnie Byanyima, mocht aan het Forum deelnemen, zij was zelfs één van de plaatsvervangend voorzitters van het evenement. Dat gaf de bijeenkomst meer glans, het gaf de deelnemers een sociaal tintje.
Voor Byanyima en haar verdienstelijke organisatie is dat een dilemma: zij hoopt wel dat enige broodkruimels van het banket in Davos ten deel vallen aan de 'hongerhulp' van Oxfam. Als dat haar niet lukt dan zal het werk van Oxfam en Co nog moeilijker zijn. Helaas is het een hopeloze zaak, om de bijeenkomst in Davos te benutten als een forum tegen sociale ongelijkheid.
Terwijl de aandacht van het publiek wordt gericht op een lichte verbetering van enkele kleine symptomen, blijven de oorzaken voor de groei van de sociale kanker onbenoemd: toenemende massale armoede onder de werkenden, met daar tegenover een onvoorstelbare concentratie van rijkdom zonder dat de bezitters daarvoor arbeid verrichten.
Het is tijd dat dit systeem radicaal ter discussie wordt gesteld. Het systeem heeft niet alleen gefaald waar het over economische zekerheid en welvaart voor de bevolking gaat. Sinds meer dan zes jaar neemt de wereldwijde armoede weer toe. Daar staan tegenover de voortdurende nieuwe recordcijfers op de aandelenmarkten en een schaamteloze verrijking van bankiers, terwijl de financieringsinstituten eigenlijk allang bankroet zijn.
Met steeds nieuwe miljarden vers gedrukt geld zorgen de centrale banken ervoor dat de financiële markten van het faillissement worden gered. Het spook van de deflatie wordt bezworen en een ECB-chef (Europese Centrale Bank) wil alles doen wat de inflatie bevordert. Dat leidt vervolgens tot nieuwe steeds absurdere investeringsbesluiten. Nieuwe speculatieve zeepbellen worden geprogrammeerd, waar de rente, verzekeringsaanspraken en het vermogen van kleine spaarders in verdwijnt. Een heel kleine kliek van grootspeculanten en fondsbeheerders heeft de mondiale arbeidsverdeling van het reproductieproces in een wurggreep en gebruikt dat voor het maximaliseren van hun gigantische rijkdom.
Geen enkele van de door kapitaalideologen geprezen 'markten' die het centrum vormen van ons huidig economisch systeem, wordt niet gemanipuleerd door banken en machtige hedgefunds. Te beginnen met de LIBOR-rentevoet over de wisselkoersen op de deviezenmarkten tot aan grondstoffen als olie en aan geld gelieerde grondstoffen als goud en zilver. In vernietigde samenlevingen en economieën, in het bijzonder in de landen in de EU-periferie, tekenen zich nieuwe meervoudige crises af. Niemand weet waarheen die zullen leiden.
De roep wordt steeds luider: het systeem moet hersteld worden of helemaal veranderd. Daarbij worden uitgerekend diegenen om raad gevraagd die voor de huidige sociale en economische puinhopen verantwoordelijk zijn. Maar die hebben er helemaal geen belang bij om iets te veranderen. Het huidige model bedient hen enorm, want zonder die perfecte 'uitpersmachine' zouden zij vandaag de dag niet zijn waar ze nu zijn.
Enkele weken geleden bijvoorbeeld in Davos. Omdat zij en hun goed betaalde hofnarren in politiek, media en economie alle verantwoordelijke posities in de maatschappelijke machtspiramide innemen, zal iedere verandering stevig bevochten moeten worden. Een verandering die ons moet wegvoeren van neoliberale globalisering voor de superrijken, van toenemend paternalisme en controle door enkelen, van TTIP- [nvdr: Transatlantic Trade and Investment Partnership] en WTO-dictaten [nvdr: World Trade Organisation] en de toenemende concentratie van politieke beslissingen in handen van anonieme 'marktmachten'.
Sgb, 24 januari 2015, vertaling: J. Bernaven.