Nieuwe Koude Oorlog desastreus

epa.jpg
Nieuw militair potentieel vlakbij Rusland: VS-soldaten van een 'Patriot'-peloton, 26 mei 2010, in het Poolse Morag. Foto: EPA/ADAM WARZAWA POLAND/dpa - Bildfunk
Wladimir Kosin leidt de adviesgroep voor de directeur van het Russische Instituut voor Strategische Studies in Moskou. Op de conferentie 'Jalta 1945: verleden, heden, toekomst', die onlangs op 4 en 5 februari in Liwadija-Palast, op de Krim, plaatsvond, hield hij bovenstaande (hier ingekorte) voordracht.

Van 4 tot 11 februari 1945 vond in Liwadija-Palast de 'Conferentie van Jalta' plaats, waar de leidende vertegenwoordigers van de VS (Franklin D. Roosevelt), Groot Brittannië (Winston Churchill) en van het gastland de Sovjet-Unie (Josef Stalin) onderhandelden over de naoorlogse orde in Duitsland (onvoorwaardelijke capitulatie, denazificatie, demilitarisering) en Europa (Curzon-Linie als oostelijke grens van Polen), de oorlog tegen Japan en over het Handvest van de Verenigde Naties (vetorecht voor de permanente leden van de VN Veiligheidsraad).

Wladimir Kosin

De nieuwe Koude Oorlog onderscheidt zich van de voorgaande op meerdere aspecten en kan gevaarlijker worden dan de vorige. Hoewel de Koude Oorlog officieel als beëindigd werd verklaard op 19-21 november 1990, met de ondertekening in Parijs van het Verdrag Conventionele Strijdkrachten in Europa (CSE), is deze bijzondere vorm van oorlog nooit daadwerkelijk gestopt. Sterker nog, de eerste Koude Oorlog heeft rond de jaarwisseling 2014-2015 een kwalitatief nieuwe omvang gekregen. (...)

Met het zorgvuldig vormen van een nieuwe anti-Russische partner, Oekraïne, en de gewelddadige oplossing van conflicten elders in de wereld door de leidende landen binnen het Trans-Atlantische bondgenootschap, wordt een nieuwe fase in de Koude Oorlog ingeluid, die gevaarlijker en minder voorspelbaar is dan de variant na de Tweede Wereldoorlog.

Deze nieuwe fase onderscheidt zich van de voorgaande door de volgende kenmerken:

  1. Er is een toenemend aantal pogingen tot illegale machtswisselingen op voormalig Sovjet-grondgebied. Dat gebeurt met name met hulp van speciale diensten van de leidende NAVO-landen, met een grootschaliger inzet van de massamedia, informatie- en communicatietechnologieën en niet-gouvernementele organisaties. (...)
  2. De concentratie van militair potentieel en militaire activiteiten van de NAVO direct aan de grens van de Russische Federatie heeft een kwalitatief hoger niveau bereikt. (...)

    Stabiliteit in de wereld

    Aan de al bestaande 150 militaire bases van de VS en hun bondgenoten, die zich op onmiddellijke of relatief korte afstand van de Russische grens bevinden, zijn in de afgelopen maanden nog eens acht steunpunten en twee NAVO-controlecentra toegevoegd en er komen er nog vier bij. (...)

    Naar verwachting zullen de VS binnen vijf tot zes jaar meer antiraketten produceren, zowel voor hun op land als in zee geplaatste luchtverdedigingssystemen, dan er strategische atoomwapens zijn in Rusland. Dit is mogelijk binnen de afspraken in de 'Praagse Overeenkomst' tussen de VS en Rusland, uit 2010 (New Start verdrag), over het terugbrengen van de voorraad kernwapens en de volledige realisering daarvan in 2021. Beschermd door een enorm raketafweerscherm kunnen de VS dan de eerste nucleaire aanval uitvoeren op een van de zeven staten die in hun 'Algemeen plan voor het voeren van een kernrakettenoorlog' worden genoemd als 'eerste' potentiële doelwit voor zo'n aanval. De realisatie van zo'n specifiek Amerikaans schild, met hulp van een reeks andere NAVO-lidstaten, wordt door geen enkel volksrechtelijke verplichting belemmerd. Als er geen passende, inperkende maatregelen worden genomen dan kan de strategische stabiliteit in de wereld fundamenteel ondergraven worden.

  3. Het derde kenmerk is direct verbonden met het tweede kenmerk: het volledig tot stilstand komen van de oplossing van problemen met betrekking tot wapenbeheersing. Er vinden geen besprekingen plaats met betrekking tot nucleair verrijkte raketten, over een verbod op antisatellietsystemen, over reductie van de overvloedige arsenalen aan conventionele wapens, over de beperking van grootschalige militaire acties of aanverwante onderwerpen.

    Het is van belang om in herinnering te brengen dat in de periode van 'Koude Oorlog 1' er in Europa in totaal zeven overeenkomsten werden afgesloten over de vermindering van strategische aanvalswapens, twee conventies over het verbod op conventionele massavernietigingswapens, een overeenkomst over de vernietiging van korte- en lange afstandsraketten, een aantal internationale verdragen over het gebruik van de ruimte voor vreedzame doeleinden en over vertrouwen-scheppende maatregelen tijdens militaire handelingen ter land en ter zee en tenslotte een aantal multilaterale overeenkomsten over de beperking van conventionele bewapening.

  4. Het vierde onderscheidende kenmerk is dat de westerse landen economische sancties tegen Rusland hebben ingesteld van een wezenlijk zwaarder impact dan bij voormalige sancties het geval was, zowel door de omvang als door het feit dat de sancties ook op individuele branches en zelfs individuele personen zijn gericht.
  5. Er is een sterke militaristische en oorlogszuchtige anti-Russische retoriek waarneembaar, veelal verbonden aan directe bedreigingen aan het adres van Rusland. (...) President Barack Obama van de VS heeft al drie keer openlijk een en dezelfde verklaring afgegeven: Rusland neemt op basis van haar handelen de plaats in tussen Ebola en de 'Islamitische Staat'. De bewering van de toenmalige VS-president Ronald Reagan, op 11 augustus 1984, voor een uitgeschakelde microfoon, dat hij de Sovjet-Unie "buiten de wet had geplaatst" en het bevel zou hebben gegeven om een bombardement op Rusland te starten "binnen vijf minuten", lijkt vergeleken bij de uitspraak van Obama een domme grap.

    'Hete' oorlog

    De uitspraken van Obama aan het adres van Rusland zijn niet grappig maar juist uiterst gevaarlijk en hebben verstrekkende negatieve gevolgen. Het lijkt erop dat de mentaliteit van de Koude Oorlog nog niet verdwenen is uit de gelederen van de militair politieke leiding van de VS en de NAVO. Integendeel, die mentaliteit heeft zich in hun voorstellingen over de ontwikkelingen in de wereld en hun eigen rol daarin stevig verankerd.

    Het resultaat: de huidige nieuwe fase in de Koude Oorlog kan wel eens langduriger en gevaarlijker blijken te zijn dan de Koude Oorlog tot nu toe, die al 50 jaar duurt. De nieuwe fase in de Koude Oorlog brengt nieuwe gevaren met zich mee: een verdere militarisering van de VS en de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) en een versterking van hun agressie. Deze nieuwe fase zet een rem op het proces van verbetering in de verstandhouding tussen de leiders van de grootmachten, terwijl dat juist buitengewoon noodzakelijk is, in het bijzonder in tijden van crisis. En het heeft negatieve invloed op de voortgang van een evenwichtige wapenbeheersing en op de wereldwijde militaire uitgaven. Deze nieuwe fase laat de realisering van het idee van de vorming van een kernwapenvrije wereld naar de achtergrond verdwijnen.

    Zoals ook de veteraan van de Amerikaanse diplomatie en staatswetenschap, Henry Kissinger, onlangs opmerkte bestaat de 'Nieuwe Koude Oorlog' al. En het gevaar bestaat dat die in een tragedie kan veranderen. Die tragedie houdt in dat deze nieuwe fase geleidelijk in een 'hete' oorlog kan omslaan. De kritische massa daarvoor neemt dagelijks toe. Zij verdwijnt niet en wordt ook niet kleiner. (...)

    Noch Obama noch zijn minister heeft gereageerd op een eenvoudige vraag: waarom zij in februari 2014 een ongrondwettelijke omverwerping in Kiev bewerkstelligden, en met welk doel ze dood- en verderf-zaaiende wapens leverden aan de Oekraïense strijdkrachten. Destijds bezat Oekraïne niet alleen automatische geweren en optische kijkapparatuur, maar ook al pantserafweer en draagbare luchtverdedigingsmachines, granaatwerpers en bijbehorende munitie.

    De samenvatting is als volgt: de nieuwe fase van de Koude Oorlog kan zeer snel omslaan in een 'hete' oorlog. De initiators zijn de VS en de leidende NAVO-landen (...). Het desastreuze van deze situatie is dat de negatieve gevolgen van zo'n oorlog niet alleen consequenties zullen hebben voor de betrekkingen tussen Rusland en de VS en tussen Rusland en de NAVO, maar ook voor de situatie wereldwijd. Voor Rusland is een nieuwe fase in de Koude Oorlog ontoelaatbaar, evenals welke vorm van 'hete oorlog' dan ook, zowel voor zichzelf als voor de rest van de wereld!

    Bron: Junge Welt, 23 februari 2015, vertaling J. Bernaven.