Wil van der Klift
Werknemers worden massaal ontslagen, wie overblijft wordt gedwongen tot harder werken, krijgt steeds vaker te maken met stress en staat al jaren bijna op de nullijn. Het riante jaarsalaris aan de top wordt steeds hoger: een grof schandaal. De rijkdom van dit land wordt op de werkvloer gemaakt, niet aan de top. De top staat in dienst van de eigenaren van kapitaal en bedrijfsleven. De top bestaat uit een bepaald soort persoonlijkheden die floreren in een fragmentarische, onstabiele werkomgeving. Zij verkassen met grote regelmaat, op jacht naar nieuwe 'uitdagingen'. De neoliberale maatschappij beloont mensen die op zichzelf zijn gericht en vooral denken aan kortetermijnsuccessen. Zij veroorzaken intussen steeds grotere sociale en emotionele trauma's.
In het afgesloten wereldje van de corpsballen die de managementsbaantjes onderling verdelen overheerst arrogantie. Als je 1 miljoen en meer op jaarbasis verdient, denk je al snel dat je onmisbaar bent, boven de massa staat en rechten hebt die boven de wet staan. Een modaal salaris van een werknemer is circa 35.000 euro op jaarbasis. Met bazen aan de top die alleen het belang van de aandeelhouders vertegenwoordigen en in een klassenmaatschappij meestal met maatregelen komen die schadelijk zijn voor de gewone werknemers, groeit uiteraard het stille en georganiseerde verzet op de werkvloer. Het optreden van de elitaire lieden aan de top werkt demotiverend voor de rest van het bedrijf.
De inkomensverschillen tussen de top van het grote beursgenoteerde bedrijfsleven en de werkvloer zijn in 2014 weer fors toegenomen. Ondanks mediagebabbel over het tegendeel groeit die kloof alleen maar. De ontwikkeling van de topbeloningen zou sinds de crisis maatschappelijk en politiek ter discussie staan. Politici pleiten zogenaamd voor een beheerste ontwikkeling. Maar de macht ligt in de directiekamers niet op het Binnenhof.
Het basisloon van zittende AEX-ceo's steeg het afgelopen jaar met gemiddeld 5,2 procent veel harder dan de inflatie, en ruim drie keer zo snel als het modale salaris. Het gemiddelde basissalaris van de ceo's ligt inmiddels op 1 mln euro. De totale beloning inclusief cashbonus en uitgekeerde aandelen kwam zelfs uit op gemiddeld 3,7 mln euro, exclusief pensioenkosten. Dat is 12 procent meer dan het voorgaande jaar. De komende jaren kan de topbeloning nog veel harder groeien omdat AEX-bedrijven een steeds groter percentage van de beloning variabel maken. Het modaal inkomen steeg in 2014 met 1,5 procent en kwam uit op gemiddeld 35.000 euro volgens het Centraal Planbureau.
De topbeloningen kunnen de komende jaren fors oplopen vanwege een dubbele hefboom. Het basissalaris neemt toe omdat bedrijven niet achter willen blijven bij elkaar. Die verhoging werkt ook door in de variabele beloning, omdat die is gebaseerd op het basisloon. De kans dat de interne verhoudingen verder uiteenlopen neemt toe omdat het beloningsbeleid van de 25 AEX-bedrijven een steeds grotere variabele component krijgt. Op enkele uitzonderingen na bedroeg in 2013 de variabele beloning er nog 52 procent, nu is dat al 69 procent. Dat laatste vergroot de kans dat er vaker exorbitante bedragen worden uitgekeerd die weliswaar tot maatschappelijke verontwaardiging leiden, maar niet zullen worden aangepakt. In een aantal gevallen voegen commissarissen daar nog een incidentele bonus aan toe voor het succesvol afronden van een overname of verkoop.
Zolang het kapitalisme aan de macht is zullen de klassentegenstellingen onverminderd blijven groeien tot aan het kookpunt. Dan barst de bom.