De Engelse Labour-politicus Jeremy Corbyn die opvalt door gematigde kritiek op het neoliberalisme en daardoor voor een deel van de sociaaldemocratische partij onacceptabel is. (Foto: Independent.co.uk)
Ron Verhoef
Na de verrassende nederlaag van Labour bij de Britse verkiezingen moest Ed Miliband wel aftreden als Labourleider. Tijdelijk neemt Harriet Harman de leiding van Labour over tot er komend najaar een nieuwe leider is gekozen. Harman maakte echter al gelijk een valse start door aan te kondigen dat Labour voor de bezuinigingen op de sociale zekerheid en voor een nieuw belastingplan (dat desastreus is voor arbeiders!) zou stemmen.
Het leidde tot een storm van kritiek in links georiënteerde kranten zoals de Guardian. De krant merkte op dat Labour niet gezien kan worden als de oppositie. De echte oppositie, aldus de Guardian, is de SNP, die zich wel fel tegen beide plannen verzette.
Ook binnen eigen gelederen werd er gemopperd en dus moest Harman terugkomen op haar voorstel. Dat deed ze niet door opeens tegen te stemmen, maar door te zeggen dat Labour zich van stemming zou onthouden. De strakke partijdiscipline die bij Labour heerst, bleek echter niet meer zo strak te zijn; 184 parlementsleden van Labour onthielden zich inderdaad van stemming, een ongekend aantal van 48 parlementsleden stemde echter tegen.
Aangezien de plannen door de conservatieve regering zelf waren ingebracht stond bij voorbaat vast dat ze zouden worden aangenomen, maar dat 184 Labour-parlementariërs zich onthielden en eigenlijk voor waren, laat zien dat Labour wel erg ver van de eigen basis begint af te staan.
Verzet binnen de partij bleef echter niet uit. Steeds meer prominente leden riepen op tot een heroriëntatie op de basiswaarden van de sociaaldemocratie. Uiteindelijk leidde dat ertoe dat Jeremy Corbyn, één van de 48 tegenstemmers, zich kandidaat stelde voor het partijleiderschap. Aanvankelijk deed dat nog geen alarmbellen rinkelen bij het bestuur van Labour. Hoewel Corbyn deel uitmaakt van de linkervleugel van de partij, die normaal met vuur en zwaard bestreden wordt door het bestuur. Na de eerste peilingen werd dat echter anders. Hoewel het slechts om peilingen gaat blijkt dat Corbyn onder de Labour-leden kan rekenen op een meerderheid. Wat overigens nog niet wil zeggen dat hij ook gekozen wordt omdat Labour een wat merkwaardige structuur kent waarbij ook de vakbonden lid zijn van de partij en hun stem weegt zwaar.
Niettemin brak er nu paniek uit binnen de leiding van de partij. Zelfs Tony Blair ging zich ermee bemoeien, en dat is niet raar als we bedenken dat Corbyn Blair voor het internationale gerechtshof wil slepen om veroordeeld te worden voor oorlogsmisdaden vanwege zijn steun aan de oorlog in Irak. Blair heeft dus wat te verliezen. Overigens komt Corbyn ook op voor betere sociale voorzieningen, een halt aan privatiseringen en behoud van stakingsrechten en is hij bovendien een fervent tegenstander van Israël. Alle zaken waar de huidige leiding van Labour tegen is (sterker nog veel stappen in de richting van verdere afbraak werden onder Blair gezet). Blair waarschuwt de leden van Labour nu dat een stem voor Corbyn het einde zal betekenen van Labour.
Labour had in het verleden zijn eigen manier om om te gaan met vervelende dissidenten. Ze werden niet meer als kandidaat voor hun district naar voren geschoven. Dat gold onder andere voor George Galloway en Dennis Canavan. Die strategie bleek echter weinig succesvol. Beiden stelden zich kandidaat en wisten te winnen. Hoewel beiden inmiddels niet meer herkozen zijn (Canavan omdat hij door het overlijden, na ziekte en ongelukken van zijn vrouw en twee van zijn drie zoons binnen twee jaar besloot de politiek te verlaten en Galloway omdat hij niet herkozen werd), zijn hun districten niet teruggekeerd binnen Labour, maar naar andere partijen gegaan. Corbyn eruit werken lijkt dus ook riskant, zeker nu zich naast Labour een sterke linkse partij lijkt te ontwikkelen, namelijk Left Unity, die kan rekenen op de steun van vele bekende mensen (zoals regisseur Ken Loach) en ex-Labour leden.
Een ding is duidelijk. De verdeeldheid binnen Labour is groot. De nieuwe leider van Labour zal alle moeite moeten doen om de partij bij elkaar te houden want een splitsing van de partij lijkt bijna onvermijdelijk. Er zullen zeker Labour-leden gaan overstappen naar Left Unity, de vraag is hoe groot die groep zal zijn en of dat van Left Unity een partij van betekenis zal maken. In Schotland is de overstap van Labour-leden naar de SNP in ieder geval al een paar jaar schering en inslag. Wat er verder ook gebeurt, Corbyn zorgt nu al voor hevige discussies en emoties.