Mondiale systeemcrisis

Kan India een uitweg bieden?

India is als één van de BRICS-landen bezig een rol op te eisen in een nieuwe multipolaire wereld. De binnenlandse politieke situatie is echter ook explosief en er is een grote regionale diversiteit. Op deze foto worden activisten van het Indian National Youth Congress gearresteerd tijdens een protest tegen de regering die door de BJP geleid wordt. De kritiek van de vroegere dominante Congrespartij richt zich onder meer op bedreiging van de democratie door een versterkte greep op de rechterlijke instituties. (Foto: ZLV)

De onafhankelijke, burgerlijke denktank Laboratoire Européen d'Anticipation Politique (LEAP) analyseert vanuit Europees burgerlijk perspectief de mondiale ontwikkelingen op financieel, economisch, sociaal en politiek terrein. Het team identificeert de aanwezige trends en doet op basis hiervan voorspellingen voor de middellange termijn. De resultaten worden gepubliceerd in het maandelijks online bulletin Global European Anticipation Bulletin (GEAB). In het septembernummer waren de thema's: (1) 2016, het jaar van India - en de laatste kans voor een gecontroleerde mondiale systeemverandering (zie onderstaand persbericht); (2) scheiding tussen China en het Westen - China verlaat het 'internationale' systeem waarvan het Westen het centrum is; (3) immigratie: de derde grote golf verbrijzelt het 'EU-schip zoals we dat gekend hebben'; (4) Griekenland: een 'gewonnen' slag is nog geen gewonnen oorlog. Manifest stopt voorlopig met deze analyses nu LEAP duidelijk zelf op zoek is naar antwoorden.

Persbericht bij GEAB nr. 97 (15 september 2015)

Toen LEAP in januari 2006 GEAB lanceerde teneinde een 'mondiale systeemcrisis' in wording te beschrijven, was een van de doelen bij te dragen aan een groter bewustzijn onder de Europeanen van de zwakte van de Verenigde Staten en van de gelegenheid die toen bestond om het onafhankelijkheidsproces van het continent te voltooien. Dit doel was niet alleen gemotiveerd vanuit een zuiver Europees belang, het was gebaseerd op een krachtige voorspelling, die we al vaak hebben herhaald: de overgang van een wereld met het Westen als centrum naar een multipolaire wereld gaat slecht aflopen als Europa niet in staat is zich los te maken uit het westerse kamp, waarin een 'Amerika van de harde lijn' het opsluit. Want in gezelschap van Europa heeft dit Amerika geen reden om zichzelf ter discussie te stellen en kan het een pure machtsstrategie hanteren om te proberen het mondiale leiderschap te behouden.

Sindsdien hebben we daarom gedurende 10 jaar alle signalen van Europa's pogingen om zijn onafhankelijkheid te verwerven in kaart gebracht en geanalyseerd. Helaas, Europa is er ondanks enkele echt zinvolle pogingen onvoldoende in geslaagd de mogelijkheden van het halve decennium tussen 2008 en 2013 te benutten (met name de verkiezing van een zwarte president als leider van de VS heeft Europa in slaap gesust).

De verzwakte VS hadden de kracht van Europa nodig om hun suprematie te handhaven; de controle over deze kracht lag voor het grijpen, omdat de Europese Unie 'verzuimd' had te doen wat nodig was om haar politieke legitimiteit te verankeren; en omdat de plek toch al bezet was, deed de Europese 'nonchalance' de rest. In 2014 pasten de VS een echte judogreep toe op Europa door de Europese kracht tegen Europa zelf te keren en zo het continent klem te zetten.

Ondanks de relatieve 'bevriezing' van de situatie rond de Europees-Russische akkoorden van Minsk stapelt zich sinds de Oekraïnecrisis het slechte nieuws voor Europa op: geen oplossing van de Griekse crisis, catastrofaal verlopen verkiezingen in Polen ('onverwacht' gewonnen door de zeer anti-Europa- en pro-NAVO-kandidaat Duda), inzet van Amerikaanse troepen in verschillende delen van het continent, fixatie van de wisselkoers van de euro ten opzichte van de dollar op nagenoeg pariteit (al maanden komt de euro niet uit boven 1,12 dollar), ontwrichtende immigratiegolven, steun van behoudende politieke krachten (met voorop een volledig verscheurd Verenigd Koninkrijk), Europees onvermogen om de maatregelen te nemen die door de enorme crisis noodzakelijk zijn geworden, agressieve overname van Europese economische vlaggenschepen door Amerikaanse bedrijven (zoals recent de overname van het Franse Alstom door General Electric), enzovoorts. Hoe meer de (rest van de, nvdr) wereld zich bevrijdt van de VS, hoe steviger de Amerikaanse handen zich rond de Europese nek klemmen.

Zo ziet Europa zich gegijzeld door de idiote strategie van een hardline Amerika om van alle kanten de multipolaire wereld aan te vallen - inclusief Europa, dat natuurlijk een mogelijk icoon daarvan zou vormen. Zo werd Rusland van het internationale spel uitgesloten dankzij Oekraïne; werd China uitgesloten van het internationale monetaire en financiële systeem door de weigering van het Internationaal Monetair Fonds om de yuan onderdeel te maken van de SDR (de speciale trekkingsrechten); en werd Brazilië door de Amerikaanse kredietbeoordelaars gedegradeerd tot de rang van speculatieve debiteur.

Zeker, de crisis zelf tast 'natuurlijk' iedereen aan, maar het boosaardig gedrag is momenteel zo zichtbaar dat we het niet kunnen ontkennen zonder in naïviteit te vervallen. In een slecht functionerende (kapitalistische!, nvdr) wereld kunnen onbuigzaamheid en gebrek aan samenwerking niet anders geïnterpreteerd worden dan als het gevolg van de doelbewuste wens om de zaken nog slechter te maken - vooral als die niet-Amerikaans zijn. Zoals we in de loop van de eerste helft van 2015 al sterk benadrukt hebben, zijn de oplossingen en de samenwerking die noodzakelijk zijn in verband met de crisis zo duidelijk, dat daden die bedoeld zijn om die om zeep te helpen, niets anders kunnen zijn dan kwaadwillend gedrag.

Dit gezegd hebbend, zien we nog steeds een laatste kans voor de wereld om op het pad van een gecontroleerde en schadevrije overgang te blijven. En die kans is India.

Wij geloven dat India in 2016 de gelegenheid zou moeten benutten om een positieve katalysator te vormen in de overgang naar een multipolaire wereld. Het centrale argument daarbij is dat India in 2016 alle eigenschappen combineert die het in staat zouden moeten stellen om samen met de twee andere belangrijke BRICS-landen Rusland en China (de resterende BRICS zijn Brazilië, Zuid-Afrika) een eenheid te vormen en de weegschaal door te laten slaan naar een multipolaire wereld die in westerse ogen, met Europa voorop, onweerstaanbaar is.

Het gaat dan om de volgende eigenschappen:

• algemeen wordt aangenomen dat India rond 2030, en misschien zelfs eerder, China voorbij zal streven in bevolkingsomvang;
• in tegenstelling tot China en Rusland straalt de Indiase samenleving energie en jeugdigheid uit;
• in tegenstelling tot China heeft India reeds een economisch model dat gericht is op binnenlandse consumptie en kent het de opkomst van een al behoorlijk grote middenklasse;
• de Indiase samenleving is door haar uitgebreide mondiale diaspora, maar ook door haar expertise in nieuwe technologieën, in tegenstelling tot Rusland en China, al erg nauw met de wereld verbonden;
• terwijl de Russische rijkdom afhankelijk is van uiterst omstreden internationale energie- en grondstoffenmarkten en de Chinese industriële kracht nog sterk afhangt van haar exportvermogen naar de belangrijkste buitenlandse consumptiemarkten, vult India het drietal aan met zijn diensteneconomie;
• in de multipolaire wereld, waarin de plaats van de religie opnieuw moet worden bepaald, vormt India's religieuze diversiteit een waardevol bezit bij het oplossen van de enorme spanningen op dit terrein;
• India is in omvang de 'grootste democratie van de wereld' en heeft daardoor naar westerse standaarden een positief imago op dit terrein;
• de geweldige verkiezingsoverwinning van Narendra Modi afgelopen jaar voorzag India van een krachtig leiderschap, waardoor het land belangrijke beslissingen kan nemen en veranderingen kan doorvoeren die nodig zijn voor binnen- en buitenland;
• enkele van de vorige eigenschappen lieten al zien dat India zeer goede mogelijkheden heeft om onafhankelijk te opereren, iets wat we terugzien in het nationalisme van Modi;
• India heeft internationaal een positief imago, onder andere door de Engelse koloniale geschiedenis, het vreedzame onafhankelijkheidsproces en de herinnering aan Gandhi;
• in 2016 is India voorzitter van de BRICS-groep en daardoor zal met name de samenwerking met Rusland en China een staatsprioriteit worden en zullen voorwaarden voor verdere toenadering geschapen worden.

Deze lijst van eigenschappen wijst heel duidelijk in de richting van een versterkte internationale rol voor India in 2016. Het land zou op basis van zijn eigen positieve imago een zelfde imago kunnen opbouwen voor de BRICS-landen en daarmee voor de multipolaire wereld. Zo zou het alle westerse bedenkingen over deze ontwikkelingen weg kunnen nemen.

We willen nu geen nadere voorspelling doen over het uiteindelijke verloop van dit proces, we verwachten wel dat in dit verband India in de komende maanden of zelfs weken onverwachte moeilijkheden zal ondervinden.

De spelers en instellingen die proberen deze overgang naar een multipolaire wereld te voorkomen, maken natuurlijk dezelfde analyse als wij en ondernemen ongetwijfeld stappen om India te verzwakken. Bij nadere beschouwing zien we dat de problemen die Modi tot nu toe bespaard zijn gebleven, plotseling wel beginnen op te duiken. Bijvoorbeeld de opvallende revolte van de Patels, een kaste uit de middenklasse, die in de afgelopen weken Modi's beleid hevig heeft aangevallen en die in de VS de meest vertegenwoordigde Indiase kaste is.

We verwachten dat het Indiase voorzitterschap van de BRICS-landen in 2016 gepaard zal gaan met grote politieke spanningen rond India en dat daardoor het veelbelovende samenkomen van de genoemde eigenschappen tenietgedaan kan worden.

Mocht India op dit punt gedoemd zijn te falen, dan zijn de vooruitzichten voor het mondiale overgangsproces onherroepelijk donker en komt de wereld in een tragisch schemergebied terecht.

Bron: www.geab.eu
Vertaling en bewerking: Louis Wilms.