Wil van der Klift
De afgelopen maanden kwamen er volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gemiddeld 4000 werklozen per maand bij. Het aantal werkenden bleef ongeveer gelijk, maar meer mensen zochten werk. In oktober was 6,9 procent van de beroepsbevolking (616.000 mensen) werkloos; 421.000 mensen hadden een lopende WW-uitkering, 5000 meer dan in september. De dalende trend in de werkloosheid van begin dit jaar is daardoor gebroken. De werkloosheid nam de laatste drie maanden per maand met 4000 toe. Zestig procent van de werkloze 45-plussers is dat al langer dan een jaar. Afgeschreven op je 45ste. Ondernemersland Nederland gaat voor de winst en laat mensen als bakstenen vallen. Het wordt echt tijd voor een andere samenleving. Laten we kapitalisme maar zo snel mogelijk inruilen voor socialisme dan bestaat er nog een toekomstperspectief.
In Nederland wonen 12,7 miljoen mensen in de leeftijd van 15 tot 75 jaar. In oktober had 65,4 procent van hen betaald werk. De afgelopen drie maanden is de werkloosheid zowel onder jongeren als onder mensen van 45 jaar en ouder toegenomen. Bij 45-plussers was er een toename van 6,4 procent naar 6,6 procent. Volgens het CBS is het aantal WW-uitkeringen dat wordt verstrekt aan 55-plussers de afgelopen vijf jaar verdubbeld van 62.000 naar 135.000 - een stijging van 113 procent. Ging in 2010 nog 24 procent van de WW-uitkeringen naar 55-plussers, in 2015 was dat 32 procent. Juist deze leeftijdsgroep heeft bijna geen kans meer op werk na baanverlies. De bejubelde Nederlandse ondernemers nemen liever goedkopere tijdelijke krachten aan. De oudere ervaren krachten zijn in de ogen van werkgevers 'te duur'.
Maar ook voor jongeren stagneert de arbeidsmarkt. In oktober was 11,6 procent van de jongeren werkloos (juli 11,3 procent). Van de 25- tot 45-jarigen was 5,4 procent werkloos in oktober (januari 6,1 procent). De werkloosheid onder jongeren is volgens het CBS het afgelopen halfjaar licht toegenomen, tot 11,5 procent van de beroepsbevolking van 15- tot 25-jarigen. In september 2013 bereikte dejeugdwerkloosheid het hoogste punt (bijna 14 procent) sinds het begin van de crisis in 2008. In het derde kwartaal van dit jaar waren 158.000 jongeren werkloos. Van hen was ruim drie kwart nog bezig met een opIeiding. Is die opleiding klaar en het diploma behaald dan is de kans op werk ook niet altijd even groot. Vaak eerst lang on(der)betaald werk aannemen. Veel afgestudeerde 25-plussers dreigen de boot te missen.
De aangedragen ondernemersoplossing voor de oudere werknemers? Afbouwen van seniordagen en lagere WW-uitkeringen! Dit laatste zou ouderen aanmoedigen een (lager betaalde) baan te accepteren. Het cynisme van werkgevers en hun marionetten in de regering en onderzoeksbureaus in Nederland neemt met de dag toe. Er is niet alleen een groeiende inkomenskloof, maar ook een toenemend mentaal gat tussen de maatregelen van de bestuurlijke elite in ons land en de opvattingen van de grote meerderheid van de bevolking. Daarvan maakt vooral Wilders dankbaar misbruik. Maar een land dat zich te grabbel heeft gegooid aan de wensen van de ondernemers kan niet anders verwachten: het winstdenken staat haaks op de behoeften van de werkende klasse. Uitzendwerk en flexibele baantjes nemen in aantal toe. De noodgedwongen WW-uitkering en toenemende kans op bijstand aan het einde van de (steeds kortere) WW-rit zorgen voor steeds meer ellende bij een groeiend deel van de arbeidersklasse. Het aantal mensen dat in deze fuik verdwijnt neemt toe. Alternatief voor jongeren en ouderen wordt steeds meer: uitkering, uitzendwerk of tijdelijke oproepbaantjes. De uitzendmarkt groeit gestaag, met namein de technische sector. De stijging met 6 procent was echter veel lager dan die van de oproepbanen. Het aantal oproepbanen steeg in vier jaar met meer dan 30 procent tot 537.000. De ondernemers wentelen steeds meer hun risico's af op de oproepkrachten. Een groeiend aantal werkgevers gaat simpel voor de laagste prijs. Het aantal vaste banen daalde in de periode 2010 tot 2014 juist met 2 procent. 'Ondernemend' Nederland is blij met deze flexibele schil. Bijna 90 procent van de oproepkrachten en flexwerkers wil echter liever een vast dienstverband. Zij gaan noodgedwongen akkoord met tijdelijke baan, contract of zzp-bestaan. Omdat de onzekerheid onder deze werknemers toeneemt groeit ook het aantal stapelbanen.
Het aantal bijstandsgerechtigde Nederlanders blijft op het hoge niveau van 442.000. Sinds 2008 is het aantal voortdurend toegenomen, in totaal met 138.000, oftewel 45 procent, aldus het CBS. Steeds meer kinderen groeien op in een bijstandsgezin. Sinds 2009 is het aantal toegenomen met bijna 223.000. Het aantal Nederlanders onder de 45 jaar met een bijstandsuitkering daalde tussen maart en september weliswaar met ruim 3000, maar het aantal 45-plussers nam juist met datzelfde aantal toe. De langdurige werkloosheid onder oudere werknemers vraagt steeds meer zijn tol.
Vooral de langdurige zorg wordt getroffen door verlies van werkgelegenheid, meldt het CBS. Vorig jaar gingen daar bijna zesduizend voltijdbanen verloren, en in de jeugdzorg ruim duizend. Dat is 2 procent van alle voltijdbanen in deze zorgsectoren. Een op de vijf zorginstellingen is verliesgevend. Vooral bij Bureau Jeugdzorg is het aantal instellingen dat rode cijfers schreef gestegen. Was dat in 2013 nog 31 procent, vorig jaar was het aandeel gestegen tot 40 procent. Sinds begin dit jaar zijn gemeenten verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en grote delen van de zorgverlening aan langdurig zieken en ouderen. In aanloop naar deze hervorming zijn taken van instellingen afgestoten of overgenomen.
De werkloosheid in Frankrijk is het hoogst sinds 1997. Van de beroepsbevolking heeft 10,6 procent geen werk. De werkloosheid steeg in het derde kwartaal met 0,2 procent. Frankrijk telt nu bijna 1,95 miljoen werklozen, vooral jongeren. Wereldwijd zijn ruim 250.000 banen geschrapt in de olie- en gassector, sinds de olieprijs vorig jaar ging dalen. De hardste klappen vallen bij de toeleveranciers. Daar verdween 79 procent van de verloren banen. Dit proces gaat nog door. Onder meer Shell gaat bijvoorbeeld volgens The Times nog meer bezuinigen. De Franse cateraar Sodexo gaat 1200 banen (van de 420.000, waarvan 5.400 in Nederland) schrappen. Het Franse farmabedrijf Sevier zet 610 werknemers (van de 21.000, waarvan 5.000 in Frankrijk) op straat. Het Belgische BNP Paribas Fortis laat 2430 banen verdwijnen. Omdat ook nieuw personeel wordt aangenomen verdwijnen per saldo 1050 banen, 7 procent van het aantal voltijdsbanen (14.725). Het Engelse Anglo American gaat wereldwijd 85.000 banen schrappen. Het mijnbouwconcern heeft nu nog 135.000 werknemers in dienst.
In Nederland dreigen 12.000 banen te verdwijnen bij TSN de grootste thuiszorgorganisatie. Maar dit is niet de enige thuiszorgorganisatie in nood.
De Rabobank kondigde de zoveelste reorganisatie aan: 9000 werknemers dreigen de komende jaren hun baan te verliezen. De bank heeft nu 46.500 werknemers, waarvan 30.000 in Nederland. De FNV verwachtte in 2013 dat de komende jaren tot 2020 nog 30.000 ontslagen zouden vallen in de sector. Bovenop de 30.000 die al verdwenen in de vijf jaar nadat de crisis uitbrak. Zuivelgigant FrieslandCampina schrapt 140 banen. Defensiebedrijf Thales schrapt 200 banen. Chipproducent NXP schrapt wellicht tussen de 130 en 260 arbeidsplaatsen in Eindhoven. De 99 werknemers van de Brabantse bouwer van ambulances Plastisol kregen een ontslagbrief thuisgestuurd. Bij decorateur Jora Vision uit Rijnsburg dreigen meer dan 80 arbeidsplaatsen te verdwijnen. Fokker Technologies schrapt de komende twee jaar 270 banen. Er werken nu 4900 mensen, waarvan 3200 in Nederland. DAF vermindert het aantal uitzendkrachten in Eindhoven en verlengt de tijdelijke contracten in Westerlo niet. Niet onvermeld mag worden dat bij VDL Nedcar honderden nieuwe werknemers worden geworven. Maar al met al geeft het overzicht een somber beeld van wat er de komende periode te verwachten is. Is dat een te pessimistische schets?
De crisis zou voorbij zijn. De verwachtingen hooggespannen. Maar wat is de realiteit? Het aandeel van Nederland in de wereldeconomie is de afgelopen 35 jaar gehalveerd. In 1980 was Nederland nog goed voor 1,3 procent van de wereldeconomie, vorig jaar was dat nog maar 0,7 procent. Net als de Nederlandsche Bank (DNB) verwacht ook het Centraal Planbureau (CPB) dat de economische groei lager zal uitvallen dan eerder verwacht. Alle ramingen zijn echter 'omgeven door onzekerheid', zoals de genoemde instituten meermaals opmerken. In de praktijk betekent het meestal dat de cijfers waarschijnlijk nog meer zullen tegenvallen. Een halfjaar vooruitkijken lukt niet meer met de huidige statistische middelen. De voorspellende indicatoren voldoen niet meer. Daarom worden cijfers steeds vaker rooskleuriger voorgesteld dan ze zijn. Als er sprake is van 'bescheiden groeicijfers' zoals nu betekent dit eigenlijk stilstand of zelfs teruggang. Al met al dus weinig perspectief op groei en toename van werkgelegenheid. Het kapitalisme staat maatschappelijke groei in de weg omdat alleen concurrentie en winstgroei tellen. De hoogste tijd voor een andere samenleving. Vooruitgang betekent strijd en organisatie. Alleen samen sta je sterk en ben je ook onoverwinnelijk.