Maarten Muis
De Nederlandse gezondheidszorg is al jaren in de greep van kostenplaatjes. Er wordt vanuit de politiek vooral op kosten gestuurd. Zorgverzekeraar CZ publiceerde begin augustus welke afspraken ze met ziekenhuizen heeft voor betalen van lichte ingrepen in het ziekenhuis. Dit zijn de spelletjes van neoliberale beleidsmakers. Voor de individuele Nederlander, die aangewezen is op de zorg, blijft vooral toegankelijkheid, beschikbaarheid en kwaliteit van belang bij de keuze. Een hele andere wereld dus.
Gezondheidszorg als een marktproduct blijft een vreemd en onwenselijk idee. Het is namelijk geen vraag, doch een medische noodzaak om het 'product' te willen. Artsen en andere zorgmedewerkers worden massaal gestimuleerd te denken in het idee van zorgvraag, maar echt succesvol is dat tot nu toe niet. Uit onderzoek bleek dat de meerderheid van de Nederlanders groei van het aanbod van gezondheidszorg prima kan onderschrijven. En daarmee ook de groei van de kosten. Iedereen heeft er namelijk belang bij dat hij of zij snel en goed geholpen wordt bij een medische noodzaak.
In mijn netwerk kwam ik de oproep tegen voor het oprichten van een Nationaal Zorgfonds, dat alle commerciële zorgverzekeraars moet vervangen. Goed om weer eens een openlijke roep te horen voor het terugbrengen van het publieke domein in publieke handen. Steeds meer mensen erkennen dat de manier waarop de gezondheidszorg gefinancierd wordt, vooral profijtelijk is voor de winst van de grote verzekeraars. In 2015 was dat 1,4 miljard euro winst. Al jaren ligt de winst rond dat bedrag, wat tot gevolg heeft dat de zorgverzekeraars meer dan 8 miljard als reserve in kas hebben. Geld, betaald door alle Nederlanders voor goede medische zorg, is in handen van private bedrijven, die dat naar eigen inzicht kunnen uitbetalen in bonussen of investeren in andere sectoren die nog meer winst opleveren.
Tegelijkertijd is er door de afgelopen regeringen een beleid gevoerd dat de langdurige zorg - zoals thuiszorg en huisvesting en begeleiding voor psychiatrische patiënten - onder verantwoordelijkheid van de gemeenten moest brengen. Marktpartijen maken dus winst op basis van zorg die kortdurend effectief is (en dus snel laat zien of de investering eruit te halen is), terwijl de zorg die dat niet laat zien, uit algemene middelen betaald wordt. Dus de markt wordt toegepast op dat zorgdeel waar het prima uitpakt voor de private kapitaalbezitter, terwijl het zorgdeel waarin dat zou leiden tot te weinig of geen winst, overgelaten wordt aan het publieke domein. Zo selectief gaan de neoliberale ideologen om met hun eigen ideeën.
Door deze ingreep wordt een zware wissel getrokken op de solidariteit. Want zorg die noodzakelijk is, maar niet tot snel effect leidt, moet bekostigd worden uit dezelfde bron waaruit ook onderwijs, sociale voorzieningen en infrastructuur gefinancierd worden. Gemeenten moeten de keuze maken of ze de dagbesteding voor psychiatrische patiënten betalen, die voor de inwoners niet zichtbaar effectief is, of dat ze laten zien dat het goed vertoeven is in de eigen gemeente, met mooi groen en perfecte wegen.
De rechtse beleidsmakers privatiseren het zorgdeel dat snel effectief is en waarin het rendement groeit door technische ontwikkeling. Tegelijkertijd socialiseren ze het zorgdeel dat chronisch is en in de tijd alleen maar groeit omdat de sociale problematiek toeneemt. Dit is dé truc van de laatste neoliberale regeringen om het kapitalisme te versterken. Begin augustus kwam het FD ook met het bericht dat grote investeerders zich massaal storten op het vastgoed van de zorg. Het bezit en bouwen van de gebouwen voor de zorg wordt steeds lucratiever. Zo wordt de greep van het kapitaal op de zorg steeds verder verstevigd.
Onderzoek toont aan dat er een directe link is tussen sociale problemen, zoals werkloosheid, en de mate waarin iemand aanspraak moet maken op de gezondheidszorg. De commerciële zorgverzekeraars hebben zich dus perfect strategisch ingenesteld. Er kan geroepen worden dat er uit algemene middelen meer geld moet naar sociale voorzieningen omdat dit gezondheidswinst oplevert, terwijl zij de uiteindelijke winst opstrijken. Het is dus de komende tijd alleen maar feest voor de bezitters van de aandelen van Achmea, Menzis en al die andere grote verzekeraars. Dat is het ware doel van het zorgbeleid van de laatste jaren door de rechtse regeringen.