Wiebe Eekman
Ja, het kan: chemisch afvangen van het broeikasgas CO2! Op woensdag 7 september jl. ontmoette in het Paleis der Academiën in Brussel, naast het koninklijk paleis, de top van universitaire professoren, bekende ingenieurs en andere leden van de selecte Koninklijke Vlaamse Academie van België elkaar. Daarenboven vereerd met een speech van de Vlaamse minister van Omgeving, Natuur en Landbouw, Joke Schauvliege. Verder ook de Nederlandse professor Bert Weckhuysen uit Utrecht. De titel van de conferentie 'De chemische weg naar een CO2-neutrale wereld'.
Ja, je kunt het broeikasgas CO2 afvangen uit rookgassen en laten reageren met waterstofgas (H2). Ja, je kunt daarmee methanol, synthetisch gas of andere bouwstenen voor de petrochemie maken, ter vervanging van aardgas en aardolie. En als je dat waterstof maakt met zuivere energie uit zon en wind, dan reduceer je sterk de uiteindelijke uitstoot van CO2. Ja je kunt zo tot CO2-neutraliteit komen.
De gedachte is bij lange na niet nieuw. Ik schrijf er allang over. Wat wel nieuw is dat dit door beleidsmakers gezegd wordt. In een gebouw waar dit idee enkele jaren eerder weggehoond werd, want 'niet rendabel'.
De professoren benadrukten dat we een koolstofeconomie hebben. Dat alles wat uit biomassa gemaakt is koolstof bevat. Dat alle fossiele energie koolstof bevat. Koolstof is de bron van het leven. Koolstof kan niet weggedacht worden uit onze maatschappij. Het grote probleem zijn de grote tijdsverschillen in de kringloop. Planten en cyanobacteriën zetten met fotosynthese CO2 om in biomassa in perioden van dagen en maanden. Biomassa in de bodem wordt in de loop van honderden miljoenen jaren omgezet in aardolie, aardgas en steenkool. Dat graven we op en verbranden het weer tot CO2 in luttele fracties van seconden. Het onevenwicht is groot.
Door over te gaan naar een koolstof-waterstof-economie keer je die verbrandingsreactie om en kun je versneld de overmatige uitstoot van CO2 neutraliseren. Wereldwijd komt nagenoeg de helft van alle broeikasgasemissie uit een van de 11.000 schoorstenen, waarvan acht op de 10 elektriciteitscentrales. In België en Nederland zijn die 'puntbronnen', zoals ze die hoge fabrieksschoorstenen noemen, ook vooral petrochemie. Het komt ook mooi overeen met de bedrijven die onder het Europees Emissiehandelssysteem vallen.
In Vlaanderen alleen gaat het om 220 puntbronnen die tezamen 51 procent van alle emissie van het Vlaamse gewest vertegenwoordigen. Terecht werd er gezegd: laten we dit prioritair aanpakken. Laten we die CO2 uit de rookgassen afvangen en er iets nuttigs van maken. De nodige technologie is allang bekend. Ruw aardgas moet ook eerst gezuiverd worden van teveel CO2, vooraleer het de leidingen ingaat. En waterstof wordt algemeen gebruikt in de petrochemie, maar meestal op een vuile manier gemaakt uit aardgas met wederom uitstoot van CO2. Door ombouwen en aanpassen van de bestaande bedrijven, door integratie van verschillende bedrijven kan die CO2-neutraliteit bereikt worden. Op een termijn van vijf á 20 jaar zeggen ze. Het slotwoord van de voordracht was gevleugeld: "de chemische industrie kan het klimaat redden zonder dat Jan met de Pet er iets van merkt".
Mooi zo, dacht ik. Doen, jongens, niet wachten... Nee, niet over 20 jaar, maar eerder over vijf jaar. De dringendheid van het klimaatprobleem vereist dit. Maar de heren aarzelen toch weer. Zij doen dan enkele aanbevelingen die ik verfoei. Zoals de beruchte 'Carbon capture and storage': vang de CO2 uit de rookgassen af en steek ze in de bodem. 'In afwachting totdat de andere oplossingen gebruikt kunnen worden'. Onzinnig. Die methode vergt 8 tot 16 procent van de capaciteit van de elektriciteitscentrale waar het voor gebouwd wordt. Het is 'stof onder het tapijt vegen'. Fijnzinnig vermelden zij dat het "een hele uitdaging vormt voor het beleid om dit sociaal aanvaardbaar te maken".
Zoals het steunen op kernenergie die CO2-arm zou zijn. Dat is gewoon een leugen. Zij rekenen met gemiddeld 12 g CO2/kWh, waar andere studies spreken over 66 g CO2/kWh. Waar ligt het verschil? Want zij beweren toch ook dat je om eerlijk te zijn de volledige levenscyclus van de installatie moet beschouwen om te vergelijken? Het winnen van het uraniumerts en verwerking moet je meerekenen, maar dat gebeurt in het buitenland. Daarbij moet je de opslag van nucleair afval in rekening brengen.
Zoals het aanbevelen van een algemene koolstoftaks, die bedrijven zou aanzetten om de nodige investeringen te doen. Elke maatregel om met financiële stimulansen een beleid te bepalen is enerzijds zeer inefficiënt: je weet nooit wat het resultaat zal zijn. Anderzijds is het sociaal onrechtvaardig. Het vergroot de sociale kloof tussen rijk en arm. Het ondermijnt de ondersteuning onder de bevolking voor de klimaatmaatregelingen.
Ik was de allerlaatste discussiant in de zaal: Nee, het is niet voldoende te streven naar klimaatneutraliteit. We zullen meer CO2 uit de atmosfeer moeten halen dan er bijkomt. Waarom niet werken met een planning vanuit de overheid? Met verplichte normen die gehaald moeten worden, volgens de dringendheid die het klimaat vergt? Met een democratische bespreking met de werkers zelf, want het gaat hen aan? Het is mooi dat enkele sprekers en goedmenende ingenieurs knikten van "Ja, dat kan ook".
Het is de hoogste tijd dat we de werkers erbij betrekken. Dat de arbeidersbeweging het voortouw neemt van deze industriële omwenteling.