Uitreiking van elitaire prijs aan Merkel. (Foto: Gazet van Antwerpen)
Ron Verhoef
Aan het nut van allerlei prijzen en onderscheidingen valt al zeer lang te twijfelen. Van de Nobelprijs voor de Vrede is immers bekend dat die vooral om politieke redenen wordt uitgereikt. Obama mocht hem al eens in ontvangst nemen terwijl we toch niet kunnen stellen dat Obama ook maar iets heeft gedaan om de vrede dichterbij te brengen. Zelfs een mens die miljoenen armen in de steek liet en liet verpauperen, moeder Theresa, mocht zich verheugen op een Nobelprijs voor de Vrede. Over haar slachtoffers mag niet gesproken worden, zo gaat dat.
Een andere titel begint inmiddels ook al aardig bij de politiek te horen. Ik heb het over het eredoctoraat. Bondskanselier Merkel mocht er maar liefst twee in ontvangst nemen, namelijk een van de Universiteit Gent en een van de Universiteit Leuven.
Eigenlijk was de titel van eredoctor altijd voorbehouden aan mensen die geen doctor waren maar zich wel verdienstelijk hadden gemaakt op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Al sinds de middeleeuwen erkende universiteiten dat het mogelijk was om als autodidact tot goed wetenschappelijk werk te komen. Niet iedereen heeft immers de kans om een universitaire opleiding te kunnen volgen.
Het eredoctoraat zou duidelijk moeten maken dat het in de wetenschappelijke wereld om goede wetenschapsbeoefening gaat en die kan zowel binnen als buiten een universiteit plaatsvinden. Zo zou zelfs een handarbeider die niet meer dan lts heeft gevolgd toch doctor kunnen worden en alhoewel zeldzaam gebeurde dat in het verleden wel eens. De commissies die moesten beoordelen keken naar wetenschappelijke prestaties en naar niets meer of minder.
Merkel kreeg het eredoctoraat voor haar inzet in het Europees project, omdat door haar inzet een ergere vluchtelingencrisis is voorkomen. Punt één is juist maar heeft niets met wetenschap te maken en punt twee is twijfelachtig, er ligt geen enkel wetenschappelijk onderzoek of kennis aan ten grondslag. Haar inzet baseerde ze op haar geloof en niet op welke vorm van wetenschap dan ook (zelfs niet de theologie). Hoe nobel dat laatste ook is, het is geen wetenschap en dus geen reden voor een eredoctoraat.
Wie zich nu inzet voor de wetenschap en baanbrekend werk doet heeft geen mogelijkheden om eredoctor te worden. Het is een prijs geworden waarmee het establishment zichzelf op de borst klopt en laat zien dat universiteiten opnieuw ivoren torens willen worden waar arbeiderskinderen niet welkom zijn.
Overigens is dit niet alleen in België het geval. De Rijksuniversiteit Groningen gaf al eens eredoctoraten aan Vaclav Havel en Helmut Kohl. Beide om politieke redenen want ook in de motivatie voor hun eredoctoraten is geen wetenschappelijke onderbouwing te vinden.
Universiteiten zouden moeten streven naar zoveel mogelijk neutraal, waardevrij en inclusief beleid. Rectoren van universiteiten dienen er voor al hun studenten en personeel te zijn en ze allemaal te vertegenwoordigen, ongeacht afkomst of politieke overtuiging.
De rector van de Universiteit van Leuven gaat zijn boekje daarbij ver te buiten. Rik Torfs laat geen enkele gelegenheid voorbijgaan om zijn politieke overtuiging te vermelden en doet dat zonder respect voor andere overtuigingen die hij doorgaans afdoet met de opmerking dat ze geen intellectuele inhoud hebben (zonder dat overigens ooit uit te leggen). Hij opende al eens frontaal de aanval op de PVDA-B, waarmee hij zijn studenten en personeel die sympathiseren of lid zijn van de PVDA-B in de kou liet staan en zeker niet opkwam voor hun belangen.
Het tij keert langzaam maar zeker. Steeds meer wetenschappers raken ervan overtuigd dat de wetenschap iedereen in de samenleving moet dienen en niet uitsluitend de multinationals en\of de politiek. Helaas zijn de universiteiten van Gent en Leuven (maar ook die van Groningen, Leiden en Amsterdam die ook al politiek gemotiveerde eredoctoraten uitdeelden) daar nog een eind van verwijderd.
De universiteiten zijn nog steeds teveel elitaire instellingen waar arbeiders nog steeds niet voor vol worden aangezien. De universiteiten zijn nog steeds te veel onderdeel van de elite. Gevolg van de prijzenregen is wel dat de titel eredoctor geen enkele waarde meer heeft en op de vuilnisbelt van de geschiedenis mag worden gegooid.