Wil van der Klift
De schijnbaar harmonieuze trans-Atlantische samenwerking komt steeds sneller en steeds diepgaander op losse schroeven te staan. Dat schept naast angst en verwarring ook duidelijkheid. Het kapitalisme is deel van het probleem niet van de oplossing. Van een evenwaardig bondgenootschap tussen de bourgeoisie in Europa en die in de VS was nooit sprake. De VS waren dominant vanaf WO II en zijn dat tot op heden gebleven. Het Europees kapitaal trachtte met grote regelmaat de economische dominantie te doorbreken, zoals bijvoorbeeld met de Lissabonagenda in 2000, maar faalde steeds jammerlijk.
De militaire, financiële en ook economische overmacht van de VS was altijd en alom aanwezig, maar werd soms meer en dan weer minder versluierd achter zalvende en verwarringscheppende coalities.
Het kapitaal in het VK heeft dat steeds goed begrepen en speelde - in de praktijk - vooral de trans-Atlantische kaart door zich altijd al relatief afzijdig te houden van de continentale kapitalisten. Die werden altijd in de eerste plaats gezien als concurrenten, niet als gelijkwaardig. De VS aten altijd zoveel mogelijk van twee walletjes, de Europese en de trans-Atlantische. Met Brexit en Trump worden de mondiale verhoudingen weer duidelijker en het verhaal realistischer.
Het Engelse kapitaal gaat na de Brexit de banden met de VS versterken en centraal stellen, zonder de vele voordelen van samenwerking met delen van het Continentale kapitaal - waarmee tal van vervlechtingen plaatsvinden - helemaal los te laten. Intussen verkeert het Europese kapitaal in groeiende verwarring. Nog niet eens in de eerste plaats vanwege de snelle opkomst van populistische nationalistische partijen, maar meer omdat het kapitaal niet in staat is zijn eigen financieel-economische crisis te overwinnen. De economische rol van de eurozone is in de afgelopen decennia aanzienlijk afgekalfd. De onderlinge tegenstellingen in het eurogebied zijn groot en groeien alleen maar. De onderling verdeelde kapitalisten in de eurozone zijn daarom tot speelbal van sterkere krachten verworden, tot een makkelijke prooi.
Europa dreigt een plaats te worden waar de verschillende kapitaalgroepen hun economische tegenstellingen daadwerkelijk omzetten in oorlog. In de Baltische Staten, Oekraïne en het Balkan-gebied opereren de militairen direct onder de vlag van de VS. Daaraan doen ook Nederlandse militairen mee. Het Nederlandse kapitaal tracht zolang mogelijk de continentaal/Duitse kaart in combinatie met de trans-Atlantische uit te spelen. We zijn nu eenmaal een klein land vertelde Van Aartsen - toen nog minister van BUZA - mij eens toen we samen in een vliegtuig op weg waren naar Thessaloniki waar een Europese top plaatsvond. Hij om deel te nemen, ik om ertegen te demonstreren (maar hij wilde wel even met me praten als afleiding tijdens de vliegreis).
Dat we een klein land zijn is ook goed te merken aan het politieke gedoe in Den Haag en onder politieke groeperingen in ons land. Uiteindelijk dus toch geen 81 deelnemende partijen. Meer dan vijftig vielen er af. Wat een illusies, wat een politieke domheid, wat een arrogantie, wat een politieke en individuele onvolwassenheid. Maar wat heerlijk voor de mainstream media en de mannetjes van de middenpartijen. Lekker kletsen over politieke onbenulligheden en intussen niet begrijpen dat er een lawine op hen afkomt terwijl zij verderop in het dal sneeuwpoppen lopen te maken... al met al is de politieke verdeeldheid voor de arbeidersklasse overigens - onder kapitalistische verhoudingen - niet eens zo slecht. Beter dan de twee- en driepartijenstelsels in de VK en de VS.
Inderdaad de verhoudingen op de wereld kantelen in sneltreinvaart. Wie dat niet inziet is blind. Nieuw is met name de snelheid waarmee bestaande verhoudingen worden afgebroken. Precies dat en de bijkomende chaos speelt lieden als Le Pen en Wilders in de kaart. Wilders doet al jaren op zijn eigen wijze mee met het politieke geleuter in Den Haag. Hij noemt het ook zo. Hij wacht zijn kansen af. Ook deze keer zal hij geen meerderheid krijgen die groot genoeg is om daadwerkelijk een eigen regering samen te stellen. Ook deze keer is het nog te vroeg om te incasseren. Wilders komt uit dezelfde kweekvijver als Trump (opgeleid in en ondersteund door bepaalde politieke groeperingen in de VS!), maar lijkt meer op Bannon dan op Trump. Wilders is geen koopman, zoals Trump die meer weg heeft van de vrije jongens van de LPF indertijd, maar heeft een langetermijnvisie.
Hij heeft zich eenmaal laten strikken om mee te regeren, maar wist toen niet hoe snel hij weer uit het Catshuis moest verdwijnen. Zijn doel was en is met een parlementaire meerderheid de macht overnemen (of op basis van voldoende steun uit de bevolking op een andere manier). Zijn voorland was bewust of onbewust Trump. De rest was en is bijzaak en politiek spel met de politieke middelmaten in Den Haag en de leuterende media.
De huidige crisis en chaos, ten dele bewust gecreëerd door mensen van het kaliber Steve Bannon, is precies wat nationalisten en populisten van het Wilders-soort najagen, of waar ze van dromen. Als zij het hebben over anti-elitair dan hebben ze het over parlementaire democratie. Zij willen af van elke vorm van democratie, zelfs van de schijndemocratie die parlementaire democratie heet. Voor de arbeidersklasse is dat geen goed nieuws. De Le Pennen, Trumpen en Wildersen zijn levensgevaarlijk en moeten met alle middelen worden bestreden. Het huidige juridische stelsel en de huidige parlementair-democratische spelregels en instituties moeten met kracht worden verdedigd, maar daarbij moet de noodzaak van socialisme en antikapitalisme steeds op de voorgrond blijven staan.
Het worden harde, meer gepolariseerde tijden. We zullen zien hoe dat er feitelijk gaat uitzien. Maar zo lang het mogelijk is zullen we met partij en krant tegenwicht bieden. Niet door ook mee te doen met de komende schijnverkiezingen, maar door waar mogelijk met het meest bewuste deel van de arbeidersklasse bondgenootschappen te vormen in buurten en bedrijven en op basis daarvan ook in de vakbeweging. Door politieke klaarheid te verschaffen, door de werkende klasse instrumenten in handen te geven om de strijd zo goed mogelijk te strijden. Niet door stoom af te blazen op het Malieveld, of tijdens fakkeloptochten geleid door cabaretiers, maar door stap voor stap, maar doelbewust te werken aan het organiseren van strijdfronten.
Niet door ons te laten opeten in de vele structuurtjes van de vakbeweging, maar door deelname in vakbondsorganen en vakbondsgroepen om de partij te versterken en het socialisme dichterbij te brengen. Niet door deel te nemen aan radicalistische ondoordachte praktijken, maar na te denken over nieuwe fronten en werkelijk antikapitalistische groepen. Door ons te gaan wapenen voor de strijd tegen de oorlogshitsers, degenen die de oorlogsuitgaven willen verhogen en aan de Russische grenzen staan. Door de afbraak van de NAVO te bepleiten, zonder daarvoor in ruil een Europees kapitalistisch leger op te richten. Door ons te verzetten tegen hogere oorlogsuitgaven die ook nog eens zullen leiden tot verdere afbraak van het sociale stelsel. Door de verdere verloedering van het milieu aan de kaak te stellen. Door Wilders te ontmaskeren, maar vooral het kapitalisme.