Demonstratieve manifestatie van FNV Senioren op 15 juni jl. in Den Haag. Meer dan 2000 actieve leden van de FNV lieten zich horen en zien. (Foto: FNV) (Foto: PvdA-Betuwe)
Jan Ilsink (voorzitter FNV Senioren Haagsteden)
(Bedrijfs)Pensioenfondsen worden gevormd door collectief beheerd uitgesteld loon. Dit 'uitgestelde loon' bestaat uit pensioenpremies waarvan de hoogte, het percentage van het loon, door de besturen van pensioenfondsen wordt bepaald om de continuïteit in verplichtingen te garanderen.
De verdeling van de premie in een werknemers- en werkgeversdeel wordt in cao-onderhandelingen vastgesteld en zijn onderdeel van de 'loonruimte' in de onderhandelingen. Dat werd maar al te duidelijk in 2015 toen de cao voor de rijksoverheid een 'loonsverbetering' regelde ten koste van de pensioenpremieafdracht van de werkgever: de rijksoverheid zelf!
Het in pensioenfondsen bijeengebrachte uitgestelde loon is dus (het resultaat van) een arbeidsvoorwaarde, vastgesteld in onderhandelingen tussen werkgever en werknemer. De pensioendeelnemers hebben hun zeggenschap over hun eigen, collectief bijeengebrachte en beheerde uitgestelde loon, 'overgedragen' aan pensioenfondsbesturen, die belast zijn met het beheer van de collectief bijeengebrachte premies. In deze besturen zitten ook vertegenwoordigers van werkgevers: om tactische redenen om hen ook verantwoordelijk te maken voor de fondsen!
Fundament van de collectieve zeggenschap van de deelnemers over hun uitgestelde loon is solidariteit tussen de deelnemers. Daartoe gaat het pensioenstelsel uit van een 'doorsneepremie'. Dit wil zeggen dat elke deelnemer aan een fonds in de pensioenopbouw een gelijk percentage van het inkomen aan premie afdraagt waarvan de hoogte wordt vastgesteld door het pensioenfondsbestuur.
De 'neoconservatieve' ideologen in de VS, en hun navolgers in Europa en dus ook Nederland, hebben het in de jaren '60 - '70 stagnerende kapitalisme langs verschillende wegen nieuwe impulsen willen geven:
Ook de collectief georganiseerde en op solidariteit gebaseerde pensioenfondsen vormen een obstakel om werknemers een individueel contract met een financiële instelling te laten sluiten: hun premies dus 'vrij verhandelbaar' op 'de markt' te maken. Bovendien wordt de pensioenpremie betaald uit de loonruimte die in cao's wordt vastgelegd. Het is een belangrijke arbeidsvoorwaarde en daarmee doelwit om de 'loonkosten voor de werkgever te beperken.' De aanval op de solidariteit en collectiviteit van het pensioenstelsel gebeurt, net als die op de kruis- en woningbouwverenigingen, publieke voorzieningen (energie en ov) enz., heel geniepig. Die wordt versluierd door desinformatie en mystificatie en gebruikt de tactiek van 'verdeel en heers'. Er wordt geprobeerd een wig te drijven tussen jongeren en ouderen met:
Op de valreep, net voor het kerstreces heeft een krappe meerderheid in de Tweede Kamer (VVD en PvdA, met steun van D66) de CDA-motie (die mede werd ondertekend door PVV, SP, SGP, CU, VNL, PvdD en 50 plus) verworpen om het parlement meer tijd te geven de complexe en omvangrijke Europese wetgeving over nieuwe pensioenrichtlijnen te bestuderen. Daarmee werd de 'IORP II richtlijn' door de kamer aanvaard en staat de weg open voor pensioenfondsen om te verhuizen en verkassen naar andere Europese landen. Het standpunt van 'de politiek' dat het pensioendossier een nationale aangelegenheid is werd daarmee verlaten en is zeggenschap van de pensioendeelnemers over hun eigen uitgestelde loon opnieuw door 'de politiek' een klap toegebracht!
In de discussie in de vakbeweging over pensioenen wordt door verantwoordelijke bestuurders het woord 'zeggenschap' over het collectief beheerde, uitgestelde loon niet in de mond genomen. Ook kaderleden in de verschillende pensioencommissies en verantwoordingsorganen hoor je daar nauwelijks over. Integendeel! In een artikel in 'Zeggenschap 4, 2016' meldt Han Busker, verantwoordelijk in FNV voor pensioenen, dat "de politiek na de verkiezingen van maart een knoop moet doorhakken over een nieuw pensioenstelsel". Daarmee ontkent hij ten principale de zeggenschap van pensioendeelnemers over hun eigen uitgestelde loon en accepteert impliciet fundamentele bemoeienis en zelfs ultieme besluitvorming van de politiek daarover! Han Busker kritiseert weliswaar de plannen van het kabinet (die ook zijn terug te vinden in verkiezingsprogramma's van D'66 en VVD) om pensioenen te individualiseren. Hij geeft echter op geen enkele manier te kennen de pensioendeelnemers te willen mobiliseren om hun zeggenschap over hun eigen uitgestelde loon op te eisen door 'vakbondsmacht' op te bouwen.
FNV blijft de ernstige aanvallen op het stelsel bestrijden met verder polderen. In zijn inleiding op de pensioenbijeenkomst van FNV in Utrecht op 11 november vorig jaar meldde Han Busker dat FNV de "doorsneesystematiek wil handhaven", maar voegt daaraan toe dat "de werkelijkheid is dat de politiek al besloten heeft om de doorsneesystematiek af te schaffen". Dus hij gooit de handdoek al in de ring en geeft een fundament in de solidariteit van het stelsel in feite op.
Alle reden dus om vanaf de basis van de FNV, de kaderleden in bedrijven, sectoren en afdelingen, zeggenschap over het beheer van hun eigen uitgestelde loon te eisen en rond behoud solidariteit en collectiviteit van het pensioenstelsel vakbondsmacht op te bouwen! Want de tegenstanders, degenen die belang hebben bij voortzetting van het destructieve kapitalisme, hun ideologen en hofhouding in de politiek en de media, zijn zeer machtig.
Maar deze strijd kan gewonnen worden! In Oostenrijk, Duitsland, België, Slowakije en Slovenië zijn voldoende handtekeningen verzameld om referenda af te dwingen over voorgenomen privatisering van drinkwaterbedrijven. De Europesche Commissie heeft deze niet durven afwachten, waarom Eurocommissaris Michel Barnier in 2013 aankondigde niet langer te proberen drinkwatervoorzieningen in de EU te laten privatiseren!
Ook in Nederland blijkt een parlementaire meerderheid privatisering van het Openbaar Vervoer in de grote steden af te wijzen. HTM, RET en GVB zijn nog steeds grotendeels in gemeenschapshanden! Bij het ontwikkelen van machtsvorming zou dit het begin kunnen zijn van terugdringen van de privatisering in het totale openbaar vervoer!