TRUKE
Rinze Visser
Er zijn zo van die momenten die je niet los kunt laten. Omdat het momenten zijn waarop een voor de hand liggende vraag of opmerking uitblijft. Zo was daar de door het Nederlands voetbalelftal van Bulgarije met 2-0 verloren wedstrijd. Iedereen - dan bedoel ik commentatoren en andere voetbalwijsneuzen - had het over een zeventienjarige debutant, die volgens hen nooit opgesteld had mogen worden voor zo'n belangrijke kwalificatiewedstrijd.
Te weinig ervaring, het eerste tegendoelpunt zou zijn gescoord door een fout van de jonge speler, enzovoort. Of dat tegendoelpunt deze speler nu echt aan te rekenen was, blijft discutabel, maar niemand van al die zelfbenoemde experts maakte de toch voor de hand liggende opmerking dat ook zonder de bij herhaling genoemde 'fout' de wedstrijd toch ook verloren zou zijn geweest. Want winnen doe je door meer doelpunten dan de tegenstander te maken...
Een beroemd buitenlands popidool kwam in Nederland optreden. Er werden 17.000 kaarten à 70 euro verkocht. Terwijl die 17.000 fans op de artiest zaten te wachten, kwam het bericht dat hij ziek was en dus die avond niet zou optreden en dat-ie een volgende dag zou komen. Alle professionele en leken-wijsneuzen op popmuziekgebied voerden een heftige discussie of de vedette nu wel of niet echt ziek was of nu juist misschien wel heel erg ziek.
Niemand, maar dan ook niemand trok, gezien de toen nog geldende mededeling dat de show slechts een dag uitgesteld was, daaruit de conclusie dat het met het ziek-zijn wel meeviel. Waarom noem ik nu deze beide voorvallen? Omdat mij dat de laatste tijd wel vaker opvalt: zit me daar een stel allesweters, in het aangezicht van zo'n miljoen kijkers, heel belangrijk en deskundig te doen, zonder dat iets dat wel zeer voor de hand ligt hen opvalt.
Zoiets was er ook aan de hand bij het gepraat over de grote verkiezingsnederlaag van de PvdA. Een veelheid aan verklaringen, waarvan er niet één de kern raakte. Zaakkundigen wisten wel aan te geven naar welke partijen de door de PvdA verloren zetels waren gegaan. Ja, de PvdA was haar traditionele achterban kwijt, geregeerd hebben met de VVD zou een oorzaak kunnen zijn. Maar de PvdA heeft eerder met de VVD geregeerd, ook met andere partijen waarbij concessies aan het 'sociaaldemocratisch gedachtegoed' werden gedaan. Het hele wezen van de sociaaldemocratie - van het reformisme - is het streven naar regeringsverantwoordelijkheid onder het kapitalisme. Maar de daaruit te verklaren achteruitgang was deze keer veel en veel groter.
Deze keer was er wat anders aan de hand. Deze keer was het niet zo dat het kabinet voortijdig sneuvelde na 'onoplosbare' meningsverschillen tussen de coalitiepartner, vaak over sociale kwesties. Nee, deze keer werd de rit, samen met de door veel mensen als dé politieke en sociale tegenpool geziene VVD, uitgezeten. En, de PvdA was daar maar wat trots op! Deze keer waren er geen ideologische meningsverschillen met de partij die zich als de kampioen van het neoliberalisme en individualisme opstelt. Deze keer heeft de PvdA ook geen concessies hoeven doen, behalve dat ene rimpeltje in de Hofvijver, vlak na het aantreden van het kabinet, toen het ging over de door de PvdA als een soort kroonjuweel opgeëiste inkomensafhankelijke zorgpremie. Toen de VVD haar zin kreeg en dat niet doorging.
Daarna was het de PvdA die, bij monde van fractievoorzitter Samsom en vooral ook de staatssecretarissen Klijnsma en van Rijn, die het ronduit asociale kabinetsbeleid uitdroegen en dat met enthousiasme deden. Vier jaar lang! De VVD had zich geen betere, geen trouwere coalitiepartner kunnen wensen. De PvdA voerde zichzelf op als mede-architect van de ingrepen in de sociale zekerheid, van de transities naar de gemeenten, van de ingrepen in de zorg voor ouderen, zieken en gehandicapten, in de jeugdzorg, van de zware bezuinigingen, van het in feite afschaffen van het recht op zorg. Als de mede-ontwerper van de zelfredzaamheid, van de terugtredende overheid op sociaal gebied, van de verbouwing van sociaal Nederland, ook wel 'hervormingen' genoemd.
Met name mevrouw Klijnsma, die als een volleerd standwerker, als een replica - vergeet even de omvang - van Erica Terpstra, in de media, in het openbaar heeft huisgehouden. Het afbouwen, tot aan de liquidatie van de Sociale Werkvoorziening (WSW), waardoor mensen met een beperking niet meer voor beschut werk in aanmerking komen en de reguliere arbeidsmarkt worden opgejaagd; de ontmanteling van de wet voor jonggehandicapten (Wajong); de uiteindelijke liquidatie van verzorgingshuizen voor ouderen, die tot de dood er op volgt, hoe gebrekkig dan ook, hoe armlastig dan ook, zelfstandig moeten blijven wonen en... vermindering van de thuiszorg. Dat alles is door de PvdA uitgevoerd als zijnde háár politiek. Zij, de PvdA'ers, brachten de solidariteit terug naar de basis, hun schandalige uitleg van de terugtredende overheid, van het in de steek laten van de mensen.
Dat waren geen uitkomsten van compromissen, dat waren geen noodgedwongen inleveringen waarvoor andere voor de PvdA belangrijke zaken teruggekregen werden. De VVD hoefde niets in te leveren. De VVD en de PvdA waren het over de ingrepen, over het in praktijk brengen van de asociale hervormingen snel eens. Omdat ze dezelfde politiek voorstonden! Waar de PvdA vroeger soms een meester was in de schijn ophouden van de natuurlijke bondgenoot zijn van de arbeidersbevolking, is in vier jaar alle schijn verdwenen en heeft de PvdA zich gepresenteerd als één van de vooraanstaande liberale partijen, partijen waarvan er in dit land al zo veel zijn. De PvdA heeft vier jaar lang gewoond in een wereld waarin zij volgens haar traditionele achterban niets te zoeken had.
De PvdA heeft grote afstand genomen van haar kiezersvolk, dat vaak node die afstand heeft geaccepteerd. De PvdA heeft vier jaar lang een gehandicapte staatssecretaris en een gehandicapt Tweede Kamerlid in de media op laten treden met de fysiek zichtbare boodschap aan zorgbehoevende mensen dat zij net zo flink en zelfredzaam moeten zijn als zij. Zo heeft Nederland, na jaren van een begrotingstekort, nu een begrotingsoverschot. En, veel oude mensen missen nu uren aan huishoudelijke hulp. Zelfredzaamheid! De PvdA wist het en heeft het geweten!
Dat niemand van al die deskundigen dat heeft gezien als een belangrijke oorzaak van die grote verkiezingsnederlaag. Zoals de nederlaag van het Nederlands voetbalelftal niet gelegen kan hebben aan één ongelukkig moment, maar omdat de tegenstander toen sterker was, zoals je aan een ziekte die na een nacht over is weinig waarde hoeft te hechten, zo is de PvdA op begrijpelijke manier aan haar grote verkiezingsnederlaag gekomen. Vaak is het vooral een kwestie van logisch denken...