Manifest klaar om haar rol te spelen in het maatschappelijk debat

Wil van der Klift

Manifest wil een effectieve rol spelen om in deze ongewisse en verwarrende tijden te zoeken naar passende en werkbare antwoorden op de talloze kapitalistische groeiende misvormingen. Manifest wil op samenhangende wijze theorie en praktijk en mondiaal en nationaal dichter bij elkaar brengen. Geen valse tegenstellingen creëren, maar verbanden leggen die elders in het nieuws bewust en onbewust niet worden gelegd.

Wat gaat Trump nog allemaal voor negatieve en ondoordachte voorstellen doen? Hoe gevaarlijk zullen die zijn? Maken hij en zijn 'vrienden' de weg vrij voor een Amerikaans fascisme? Gaan zijn generaals ervoor zorgen dat de VS weer als van ouds overal hun gezag militair met veel bloedvergieten vestigen? Wat gaat het geblaf tegen de DVRK, Venezuela en Cuba in de werkelijkheid betekenen? Wie worden er nog meer allemaal de laan uit gestuurd in het Witte Huis? Of wordt hij zelf binnenkort gewipt? Vormt hij nog steeds een groot gevaar voor de belangrijkste en grootste kapitaalgroepen in de VS? Of is hij inmiddels voldoende ingepakt en gekneed om door te mogen gaan? Het zijn vragen die we op basis van de werkelijke ontwikkelingen moeten zien te beantwoorden.

Er zijn daarnaast uiteraard nog tal van andere vragen die beter dan nu moeten worden gesteld, begrepen en worden beantwoord. Weer vond een moorddadige aanslag plaats. Nu in Spanje. Beter zicht op de kapitalistische oorzaken is nodig. Maar ook op de eigen dynamiek van de processen. Zeker ook welke gevolgen die aanslagen hebben op het moreel van grote delen van de bevolking. Belangrijker nog is de vraag hoe het staat met de slagkracht van en de solidariteit onder de werkende klasse? Een groeiend deel daarvan is teleurgesteld en boos, maar ook eerder verbitterd dan strijdbaar. Het lijkt erop dat er sprake is van een groeiende woede onder grote delen van de arbeidersklasse die echter gepaard gaat met een toenemend gevoel van onmacht. Dat heeft zeker te maken met de wereldwijde zoektocht van communistische en arbeiderspartijen, die te vaak niet gericht is op zoeken naar eenheid maar op het vaststellen van het eigen gelijk. Dat stimuleert niet, maar is niet de enige verklaring.

De belangrijkste verklaring is dat het kapitalisme, ondanks de voortslepende crisis, er in slaagt het levenspeil van de meerderheden in de westerse landen redelijk op peil te houden, ondanks toenemende verslechteringen. Het beeld blijft zo - zeker mede door de dagelijkse rechtse mediabeïnvloeding - bestaan dat het elders veel slechter leven is dan in eigen land en dat verzet nog niet noodzakelijk en zeker niet lonend is. De arbeidersklasse is nog steeds objectief de klasse die het meest gebaat is bij omverwerping van het kapitalistische systeem, maar nu maar nog even niet...

Dat werd overigens mede veroorzaakt door de groei van een brede middengroep tussen de bourgeoisie en het proletariaat in. Wat nu vooral plaatsvindt is een snelle proletarisering van die middengroepen. Maar die groepen hebben geen arbeidersgeschiedenis. Hun bewustzijn is niet rijp om de leiding te nemen van de proletarische strijd. Dat is overigens een kwestie van tijd. Dan zullen hun ervaring en studie worden verbonden aan het noodzakelijke klassenbewustzijn. De vermaatschappelijking van de productie, de verspreiding van de noodzakelijke productiekennis onder steeds grotere delen van de bevolking, zal dan een steeds progressiever karakter krijgen. Niet voor niets werken de heersende klassen en media vooral in op de moraal. Koste wat het kost wordt geprobeerd om het bewustzijn van de onontkoombare proletarisering onder deze groepen in een behoudende, niet strijdbare richting om te buigen. Deze ideologische strijd om het bewustzijn is nu de doorslaggevende strijd voor de arbeidersbeweging. We zullen daartoe ook teruggrijpen op een eerdere vertaling van een Duitse studie over de rol en positie van het proletariaat, nu dat kwetsbaarder blijkt te zijn dan eerder werd gedacht.

De maatschappelijke tegenstellingen nemen inmiddels toe en het kapitaal is steeds minder goed in staat haar eigen crisis te managen. De huidige verhoudingen zijn niet blijvend, noch stabiel. De tijdelijke economische opleving wordt door veel deskundigen terecht gezien als een kortstondige opleving. Maar de volgende, heviger verdieping van de crisis staat er alweer aan te komen. We leven in een heus house of cards. Maar helder is de mondiale communistische visie op de ontwikkelingen bij lange na nog niet.

Welke juiste en bruikbare antwoorden weet de internationale arbeidersbeweging en in het bijzonder de communistische wereldbeweging op de kapitalistische crisis en haar gevolgen te vinden? Er heerst ook in 'onze' kringen nog veel verwarring. Links-radicalisme en rechts-opportunisme, beide kortetermijnreacties, krijgen weer kansen, juist nu er sprake is van aanzienlijke verrechtsing en rechtse knokploegen zich in een reeks van westerse landen weer op straat vertonen. Hoe werken we verder aan een links, communistisch antwoord onder niet revolutionaire omstandigheden? Die overigens elk moment kunnen omslaan.

We zullen het komend jaar weer moeten trachten bruikbare en vooral realistische en herkenbare eisen te ontwikkelen. Geduldig doorwerken zonder illusies en onrealistische verwachtingen te hebben is het parool. Waar mogelijk bijdragen leveren aan de opklaring van de talloze vraagstukken. Waar mogelijk ook in actie komen, maar zonder illusies. Steeds op zoek naar bruikbare bondgenoten die samen voor deeldoelen willen knokken in de vredesstrijd, de sociale strijd en de strijd voor moreel fatsoen en rechtsbescherming.

We gaan intussen door met de steun aan en solidariteit met Cuba en Venezuela en wijzen de Amerikaanse pressie tegen de DVRK af. Dat blijkt in de praktijk een moeizaam proces te zijn. We blijven de politieke ontwikkelingen elders in de wereld volgen en van commentaar voorzien. We blijven aantonen dat niet Rusland de vijand is van de arbeidersklasse, maar de NAVO en de marionetten daarvan in regering en parlement. We proberen het zicht op de Chinese ontwikkelingen verder te verfijnen. Het gevecht om de FNV strijdbaarder te maken gaat door.

We gaan meer dan in het verleden trachten de ontwikkelingen in eigen land te verbinden met de mondiale gebeurtenissen. Niet zo eenvoudig maar van doorslaggevende betekenis. Mensen leven hun sociale leven op lokaal en hooguit nationaal niveau, maar worden dag in dag uit beïnvloed door de berichtgeving over mondiale gebeurtenissen. Het is niet mogelijk dit dialectische verband door te knippen, net zomin als theorie en praktijk van elkaar te scheiden zijn. Belangrijk is dat we er in slagen pasklare en bruikbare antwoorden te vinden waarmee we kunnen optreden in vakbeweging, buurten en bedrijven en... onder vrienden, collega's en kennissen.

We zullen de komende weken uiteraard ook nader ingaan op het formatie-gedoe in Den Haag en de voorbereidingen op Prinsjesdag. Nu de economie weer even in de lift zit moeten de lonen en sociale uitkeringen omhoog, de pensioenen moeten worden verdedigd en het voorzieningenniveau verbeterd. De economische koek moet rechtvaardiger en eerlijker worden verdeeld. Daarvoor is echter minstens ook een slagvaardiger vakbeweging nodig. Daaraan moet veelmeer aandacht worden besteed.

We gaan stoppen met de te arbeidsintensieve kort-nieuwsrubrieken. Dat is in die vorm alleen een selectie van nieuws. De selectie geeft weliswaar een beeld, maar vraagt eigenlijk om commentaar. We zullen in het vervolg de belangrijkste nieuwsfeiten van de afgelopen weken gaan gebruiken voor korte artikelen en commentaar in het redactioneel.

Er is nog veel werk te doen, maar de tijd staat aan onze kant.