Wil van der Klift
Krant en partij proberen een bijdrage te leveren aan het verhogen van de bewustwording van de arbeidersklasse. Daarbij schenken wij ook aandacht aan de grote positieve waarde van de Oktoberrevolutie, zeker nu de burgerlijke media weer volop bezig waren en zijn die waarde te ontkrachten en belachelijk te maken.
Het bewustzijn van de arbeidersklasse wordt enerzijds gevormd door de eigen dagelijkse ervaringen, maar die ervaringen zélf worden beïnvloed door de veelheid aan burgerlijke verhalen die - ook dagelijks - over hen wordt uitgestrooid. Dagelijkse reële ervaringen en dagelijks (leugenachtig) nieuws leiden tot een verwarrende mix, die tot passiviteit en hulpeloosheid leidt. Zolang de dagelijkse ervaringen dragelijk zijn - zoals ze voor grote delen van de Nederlandse bevolking nog zijn - en soms zelfs materieel voordelig, is er voor de werkende klasse geen aanleiding om door te vragen of daadwerkelijk in opstand te komen tegen de leugens en verdraaiingen. Het leven is toch al ingewikkeld en tijdrovend genoeg. Antwoord geven op de talloze en groeiende dagelijkse uitdagingen van het bestaan zuigt al bijna alle energie op. Het kost steeds meer moeite om overeind te blijven en niet weg te zakken in maatschappelijke machteloosheid en sociaal isolement.
Er zal nog heel wat water door de Rijn vloeien voordat de werkers zullen gaan inzien dat hun lot onmiddellijk verbonden is met het steeds meer falende kapitalistische systeem. Actuele voorbeelden van de gevolgen van het kapitalisme zijn de 'pijnlijke' ingrepen bij Tata Steel in IJmuiden, waar duizenden banen op de tocht staan en Siemens in Hengelo, waar een nieuwe fabriek van de ene op de andere dag wordt gesloten, terwijl er in Nederland geld genoeg is voor reorganisaties die niet ten koste hoeven te gaan van de werkenden.
Echte blijvende verbeteringen maken het omverwerpen nodig van dat systeem en het opbouwen van een socialistische maatschappij. De hoofdtegenstelling in de westerse wereld is die tussen de bezittende klasse (grond en productiemiddelen) en de uitgebuite klasse, die alleen zijn arbeidskracht bezit om te verkopen. Die arbeidskracht wordt door de kapitalist tegen dumpprijzen gekocht, waardoor hij enorme winsten weet te maken over de ruggen van de arbeiders en verder kan gaan met zijn uitbuiting. Toch kost het de werkers nog de nodige moeite om tot het inzicht te komen dat het kapitalistische systeem de óórzaak van de misère is en niet de oplossing van de problemen die ontstaan doordat het systeem in crisis verkeert. Het feit dat elk meegaan met het systeem de voorwaarden voor verbetering juist verkleint in plaats van - op termijn - de oplossing te bieden dringt moeizaam door. De meeste moeite kost het echter, als gevolg van de voorgaande aarzelingen, om de werkers in beweging te krijgen om op te komen voor verbetering van hun lot en positie. Zeker de noodzakelijke politieke strijd komt er bekaaid af. Het succesvol opkomen voor je rechten is in de praktijk makkelijker gezegd dan gedaan.
Communisten moeten rekening houden met het feit dat hun, al dan niet correcte, inzichten vaak veraf staan van waar de massa van de bevolking mee worstelt en - gedwongen dan wel - gewoon mee bezig is. Het vraagt geduld en begrip om de noodzakelijke aansluiting met de (voorhoede) van de arbeidersklasse te zoeken. Radicalisme en betweterij maken de kloof tussen (mogelijk) gelijk hebben en gelijk krijgen alleen maar groter. Door een trechter vol goede raad op iemands hoofd te zetten zal het niet gaan. Andersom:zonder kennis van wat er werkelijk speelt in de hoofden van mensen kan het advies van communisten niet dusdanig zijn dat het wordt herkend en begrepen. Aan deze dialectische relatie kan niet voldoende vaak worden herinnerd. Het is van het grootste belang op deze plaats nog eens te wijzen op de startpagina van www.ncpn.nl, waarin Lenin erop wijst dat werkelijk nuttige kennis alleen kan worden gevonden door studie en kennis van de details. Elke ontwikkeling is bovendien tijd en plaats bepaald en daarmee ook onderdeel van een voortdurend veranderend proces.
Krant en partij moeten daarbij bruggen weten te slaan naar nieuwe lagen onder de bevolking en met name naar jongeren die immers enerzijds de grootste slachtoffers dreigen te worden van het kapitalisme, maar anderzijds de dynamische dragers van de noodzakelijke veranderingen zijn. Nieuwe lagen die steeds vaker tegen de gevolgen van de kapitalistische crisis aanlopen, teleurgesteld raken en op zoek zijn naar verbeteringen kunnen worden bereikt maar alleen door goed te luisteren. Die nieuwe lagen worden in hun zoektocht nog te vaak verleid om mee te doen met valse beloften van de apostelen in de Eerste en Tweede Kamer die beweren de problemen te zullen gaan oplossen. De besten onder hen hebben inmiddels genoeg van de elitaire praatjes, maar hebben daarmee vaak ook een muur van achterdocht om zich heen gebouwd. Waarom zou je wel naar communisten luisteren? Die zijn in elk geval behoorlijk gecriminaliseerd en hebben het stigma van leugenachtigheid gekregen. Communisten moeten dus nog meer dan anderen rekening houden met muren van anticommunisme en twijfel aan hun goede bedoelingen. Maar hier geldt dat als ze wél over betere standpunten beschikken de tijd aan hún kant staat. Want communisten pretenderen zicht te hebben op de algemene ontwikkelingen van de mensheid. Zij pretenderen goed te begrijpen hoe maatschappelijke processen kunnen verlopen. Hun gelijk zal dan door de werkelijke ontwikkelingen worden bewezen. Communisten hebben dan een geuzennaam: eerst bespot en aangevallen, maar daarna gesteund door de werkelijkheid.
Dit inzicht biedt de mogelijkheid om geduldig en zonder in radicalisme te vervallen te blijven doorwerken. Maar alleen als de inzichten en kennis voortdurend worden gevoed door ervaringen van anderen, door de taal van de massa's te leren en vooral door systematisch en transparant verder op te treden in de landen waar zij actief zijn. Rekeninghoudend met de politieke en maatschappelijke situatie in die landen. Maar zeker ook door gebruik te maken van kennis en ervaringen uit het verleden. Door het verleden kritisch te analyseren. Sterke en zwakke kanten, fouten en successen goed te onderscheiden.
Binnen de communistische wereldbeweging is het debat over de weg - tactiek en strategie - naar het socialisme volop aan de gang. Er wordt zelfs binnen de 'eigen' gelederen openlijk en bedekt debat gevoerd over de noodzaak van het socialisme en niet alleen over de juiste weg erheen. De tegenstelling 'socialisme of barbarij' wordt zelfs in twijfel getrokken. Allerlei vormen van tactisch opereren - hoe noodzakelijk die op zichzelf ook zijn - dreigen te ontsporen als de noodzaak van de consequente strijd voor het socialisme uit het oog wordt verloren. Deze afwijkingen dragen op hun manier bij aan het vergroten van de verwarring. Maar al met al staat vast dat de Grote Oktober Revolutie de mensheid heeft getoond dat een andere maatschappij mogelijk is. De ervaringen van de nieuwe Sovjet-maatschappij toonden bovendien ondubbelzinnig aan dat een socialistische ontwikkeling efficiënter is en menselijker. De meeste experimenten zijn weliswaar om verschillende redenen mislukt, maar er bestaan nog zo ontzettend veel positieve ervaringen en hedendaagse voorbeelden van het succes van het zich ontwikkelende socialisme dat er zonder enige schroom kan worden gesproken over: honderd jaar geleden werd met het ontstaan van de Sovjet-Unie de basis gelegd voor een nieuwe stap in de ontwikkeling van de mensheid: de opbouw van een socialistische, planmatige maatschappij.