100 jaar Oktober. Een culturele benadering

i-012-024.jpg
Het concert georganiseerd door de KKE. (Foto: KKE)

Bron: Rizospastis (*)

Op 7 november waren 100 jaar verstreken sinds de 'Tien dagen die de wereld schokten', zoals de Amerikaanse journalist en schrijver John Reed het verwoordde. Deze historische gebeurtenis wordt in diverse landen in alle toonaarden bejubeld, bekritiseerd, gehoond, verzwegen, al naargelang de ideologische visie van de beoordelaar. Begin november kwamen in 'Leningrad' 103 communistische en arbeiderspartijen bijeen voor een gedachtewisseling over de betekenis van de Oktober Revolutie van 1917.

Het was de 19de internationale ontmoeting, ooit in Athene van start gegaan op initiatief van de Communistische Partij van Griekenland (KKE). De 20ste bijeenkomst zal volgend jaar plaatsvinden waar zij begon, in Athene, vanwege het 100-jarig bestaan in november 2018 van de KKE.

Een blijvende schok

De Griekse communisten hebben het hele jaar door veel aandacht besteed aan alle facetten van Oktober 1917 en haar betekenis voor nu. Onderhavig artikel staat echter in het licht van een gebied dat wellicht door de meesten als niet prioritair wordt gezien: cultuur. De KKE organiseerde op 18 oktober in het grote muziekpaleis te Athene een concert waar het Symfonie Orkest van de Griekse Radio en Televisie (ERT) werken speelde van de componisten Sergei Prokofiev, Dimitri Shostakovich en Aram Khachaturian.

De keus van deze drie componisten was niet toevallig. Het gaat (In tegenstelling tot wat in Nederland wordt beweerd, nvdr) immers om fervente voorstanders van de Oktober Revolutie. In het Atheense muziekpaleis zaten de president van de Helleense Republiek en de voorzitter van het parlement op de voorste rij van de tjokvolle grote zaal. Andere aanwezige hoogwaardigheidsbekleders waren o.a. de ambassadrice van Vietnam en vertegenwoordigers van de Russische en de Chinese Ambassade in Athene. Allen voor tenminste een paar uurtjes verenigd onder de vlag van eerbetoon aan de Oktober Revolutie.

Het concert werd geopend met een toespraak van Loukás Anastasópoulos van de afdeling cultuur van de KKE en tevens lid van de afdeling cultuur van de Centrale Raad van de KNE (Communistische Jeugd). Hij wees erop dat het concert onderdeel vormde van een reeks evenementen ter ere van de 100-jarige Socialistische Oktober Revolutie om de betekenis te onderstrepen "van dit wereldhistorische feit als een bron van inspiratie, kennis en conclusies nuttig voor de strijd van nu voor sociale bevrijding." Om een idee te krijgen volgen nu een paar stukjes uit de toespraak.

Revoluties op muzikale ritmes

"Met de Oktober Revolutie begon een nieuw tijdperk in de geschiedenis van de mensheid. Het was een raam dat openging en de zonnestraal binnenliet van een radicaal andere toekomst dan die van de oorlogen, de crises, de armoede en de ellende die het kapitalisme voor miljoenen baarde. De jonge Sovjet-Unie speelde het klaar in korte tijd de achterstanden in te halen en de pro-kapitalistische restanten die nog bij de diverse naties aanwezig waren aan te pakken. De grote achterstand t.o.v. de kapitalistische landen werd ingehaald en op een aantal gebieden werden de kapitalistische landen zelfs voorbijgestreefd. Eén van die gebieden was de kunst en in wijdere zin de cultuur. Al vanaf eind 1917 werden drastische maatregelen genomen om de revolutionaire omwenteling aan de economische basis te begeleiden met revolutionaire veranderingen op cultureel gebied door een culturele revolutie."

De spreker ging verder in op de strijd tegen het analfabetisme, de enorme opbouw en uitbreiding van concertgebouwen, theaters, orkesten, operagezelschappen die vergeleken bij het Rusland van vóór de Oktober Revolutie vertwintigvoudigden. Verder de breed opgezette culturele opvoeding op scholen en in fabrieken, universiteiten, waarmee cultuur massaal toegankelijk werd gemaakt en ophield een elitezaak te zijn. Het resultaat was dat er ook massaal een publiek werd gevormd met steeds meer culturele belangstelling en hogere aspiraties: "Dus Sovjet-componisten als Shostakovich, Prokofiev en Khachaturian traden niet op de voorgrond als resultaat van een individueel-egocentrische concurrentie, maar als resultaat van een algehele strijd om het culturele niveau van de Sovjetmensen te verhogen die steeds de kunsten met nieuwe talenten voedden en de artistieke schepping met hun belangstelling en dorst naar Kunst aanmoedigden."

Daarna citeerde de spreker de volgende woorden van Khachaturian: "De Oktober Revolutie heeft mijn leven radicaal veranderd en als ik werkelijk een serieus kunstenaar ben, dan dank ik dat aan het Sovjet-volk. Aan dat volk heb ik mijn hele leven en mijn scheppingen gewijd." Vervolgens zei de spreker dat niet alleen voor de volkeren van de Sovjet-Unie, maar wereldwijd voor alle onderdrukten de weg naar een nieuwe kunst en een nieuwe samenleving geopend werd. Op dit punt haalde hij de volgende woorden van Prokofiev aan: "Volgens mij is het de taak van de componist, net als van de dichter, de beeldhouwer en de kunstschilder de mens te dienen, het volk te dienen."

Het voorbeeld van de muziek toont, aldus de spreker, dat ondanks alle ideologische meningsverschillen het socialisme het enige sociale systeem is dat aan de kunsten haar ware, massale en sociale functie verleent. Shostakovich had ooit opgemerkt dat telkens als de mensheid een stap vooruit zet, kunst en vooral muziek bij de voorhoede hoort en wel als vaandeldrager: "De middeleeuwse feodale samenleving werd vernietigd met het opstandige ritme van de Marseillaise. De ketenen van de kapitalistische onderdrukking vielen in stukken met de krachtige klanken van de Internationale."

En dit moest de (politiek rechtse) president van de Helleense Republiek allemaal aanhoren. Griekenland is nu eenmaal Griekenland.

Bewerking artikel Rizospastis 19-10-2017 door A.I.