We worden ouder en dat ouder worden wordt ons door alle regeringsverantwoordelijken als een natuurramp aangepraat, er zijn geen jongeren om de pensioenrekening te betalen! Sinds jaren loopt er een aanhoudende campagne, een onophoudelijke hersenspoeling met als stelling dat onze pensioenrekening oploopt, het is een grijze bom die gevaarlijk tikt en dreigt af te gaan!
Minder werkenden en meer gepensioneerden, dus minder pensioen, of meer betalen en/of langer werken (minder lang leven mag ook nog). Langer werken zou een oplossing zijn, want dan worden er langer bijdragen betaald in plaats van opgenomen. Maar waarom probeert men ons met alle geweld wijs te maken dat er een vergrijzingsprobleem is gekoppeld aan een betalingsprobleem m.b.t. pensioenen?
We worden allen wat ouder en dat noodzaakt tot verhoging van de pensioenleeftijd? Vergrijzing van de bevolking wordt voorgesteld als een drama voor betaalbaarheid van de pensioenen.
Worden we allemaal dan zo drastisch ouder? Het ouder worden wordt om te beginnen gebaseerd op een gemiddelde leeftijdsverwachting van de gehele bevolking. Maar dat is o.m. een gevolg van de sterk dalende sterfte onder kinderen en zuigelingen, meer mensen hebben toegang tot 'ouder worden'. Maar leven we zoveel langer dan in het verleden? De Egyptische Farao RamsesII is 92 jaar geworden, Karel de Grote 85 jaar.
De verschillen in levensverwachting voor een lang en gezond leven zijn groot en afhankelijk van de maatschappelijke positie. Een manager die op een plaats woont waar weinig sprake is van luchtvervuiling en die zich de beste medische verzorging kan veroorloven zal vast een aantal jaren extra gezondere levensverwachting kunnen genieten. Niet iedereen wordt even oud en het gemiddelde van de (gezonde!) levensverwachting is danig verschillend.
Wanneer je de pensioenleeftijd verhoogt dan pak je de pensioenrechten van veel mensen gewoonweg af! Daarenboven, onderzoek wijst juist uit dat de levensverwachting van de mensen in de lagere sociale klassen eerder daalt dan stijgt! De huidige privatisering van de zorg doet daar nog een schepje bovenop, zorg wordt alsmaar duurder en is dus minder bereikbaar.
De betalingsproblemen kunnen perfect opgevangen worden, door echte tewerkstelling. Echte tewerkstelling wil zeker niet zeggen, mensen langer laten werken, want langer werken betekent zeer zeker niet méér werkgelegenheid! Langer werken zonder groei van werkgelegenheid betekent zelfs minder kansen voor anderen! Minder werkgelegenheid voor anderen. Er moet in de eerste plaats werk bijkomen door het scheppen van meer werkgelegenheid, door het scheppen van echte werkgelegenheid, door een daling van het aantal arbeidsuren! Dus geen nep-jobs zoals tijdelijke arbeidscontracten, flexwerk, uitzendwerk e.d.
Echte tewerkstelling met stijgende koopkracht is noodzakelijk. Geen ondergraving van reguliere banen middels de inzet van 'vrijwilligers' (= mensen werken met behoud van uitkering), maar echte betaalde tewerkstelling!
De vergrijzing heeft twee kanten: er komen méér ouderen, maar ook minder jongeren! Dat is tegelijkertijd toch ook positief nieuws! Immers minder jongeren betekent ook minder werklozen! Dat wil dan zeggen minder arbeidskracht op de arbeidsmarkt! Maar daar knelt het schoentje van de werkgevers! Werkgevers liggen niet wakker van werkloosheid maar wel van de kostprijs van de arbeidskrachten en die kostprijs wordt hoger bij een lager aanbod!
Het langer doen werken van ouderen is objectief gezien niet in het belang van de jongeren en hun toekomst! Als er meer ouderen op de arbeidsmarkt blijven verhoogt dit het aanbod van arbeidskrachten op de arbeidsmarkt! Daardoor treden ouderen en jongeren met elkaar op de arbeidsmarkt in concurrentie en wordt de neerwaartse druk op de lonen in stand gehouden.
Wanneer er minder jongeren zijn, dan levert dat tegelijkertijd ook besparingen op. Ook jongeren moeten onderhouden worden: kinderopvang, kinderbijslag, onderwijs, gezondheidszorg, enz. De overheidsuitgaven voor een kind zijn niet zoveel verschillend dan die voor een oudere!
Maar als de arbeidsvoorwaarden lichter en dragelijker worden, zal het dan niet gemakkelijker zijn om langer te werken? Om te beginnen hebben de mensen die nu reeds een lang verleden in het arbeidsproces hebben opgebouwd, daar weinig boodschap aan. En wat wordt verstaan onder verbetering van de arbeidsvoorwaarden? Een drastische verlaging van het arbeidsritme en de werkdruk? Een drastische vermindering van het aantal arbeidsuren, zoals naar 32-urige werkweek, met loonbehoud en aanwervingen? Klinkt goed, maar de werkelijkheid is anders!
In plaats van verhoging van de pensioenleeftijd te bestrijden, om de verhoging van de pensioenleeftijd wel te kunnen doorzetten, worden er mistige discussies opgezet m.b.t. 'zwaar en licht werk', duurzaam werken, generatiepact in de cao e.d. Welk beroep is er eigenlijk licht of zwaar? Fysiek en/of psychisch? Mistige discussies die dienen om het langer werken als bliksemafleiders te onttrekken aan de aandacht...
De werkelijke problematiek van het langer werken en de wensen van de werkenden om tijdig met pensioen te kunnen gaan en dus nog bewust langer te kunnen genieten van hun opgebouwde pensioen, worden zo uit het gezichtsveld gehaald.
De sociale voorzieningen en de pensioenen zijn zogezegd niet meer betaalbaar. Er is geen geld voor, dat is de dooddoener om elke discussie m.b.t. het in standhouden of het uitbreiden van de sociale zekerheid te kunnen stoppen. Tevens wordt er zeer weinig of niets verteld over de inkomsten die aangewend worden voor de betaling van de sociale voorzieningen en de pensioenen. De inkomsten die de sociale zekerheid mee financieren worden ondergraven. Multinationals betalen weinig of zelfs niets aan belastinggelden, grote bedrijven worden ondersteund met allerlei belasting- en andere voordelen onder het mom van scheppen van tewerkstelling. De winsten worden afgeroomd en verdwijnen. Bedrijven die met de noorderzon vertrekken, hun afval (vervuiling) achterlaten en de gemeenschap laten opdraaien voor de nadien te maken onkosten. (Bijvoorbeeld Thermphos in de provincie Zeeland).
De betaalbaarheid van de sociale voorzieningen is een kwestie van het maken van politieke keuzes die moeten worden afgedwongen. Keuzes die niet gemaakt zullen worden zonder dat er massale druk zal worden uitgeoefend op de politieke leidende klasse. Geen enkele sociale voorziening is van bovenaf gerealiseerd, sociale voorzieningen kwamen en komen er slechts wanneer ze van onderaf worden bevochten!
Na WOI werden er politieke toegevingen gedaan aan de bevolking, zoals 8-urige werkdag en stemrecht, uit vrees voor een broeiende opstand onder de bevolking en de reeds geslaagde revolutie in Rusland. Na WOII werd een sociale welvaartsstaat uitgebouwd, weeral onder druk van dat 'rode gevaar', uit vrees voor de verdere bestaansmogelijkheid van het kapitalistische systeem. De betaalbaarheid daarvan werd ingegeven door de vrees, vrees dat het kapitalistische systeem onderuit zou worden gehaald. Ingevolge de uitholling van het socialisme in de Sovjet-Unie en de latere implosie van de SU, is het kapitalistische systeem aan een inhaalslag begonnen. Privatiseringen alom, een opleving van het neoliberalisme onder het motto 'er is geen alternatief' voor het kapitalistische systeem.
En dan is er de stijgende productiviteit! Met veel minder mensen wordt van vandaag de dag veel meer geproduceerd en dus zijn er veel minder mensen nodig om nog meer winst te maken. Waar gaat die extra winst naartoe en in hoeverre is die opgebouwde extra winst niet geschikt om bij te springen bij de sociale voorzieningen? Of is de weg voor de winst een eenzijdige weg?
Ook nog een geluk dat er gezien het gegeven dat er nu veel minder arbeidskrachten nodig zijn om nochtans een veel hogere productie te halen, er tevens minder jongeren zijn. Anders nog meer te betalen werklozen?
De Lissabon-agenda (anno 2000) met als doel dat Europa concurrentieel moest zijn met de VS, Japan e.a. in 2010, geeft daarbij aan dat het systeem van sociale zekerheid in Europa te duur is en dat dit systeem moet worden veramerikaniseerd! Echter het 'Europa de meest competitieve economie van de wereld maken' is totaal in tegenspraak met een volledige tewerkstelling.
De Europese werkgevers klagen over een dreigende krapte op de arbeidsmarkt en over de veroudering van de bevolking. Hoewel krapte? Er zijn miljoenen werkzoekenden in Europa! Krapte op de arbeidsmarkt doet de lonen stijgen - zoals hierboven al aangegeven - en dat is dan vooral een bedreiging voor de Europese werkgevers in het kader van hun wereldpositie! Oost-Europese landen zijn nu op de dag van vandaag de leveranciers van goedkope arbeidskrachten. Arbeidskrachten die zelf ongewild de lonen drukken in West-Europese landen.
Zoals al aangegeven, in het jaar 2000 werd een verklaring (Lissabon) uitgegeven waarin o.a. vermeld staat dat iedereen langer zou moeten gaan werken. Alle regeringsleiders van de toenmalige EU hebben die verklaring onderschreven. De sociaaldemocratische politieke partijen hadden toen de meerderheid en ook de FNV heeft ingestemd. Het ging toen om de competitiviteit en niet om de betaalbaarheid. De babyboomgeneratie van na WOII zou op pensioen gaan tussen 2010 en 2030. Als die generatie de arbeidsmarkt zou verlaten dan zou dat de werkloosheid doen afnemen en dus stijgende lonen in de hand werken!
De betaalbaarheid van de pensioenen en de sociale voorzieningen is slechts een kwestie van politieke keuzes maken, keuzes die moeten worden afgedwongen. Ook de huidige FNV-top verzet zich overigens niet tegen de verhoging van de pensioenleeftijd, alleen is er wat symbolisch verzet tegen het te snel stijgen van de leeftijd! Dus ook binnen de FNV moet er strijd worden geleverd. De FNV moet als vakbond meer zijn dan een stoomfluitje dat enkel wat druk van de ketel aflaat om een explosie te voorkomen.
De Lissabon-akkoorden van 2000 geven aan dat een hinderpaal voor de ondernemers is dat bij de concurrentieslag met de VS, Japan e.a. in de historisch gegroeide sociale voorzieningen fors diende (dient) te worden gesneden!
En dan nog, ver vooruitzien m.b.t. de demografie, is kijken in een glazen bol die ondoorzichtig is. De vooruitzichten van 1950 voor het jaar 2000 zijn zo voorbijgegaan aan de pil, de gastarbeiders en de evoluties naar kleine gezinnen en alleenstaanden. Een 50-jarige prognose uit 1900 hield geen rekening met twee wereldoorlogen. Bevolkingsstatistieken hebben een erg beperkte levensduur, er zijn teveel onbekende factoren die onvoorzien kunnen opduiken.
De reden van het aanhoudende geroep over de 'grijze' ramp? Kunnen ingrijpen in de sociale verzekeringen en deze langzaam maar zeker de nek omdraaien in ruil voor privé-initiatief dat zal staan voor geld, winstbejag, ten koste van een sociale samenleving! Eigen gewin en egoïsme tegenover een sociale maatschappij!
Als eis van de werkende bevolking moet het een uitgangspunt worden: 'pensioengerechtigde leeftijd na 40 jaar werken'. Dat kan en dat is mogelijk door druk uit te oefenen op de 'politieke elite' van het land en ook op de top van de FNV. Afwachten op de activiteiten die geïnspireerd zouden kunnen worden door de FNV-top zal alleen maar betekenen dat men verder de glijbaan afgaat van de afbraak van de sociale voorzieningen. Geen afbraak van de sociale voorzieningen, geen defensieve houding, maar herstel en verdere uitbouw van de sociale voorzieningen, een echte offensieve houding.
Dhr. Robin Fransman (populaire spreker bij de FNV?) gaf een presentatie op de FNV-bestuurdersdag in 2017. Fransman gaf al bij de aanvang van zijn presentatie aan, dat de enige redding van het kapitalisme de vakbond is! Als de ongelijkheid niet afneemt maar toeneemt, dan is dat de schuld van de vakbeweging, aldus dhr Fransman (en die vakbond zal zodoende het kapitalistisch systeem niet in gevaar brengen). De FNV als vakbond en verdediger van het kapitalisme, aldus toen de boodschap op de presentatie bij de FNV! R. Fransman was jarenlang adjunct-directeur bij Holland Financial Centre (HFC) en verder was hij actief als beleggingsadviseur bij van Lanschot Bankiers en toezichthouder bij de autoriteit toezicht markten.
Op de startdag van het FNV offensief 13 januari 2018 in het kader van de strijd tegen de race naar beneden was R. Fransman alweer spreker in het kader van de verdediging van het kapitalisme middels de vakbeweging! Is het de start van een ECHT vakbondsoffensief in de strijd tegen de race naar beneden, of is het een offensief voor behoud van het kapitalisme?
Luc Brusselaers
10-02-2018