Rinze Visser
TRUKE
Rinze Visser
Het zal de trouwe lezers/lezeressen van dit blad bekend zijn dat de vaderlandse afdeling 'sociaal' bij de Nederlandse media nou niet bepaald een 'sexy' onderwerp is. Zo komt het grote publiek via deze media nauwelijks iets te weten over de politieke achtergronden van de transities in het sociaal domein - het afschuiven van het rijk naar de gemeenten van de verantwoordelijkheden voor jeugdzorg, Wet Maatschappelijke Ondersteuning en Participatiewet. Zeker, zij die hiervan de gevolgen ondervinden, zoals hulpbehoevende mensen en werklozen in de bijstand, weten wat er aan de hand is. Maar wat de politieke drijfveren erachter zijn, dat wordt angstvallig buiten beeld gehouden.
En dan valt toevallig mijn oog op teletekst. Wat staat daar? Zie ik dat goed? "Klant sociale dienst bespioneerd". Bij lezing van dit bericht blijkt dat De Volkskrant een journalistieke ontdekking heeft gedaan: dat mensen die werkloos zijn en van een gemeentelijke uitkering afhankelijk door de gemeente in de gaten worden gehouden.
Uw 'mooiewoordenschrijver' schrok. Niet van het nieuws, maar van het feit dat het hier helemaal geen nieuws betrof. Hoelang was het al niet geleden dat gemeenten over een 'sociale recherche' gingen beschikken? Was dat niet beging jaren tachtig van de vorige eeuw? Zoiets. De minder mooie woorden die toen door mijn gedachten gingen zal ik u maar onthouden. Want al zo lang kunnen mensen door gemeenten worden bespioneerd! Met opsporingsbevoegdheden en al! Uiteraard zijn door de jaren heen de middelen uitgebreid en verfijnd: camera's, SPS-trackers, undercover etc. Het achtervolgen en bespioneren van mensen door de gemeenten gebeurt dus al heel lang. Dat zoiets nu opeens weer eens 'ontdekt' wordt is het zoveelste bewijs dat er door hen nauwelijks aandacht voor sociale vraagstukken is en dat men in deze zaak de regeringspolitiek niet alleen blindelings, maar ook woordeloos volgt.
Zou het al weer zo'n tien jaar geleden zijn geweest dat een inwoner van mijn gemeente een half jaar bespioneerd is omdat deze, zo bleek later, van zwart bijklussen verdacht werd? Deze inwoner kon, na langdurig vasthouden, over het recherche-rapport beschikken, en het vele pagina's omvattende rapport liet precies zien op welke tijdstippen de auto van 'verdachte' gesignaleerd was. Daarna werd deze inwoner door een groep personen zeer indringend geïntimideerd. De conclusie uit het rapport was dat fraude niet bewezen kon worden - de auto stond op plaatsen waar vrijwilligerswerk gedaan werd -, maar dat één van die adressen nog niet was doorgegeven. Waarvoor er veroordeeld werd tot een boete. Naar later bleek was het opleggen van die boete wettelijk noodzakelijk geweest om alsnog geld - fictief ontvangen loon! - terug te kunnen vorderen. Driemaal een uurloon schoonmaak-cao, waar later nog een uur vanaf ging, omdat deze inwoner daar op dat tijdstip onmogelijk had kunnen zijn. Resultaat: enkele tientallen euro's. Zo had het geldverslindende 'recherchewerk' toch nog wat opgeleverd en had getoond wie hier de baas is en dat er schoonmaakwerk was verricht was slechts een aanname...
Wat zegt u van die andere inwoner, bij wie 's morgens aangebeld - en omdat er niet snel genoeg werd gereageerd op de ramen werd gebonsd? Deze inwoner moest van boven komen en zich nog aankleden. Dat was dus de sociale recherche van de gemeente, die de woning binnenging, indringende, onfatsoenlijke en impertinente vragen afvuurde op de geschrokken bewoner. Ja, ik hoor u denken: de politie moet beschikken over een huiszoekingsbevel; de gemeente kennelijk niet. Zo heb ik in het openbaar wel eens, gekscherend maar niet zonder ernst, gezegd dat de gemeente misschien wel meer boetes uitdeelt dan de politie. En ook wel eens het gemeentehuis een politiebureau genoemd.
Toen allang geleden de gemeentelijke sociale recherche zijn intrede deed, waren de technische hulpmiddelen nog beperkt, maar anonieme aangiften werden al zeer serieus genomen. Toen al werd daarover in sommige gemeenteraden gediscussieerd. Wat is dat toch een journalistiek huzarenstukje om het bespioneren en achtervolgen van mensen in de bijstand in juni 2018 te ontdekken! Maar door de anonieme tips konden ook oude rekeningen tussen personen vereffend worden, waar alleen maar de gemeentelijke overheid baat bij heeft. Later kwam de Wet Boeten en Maatregelen, als een aanzet naar de politiek van afbraak van de sociale zekerheid, waar we nu middenin zitten. Echter, deze wet gaat ook over andere sociale wetten, zoals AOW, WW etc.
Het is zeker voor ingewijden geen geheim dat sociale dienstpersoneel meerdere keren cursussen heeft moeten volgen over de steeds weer nieuwe manier om met 'cliënten' om te gaan. Nog niet zo lang geleden werd er zelfs een televisieprogramma aan gewijd. Eén van de weinige keren dat er een medium aandacht aan besteedde. De bedoeling van dat alles is de werkloze of anderszins van de gemeente afhankelijke klein en nietig te houden, ervoor te zorgen dat het de gemeente geen of zo weinig mogelijk geld gaat kosten. Zo weinig mogelijk mensen de poort binnenlaten, zoveel mogelijk mensen de poort uit zien te krijgen. Dit is niet een vondst van schrijver dezes, maar de werkelijkheid. Er bestaat de Wet Poortwachter en de gemeente heeft daardoor een poortwachtersfunctie. Zo is het letterlijk. Dat over dit alles niet de politieke pleuris uitbreekt, zegt veel over hoe politici hierover denken. Hier hoor je Klaver en Asscher niet over.
Het is treurig om te moeten constateren dat er in ons land nauwelijks nog sociaal engagement met de arbeidersbevolking bestaat. Dat zal zo zijn omdat daarmee de kansen voor politici en andere bekendheden om 'hogerop' te komen niet groot zullen zijn. Een burgemeesterspost of een andere spraakmakende functie kan men dan wel vergeten. Wie zal zich het lot van die mensen aantrekken, die de gevolgen van de ontmanteling van het door veel strijd veroverde sociale gebouw ondervinden en zullen ondervinden? Er is van alles aan de hand in Nederland, zoals ook elders in Europa. Ons land zit middenin een verbouwing. En de gezapige kleinburger merkt er niets van of wil er niets van weten. Merkt niet dat een deel van de bevolking geminacht, achtervolgd en bespioneerd wordt.
Het is gebeurd met het 'zachte' kapitalisme, met het kapitalisme met een menselijk gezicht, zoals dat in een deel van de wereld bestond en door strijd van de arbeidersklasse en verlichte geesten, onder druk van het bestaande socialisme gestalte heeft kunnen krijgen. En, dat voor velen in de minder ontwikkelde landen een kapitalistisch alternatief was. Dat is voorbij, ondanks de soms bij sociaaldemocraten nog gehoorde nostalgische uitspraken over het 'Rijnlandse Model'. Wij leven nu in het tijdperk van de reactie. Het zwijgen hierover moet doorbroken worden! Want wie niet op de hoogte is, mist een belangrijk wapen om terug te vechten. Die heeft zelfs niet door dat er iets als groot nieuws wordt gepresenteerd, dat al vele tientallen jaren bestaat. De strijd om het bestaan wordt ook gevoerd in de hoofden en geesten van de mensen.