Demonstratie van het streekvervoer in Utrecht op 8 mei jl. (Foto: Manifest/LKK)
Willem van Kranenburg/Wil van der Klift
'Ik wil niet zeiken, maar wel een plaspauze'. Onder deze leuze werd vanaf begin januari in het openbaar busvervoer in het hele land gestaakt. Volgens de FNV was de deelname tussentijds meer dan tachtig procent. Een succesvolle actie dus. Maar op het hoogtepunt van de strijd gooide de FNV de handdoek in de ring.
Onder de meeste reizigers was begrip voor de acties. Ieder normaal denkend mens kan zich goed voorstellen dat roosters van vier uur achtereen rijden zonder een plaspauze, een kwartiertje om een lunch naar binnen te werken - waar als je pech hebt nog minder van over blijft omdat je wordt geacht verloren tijd van je pauze af te trekken - een niet lang vol te houden ritme is. 'Werkdrukproblemen' zijn hier een nogal zachte uitdrukking voor.
Dit is gewoon keiharde uitbuiting. De oorzaak van dit alles is de privatisering van het openbaar vervoer waardoor dit door marktpartijen moet worden uitgevoerd die vooral het verhogen van hun winstmarge ten doel hebben. Bij de aanbesteding wordt door de meeste gemeentes vooral op prijs gestuurd. Om de kosten te drukken zijn dus de werkenden in de vervoersbedrijven de dupe.
Met zo min mogelijk chauffeurs zo'n dienstregeling draaiende houden komt neer op het opjagen van deze mensen. Veel te krappe roosters dus met onvoldoende ruimte voor onvoorziene omstandigheden. Dit gaat ook ten koste van de veiligheid. We weten allemaal dat vermoeidheid en lichamelijke afleiding niet bevorderlijk zijn voor de alertheid tijdens het rijden.
Het heeft nóg lang geduurd voordat bij die werkenden de maat vol was. Uit begrijpelijke angst voor baanverlies zijn de tot nog toe doorgevoerde verslechteringen steeds morrend geaccepteerd. Kennelijk is er het lichamelijk ongemak van een volle blaas voor nodig om voldoende mensen in actie te brengen. De uitbuiters in de kantoren van de vervoersbedrijven houden vol dat ze niet anders kunnen omdat ze door de marktomstandigheden gedwongen worden.
Na een half jaar ging de leiding van de FNV over stag en sloot een akkoord dat nauwelijks iets opleverde, op hetzelfde moment dat de stakers volop bereid waren om door te knokken en het merendeel van de passagiers achter de acties stond. De achterban werd bovendien onvoldoende betrokken bij het besluit om akkoord te gaan. Inmiddels vinden binnen de FNV heftige discussies plaats over het verloop.
Het wachten is nu op de uitslag van de stemming over het onderhandelingsresultaat. De stemming loopt vandaag (30 augustus) af en de telling zal plaatsvinden op 6 september in Deventer. Intussen gaan de discussies over de gevolgde procedure en het voorgelegde resultaat door, onder meer in en door het Ledenparlement van de FNV. De teleurstelling aan de basis is groot. Er vinden nu meldingen plaats over opzeggen van het lidmaatschap van de FNV, terwijl de steun voor de staking juist groot was en inspirerend. Op deze manier wordt het Offensief van de FNV in de grond geboord nog voordat dit offensief van de grond kwam. Het verdere verloop van de ontwikkelingen wordt met spanning tegemoetgezien.