TRUKE
Rinze Visser
Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie en andere Europese socialistische staten ontstond bij de politieke partijen van het kapitalisme en aanhang grote euforie. Het kapitalisme had het gewonnen van het socialisme. De vrije markt en marktwerking hadden gezegevierd. Het einde van de geschiedenis werd zelfs afgekondigd. Het was gebeurd met de 'grote verhalen'; geen collectivistische verhalen meer, enkel nog individuele verhaaltjes. De reeds gewenste privatisering van staatsinstellingen (collectief eigendom) kwam in een stroomversnelling. Terugtredende overheid alom. Individualisme de overheersende ideologie. Zonder 'groot verhaal' overigens.
Een 'Kapitalistisch Manifest' bestaat niet. Individualisme vertelt zichzelf... Na de politieke aardbeving kon het herstel beginnen. Herstel van de door communisme en socialisme aangebrachte schade. Zoals daar waren: collectieve gezondheidszorg (ziekenhuizen die niet failliet konden gaan); sociale zekerheden bij ziekte, werkloosheid en arbeidsongeschiktheid; gewaarborgde rechtsgang voor minvermogenden; studiebeurzen; progressieve belastingheffing en nog veel meer aan het kapitalisme aangebrachte schade.
Revolutionaire antikapitalistische arbeiderspartijen, zoals communistische partijen, kregen het zeer moeilijk. En later ook de sociaaldemocratische partijen, waarvan er meerdere dachten dat het kapitalisme via hervormingen naar het socialisme zou toegroeien. Beschimpt en bespot, tot aan vandaag. No time for losers, zingt elke dag het kapitalistenkoor 'De Vrije Markt'.
En de arbeidersklasse? Geminacht, haar bestaan meestal verzwegen. Lees kranten en tijdschriften. Luister naar de radio, kijk naar het tv-scherm. Over hen gaat het niet. Gemarginaliseerd tot onzichtbaar werkvolk. 'Al het raderwerk staat stil, als uw machtige arm het wil'. Dat klonk in de tijd van de opkomst van de arbeidersbeweging. Nu geringschattend op neergekeken. Zelfs de echt zichtbare symbolische machtige arm - de Dokwerker in Amsterdam - is al besmeurd. Die 'machtige' arm was toen een kracht waar de heersende elites terdege rekening mee moesten houden. Nu een sluimerende kracht, die koste wat het kost uit die sluimertoestand zal moeten komen.
Voor de heersende elites en alle vrijemarktfetisjisten is de arbeidersklasse altijd de schuldige geweest. Schuldig aan het ontstaan van begrotingstekorten - door onder andere sociale wet- en regelgeving, collectieve arbeidsovereenkomsten; schuldig aan het binnenkomen van buitenlandse arbeidskrachten - lonen te hoog en te beroerd om dat werk te doen -; schuldig aan armoede en ellende in de 'derde wereld' door hier te hoge eisen te stellen. Zo is de arbeidersklasse ook schuldig aan de opwarming van de aarde door massale vliegvakanties. Het zijn echter niet de 'groten der aarde' die met hun privé-vliegtuigen hun vergaderingen en tweede en derde woningen bezoeken, die besmeurd worden. Maar wel zij die hun klassentegenstanders giga-rijk gemaakt hebben en door veel strijd ook hun eigen positie hebben verbeterd.
De Nederlandse arbeidersklasse en ook de Europese, en vooral het links geörienteerde deel ervan, is in de steek gelaten. Hun textielfabrieken, hun schoenenfabrieken, hun scheepswerven en wat al niet meer, zijn ontmanteld. Arbeiders, na tientallen jaren hun beste arbeidskracht te hebben gegeven, afgedankt omdat de geldwolven ergens anders meer winsten ruiken. Eigen schuld, zeggen de elites, had je ook maar met een hongerloon genoegen moeten nemen. Het is jullie eigen schuld, omdat je van Nederland ook niet een lagelonenland wilde maken...
De belerende elites, die zich ook al het fatsoen en de moraal hebben toegeëigend - en hun napraters - geven dan ook nu weer de arbeidersklasse er de schuld van dat de arbeiders in verre landen van hongerlonen en onder erbarmelijke arbeidsomstandigheden moeten leven. Omdat dezen werken in ooit door de geldwolven zelf van hier naar daar verplaatste werkgelegenheid. Schuldig, omdat je een kledingstuk voor tien euro in plaats van veertig euro koopt... Over de fabriekseigenaren aldaar, over de super- uitbuiters in die verre landen, geen slecht woord. Want die doen daar hetzelfde wat de Nederlandse en Europese uitbuiters een eeuw geleden hier deden. In de steek gelaten, ook door hun politieke partijen.
Vooral bij het traditionele deel van de arbeidersklasse is er sprake van een groeiende weerzin tegen wat zij als de elites zien. Het opkomend zogenoemd rechts-populisme noemt bij voortduring die elites 'links'. Deze partijen willen ervan profiteren dat de arbeidersbevolking door zogenaamde linkse partijen in de steek is gelaten. De rechts-populisten schelden op de verwaande elites, ook omdat deze op het gewone volk neerkijken. Zo wint het rechts-populisme aan sympathie, ook bij mensen uit de arbeidersklasse. Een groot deel van deze mensen in de hoogontwikkelde kapitalistische landen, ook in voormalige socialistische landen, is de weg kwijt en in verwarring.
De volksvertegenwoordigingen moeten diverser. Ja ook de Eerste en Tweede Kamer. Te weinig vrouwen, te weinig homo's, te weinig gekleurde mensen, te weinig van dit en van dat. Want alle mensen moeten zich, naar geslacht, geaardheid, afkomst en wat al niet meer vertegenwoordigd weten en voelen. Dat zal de gemiddelde arbeidersman of vrouw een zorg zijn. Daar is het probleem dat zij zich qua klasse totaal niet vertegenwoordigd weten. Zo las ik onlangs dat één van de laatste Tweede Kamerleden van arbeiderskomaf deze volksvertegenwoordiging heeft verlaten. Kom me nu niet aan met de bewering dat ook anderen het standpunt van de arbeidersklasse naar voren kunnen brengen en verdedigen. Natuurlijk is dat waar. Maar hoeveel zijn dat er dan nu?
In de Verenigde Staten van Amerika liggen halve grote steden in puin, in economische puin. Als resultaat van de klassenoorlog. De politieke aardbeving. Als niemand de positie van de arbeidersklasse verdedigt, dan wil ultra-rechts dat wel. Met woorden, met veel mooie woorden. Zo was Obama de oogappel van de Nederlandse elites onder velen die zichzelf progressief noemen. Trump is nu hun vijand, want die zet met zijn bepaald niet fijnbesnaarde optredens hun zo geliefde Verenigde Staten van Amerika te schande. Over de economische puinhopen aldaar bij deze elite geen onvertogen woord. Over zijn oorlogstaal geen woord. Het probleem is dat er nogal wat arbeiders daar, in verwarring overigens, op Trump gestemd hebben...
Het kapitalisme laat zijn puinhopen zichtbaar achter. In een land als Nederland, aangeharkt en wel, nog niet zichtbaar maar voor menigeen wel voelbaar. Je hoeft als werkloze en aanvrager van een uitkering bij de gemeente de standaardbrief alleen maar te lezen. Zowel afschrikwekkend als afschuwwekkend. Dreigen met korten of stopzetten van de uitkering en hoge boetes. Neem ook de toenemende armoede en schulden onder een steeds groeiend deel van de bevolking. Hier ligt niet een fabriek in puin of halve en hele straten met dichtgetimmerde ramen. Hier heeft de politieke aardbeving andere schade aangericht.
Zo'n achtentwintig jaar geleden vond de politieke aardbeving plaats. De internationale arbeidersklasse is in verwarring geraakt. In de VS is voor zeer velen 'de Amerikaanse droom' bedrog gebleken. Voor velen in ons land de Nederlandse variant ervan ook. Dat bedrog is door honderd Ruttes niet weg te lachen. Massa's mensen zijn door hun leiders in de steek gelaten. Er wordt gehoopt op nieuwe leiders. De geschiedenis leert dat het dan ook de verkeerde kant op kan gaan. Het wordt de hoogste tijd voor een Tweede Communistische Golf.