Allejandro en Gerardo Nuñez. (Foto: Manifest\AdM)
Alejandro de Mello
Met vriend Anton ben ik in november 2018 in Uruguay geweest. Anton is een progressieve Brabander die net met pensioen is gegaan. Hij is al heel zijn leven lid van de vakbond en overtuigd van de noodzakelijkheid van het vakbondswerk voor de gehele arbeidersklasse. Ik ben als Uruguayaan, ooit als vluchteling in Nederland als statushouder opgevangen en gebleven. Actief in het vakbondswerk en al vanaf de oprichting lid van de Nieuwe Communistische Partij - NCPN. Anton en ik delen niet alleen de liefde voor de natuur en cultuur, maar ook de interesse voor de politieke omstandigheden van het land.
Uruguay staat aan de vooravond van historische parlementsverkiezingen. Wij hebben daarom tijdens ons bezoek aan het Zuid-Amerikaanse land onze contacten met de Communistische Partij in Uruguay aangehaald en er gesprekken mee gevoerd. Hier volgt een verslag van deze ontmoetingen.
De kleinste natie van het continent, nog altijd vierenhalf keer zo groot als Nederland, heeft maar drie miljoen inwoners en heeft tevens de zuidelijkste hoofdstad van het westelijk halfrond, waar de helft van haar bevolking woont. Sinds 1825 is het een onafhankelijke staat nadat de Spanjaarden, Portugezen, Fransen en Britten hun koloniale overheersing hadden moeten opgeven, het verzet was hen te sterk. Met name de strategisch gelegen haven van Montevideo was voor deze imperialisten van groot belang voor het uitvoeren van allerlei handelsproducten naar Europa en het invoeren van Afrikaanse slaven die van de Hollanders waren gekocht.
In de afgelopen eeuw ontwikkelde Uruguay zich als een seculiere progressieve staat. In 1973 maakte een staatsgreep daaraan een einde. Een militaire junta met generaal Alvarez aan het hoofd heeft 12 jaar lang het land met ijzeren vuist geregeerd. Ondanks de steun van de regering van de Verenigde Staten aan de dictator heeft het verzet van het Uruguayaanse volk in 1986 de democratie hersteld. Na een periode waarin liberalen en conservatieven de macht over het land verwisselden, heeft Uruguay sinds 2005 een links progressieve regering. Al drie keer achtereenvolgend heeft het 'Frente Amplio' ('Breed Front') de parlementsverkiezingen in Uruguay gewonnen.
Het 'Front' is een samenwerkingsverband tussen alle linkse partijen en sociale bewegingen in het land. Dit front is ontstaan in de jaren '60 als initiatief van communisten, socialisten en christendemocraten om een alternatief te bieden voor de traditionele partijen die naar het model van de Verenigde Staten al meer dan 150 jaar aan de macht waren en hiermee de belangen van de oligarchie wisten veilig te stellen. De ene keer met een meer vooruitstrevend karakter dan weer iets behoudender.
Binnen het Breed Front is de PCU (Communistische Partij van Uruguay) nog steeds de derde politieke kracht. De socialisten en de voormalige guerrilla-beweging Tupamaros hebben de meeste steun. Een en ander betekent dat de communistische partij al bijna 15 jaar meeregeert. De communisten beschikken naast een groot aantal parlementariërs en senatoren ook over ministers en internationale vertegenwoordigers van het land.
Wij hebben met communisten in Uruguay gepraat over de situatie in het land,de regionale context en de toekomstperspectieven. Wij bezochten het departement Rocha waar wij een departementale bijeenkomst bijwoonden en een plaatselijke afdelingsvergadering in het kustplaatsje La Paloma. Tijdens een afdelingsvergadering in die plaats, ontmoetten wij kameraad Gerardo Nuñez. Gerardo is een 35-jarige kameraad. Hij is gedeputeerde, lid van de Eerste Kamer. Ook is hij lid van diverse commissies. Hij was in het departement Rocha om zijn nieuwe boek te presenteren: 'Spionnen van de democratie'. Als voorzitter van een onderzoekscommissie dook Gerardo in de geheime staatsdocumenten waarin wordt bewezen dat na het herstel van de democratie en het rechtssysteem nog veel linkse bewegingen, politieke partijen en vakbonden werden geïnfiltreerd en bespioneerd.
Deze gang van zaken verklaart deels waarom tussen 1985 en 2005 toch nog de traditionele partijen aan de macht bleven. De aanwezigheid van conservatieve krachten in Uruguay is niet anders dan in de omringende landen in de regio. Zoals wij gezien hebben, zijn deze reactionairen in meerdere landen van Zuid-Amerika weer aan de macht: bijvoorbeeld in Argentinië, Brazilië, Chili, Paraguay. In Venezuela zijn deze tegenstellingen, mede door de rechtstreekse inmenging van de Verenigde Staten, op scherp gezet. Verder in Zuid-Amerika kunnen wij stellen dat er maar enkele landen zijn die wij 'links' kunnen noemen: onder meer Uruguay en Bolivia. In Midden-Amerika ontwikkelt Cuba zich verder als socialistisch land. Sinds kort kan Mexico ook progressief worden genoemd.
De communisten in Uruguay beseffen nu, meer dan ooit, dat de eenheid van links in hun land noodzakelijk is. En ondanks het feit dat binnen het Breed Front grote verschillen bestaan over de na te streven vorm van socialisme en over de ideologische standpunten, is een zaak wel helder: zonder het front in de regering zullen de verworvenheden die de arbeidersklasse van Uruguay heeft bereikt in de afgelopen 15 jaar teniet worden gedaan en zal de ingezette ruk naar rechts in het hele continent ongestoord doorgezet worden.
Wij hebben in La Paloma (departement van Rocha) een vergadering bijgewoond van de plaatselijke afdeling van de communistische partij. Een paar dagen later zijn wij naar Rocha-stad (hoofdstad van het departement) gegaan, naar de presentatie van het boek van kameraad Gerardo Nuñez en naar een bijeenkomst van de departementale afdeling van de partij, waar het 98ste jaar van de oprichting van de Communistische Partij van Uruguay (PCU) werd gevierd.
Op 24 november 2019 zijn de landelijke parlementsverkiezingen in Uruguay. Het Breed Front kiest middels interne verkiezingen in de maand mei de eigen presidentskandidaat. Traditiegetrouw worden kandidaten uit de verschillende partijen van het Breed Front naar voren geschoven en de leden van het Breed Front kiezen de enige lijsttrekker uit alle combinatielijsten van de verschillende stromingen van het linkse monsterverbond. Op dit moment zijn er vier pre-kandidaten, één uit de gelederen van de Communistische Partij. Oscar Andrade is lid van de PCU en leider van de bouwbond. Verder zijn de kandidaten: Daniel Martinez van de Socialistische Partij (de populaire burgemeester van Montevideo), Carolina Cosse van de Beweging voor Volksparticipatie (de partij van de guerrillabeweging Tupamaros) en Mario Bergara van het links en antikapitalistische FLS en huidige directeur van de centrale bank van Uruguay.
De landelijke parlementsverkiezingen van dit jaar zullen bepalen of Uruguay zijn progressieve koers van de afgelopen 15 jaar kan voortzetten of dat het land wordt meegesleurd door de reactionaire wind die waait in andere Latijns-Amerikaanse landen.
De Communistische Partij van Uruguay kiest de weg van de samenwerking, van de eenheid van links. Met behoud van de eigen ideologische identiteit blijft de partij meewerken aan concrete verbeteringen voor de arbeidersklasse van Uruguay en de internationale positie van het land. Om als lichtbaken van links in deze regio te blijven bestaan.