“Voorzitter, het voorwoord van het voorliggende volkshuisvestingsprogramma leest als een trein, als een sneltrein, als een intercity. Het door de wethouder ondertekende voorwoord leest dan wel als een sneltrein, maar verder lezend stelt die trein niet zoveel meer voor en wordt dan ook niet meer dan een boemeltje dat bijna altijd te laat komt en last heeft van storingen. Een treintje dat niet spoort…Is dat de schuld van het College van B&W? Het probleem volkshuisvesting is een landelijk probleem, een probleem van het systeem, zoals meerdere niet oplosbaar lijkende problemen dat zijn. Bij de totstandkoming van dit programma is ook het Rijk betrokken geweest, zo lees ik. Als er ooit een crisis was waar het Rijk – de Nederlandse politiek dus – in tientallen jaren tijd voor verantwoordelijk is, dan is het wel de wooncrisis. Dus wat het College, de wethouder en de gemeenteraad kunnen doen aan het oplossen van deze crisis is op dit moment zeer weinig tot niets.
Ik geloof dat de wethouder de taak op zich wil nemen om op gemeente-niveau de wooncrisis met ambitie te lijf te gaan, dat hij probeert er met een frisse blik tegenaan te kijken. Maar hij – en menig ander – kijkt dan wel met een frisse blik naar iets dat verrot is. Voorzitter, als ik zeg dat er in ons land en ook in onze gemeente nogal wat betaalbare zijn en worden gebouwd, die zou kunnen denken dat ik niet goed bij mijn hoofd ben. Maar veel woningen zijn gekocht voor een hoge prijs en worden tegen een heel hoge huur verhuurd. Er worden wel woningen gebouwd voor de welgestelden, woningen die voor hen wel betaalbaar zijn.
Wat is er de oorzaak van dat er een groot tekort aan sociale huurwoningen is? Wat is er de oorzaak van dat jonge mensen geen zelfstandige en betaalbare woonruimte kunnen vinden? Sociale huurwoningen waaraan een groot tekort is en waaraan grote behoefte is; geen hypotheek voor een koopwoning te kunnen bemachtigen? De opkomst van de particuliere sector, het woonkapitalisme! Wat is er de oorzaak van dat er in delen van ons land huren van €1.800-, van €2000.- en meer betaald moeten worden, dat er straks ook mensen met behoorlijke maandinkomens naar de voedselbank moeten? Ja, wat is daar de oorzaak van? De liberalisering van de woningmarkt, het in overeenstemming brengen met een nieuwe fase van het kapitalisme, tegenwoordig ook wel neo-liberalisme genoemd.
Een meerderheid van de politiek wilde dat! Ze zaten er niet alleen bij, het waren de architecten ervan. Ook pollitieke partijen, ook partijen waarvan er vertegenwoordigers in deze gemeenteraad zitten. Gemeenteraden die mooi opgeschreven volkshuisvestingsprgramma’s goedkeuren. Hoeveel jaren zijn de wachttijden voor een sociale huurwoning in De Fryske Marren? Vele jaren! Nog niet zo lang echter als in de grote steden en de Randstad waar de wachttijden meer dan een halve mensen-generatie belopen.
Voorzitter, het heeft weinig zin om met buurgemeenten te bakkeleien over elkaars inzet tot nu toe om het aandeel sociale huur naar 30∞ van het geheel te brengen. (Overigens, wat is 30% nou helemaal?). De wethouder had natuurlijk gelijk tijdens de commissievergadering van 9 oktober, toen hij mij erop wees dat de ambitie van 30% niet afgerekend moet worden op één project. Maar percentages zijn dan wel een belangrijk meetinstrument, maar getallen zijn belangrijker. Het tekort, de behoefte moet centraal staan. Hoeveel aanvragen zijn er? Hoeveel mensen vragen al niet meer in de wetenschap toch jaren te moeten wachten?
De NCPN legt dit volkshuisvestingsprogramma vooral langs de politieke meetlat. Levert dit programma – ondanks de goede bedoelingen – een bijdrage of zelfs maar een hele kleine bijdrage aan de bestrijding van de oorzaken van deze wooncrisis die al vele jaren in dit land heerst? Nee! U wilt de woningcorporaties opzadelen met bouwen voor de middenhuursecror. En dat in de wetenschap van de beperkte investeringscapaciteit van de in deze gemeente actieve corporaties. Óók wetend dat er nog steeds sociale huurwoningen uit de woonmarkt gehaald worden door verkoop. Ja, zo schiet het zeker niet op richting de 30%….De middenhuursector! Als wooncorporaties daar energie en geld in zouden steken dan gaat dat alleen maar ten koste van de sociale sector. Om een zienswijze van een buurgemeente te ontwijken denkt u aan andere investeerders dan de bedoelde corporaties. Dat zou een stap zijn tot nog verdere liberalisering van de woningmarkt, in plaats van een broodnodige terugdringing van liberalisering, dé oorzaak van de wooncrisis.
Zoals het enkele jaren geleden ministerieel roepen ‘bouwen, bouwen, bouwen’ geen invloed had op het vervolg, zo zal ook dit programma geen invloed hebben op een meer sociale politiek op volkshuisvestingsgebied. De wethouder wees mij er op 9 oktober op dat er gewerkt wordt aan een huisvestingsverordening. Ik ben benieuwd…. Echter de invloed van de gemeenteraad – de gekozen volksvertegenwoordiging – op urgentie (belangrijk bij weinig aanbod) is nihil, terwijl daar wettelijk wel een taak ligt.
Gezien de oorzaken van de wooncrisis, gezien dat ook woningcorporaties moeten roeien met de riemen die ze nog hebben, zeg ik nogmaals dat de urgentie van het opnemen van gemeentelijke taken op het gebied van volkshuisvesting steeds dringender wordt. Wonen kan niet aan de marktkrachten overgelaten worden. Wonen, een dak boven je hoofd, is een eerste levensbehoefte. We zien daar het resultaat van: toenemende woonarmoede en toenemende woonrijkdom. Terwijl de een in meerdere landen ‘optrekjes’ heeft, drie of meer huizen voor zichzelf beschikbaar heeft, moet de ander vier tot twaalf jaar of nog langer wachten op een sociale huurwoning; kunnen mensen die een woning willen kopen vanwege de uit de pan gerezen prijzen geen hypotheek afsluiten. Dat is de toestand! Het voorliggende volkshuisvestingsprogramma? We moeten uitkijken dat de wereld niet aan goede bedoelingen ten onder gaat…
Zie dan ook het ingediende amendement van vijf fracties die gezamenlijk een grote meerderheid vormen. Ook zij maken zich druk over de huidige situatie. Zij willen het minimale vloeroppervlak van 65 m2 naar 50 m2 hebben. Dan zouden er op de zelfde oppervlakte wat meer gebouwd kunnen worden, hopen zij. De ruimte beter benutten, dus. Zullen er dan meer woningen komen? Ik betwijfel het. Woningen waar je je kont niet kunt keren. Levensloopbestendige zouden dat zeker niet zijn….! Ruimte? Waar is de politicus, waar is de politieke partij die zegt dat er een maximum-vloeroppervlak (en tuinoppervlak) moet komen? Woningen voor gewoon volk met lage tot middeninkomens moeten inschikken om de kapitalistische wooncrisis op te lossen en de welgestelden kunnen gewoon verder hun gang gaan…