Door Rinze Visser – Uit Manifest 3 – 2017
Het moet alweer enige tijd geleden zijn toen ik op deze plaats een weergave van een verzameling krantenberichten neerzette. Het betrof knipsels, in schriften geplakt door een goede kennis, een nauw verwant familielid zelfs. Omdat nieuws de laatste tijd zelf nieuws is – nieuws achter de feiten; de feiten achter het nieuws; nepnieuws; alternatieve feiten, enz. – leek het mij wel aardig om weer eens zo’n schrift met knipsels uit de negentiger jaren van de vorige eeuw te lenen. Vaak betreft het berichten die je zeldzaam kunt noemen, omdat ze vanuit rechts en anticommunistisch oogpunt niet politiek-correct waren, niet voor herhaling vatbaar bleken.
1993 (november). In Gent is het bij verordening verboden om te bedelen. Reden: het groot aantal bedelaars uit Bosnië en Roemenië. (…) Fosfor-productiebedrijf Prayon Rupel bij Luik wordt ervan verdacht grote hoeveelheden kankerverwekkende gifstoffen in de Maas te hebben geloosd.
1993 (december). In Moskou begint het koude winterweer steeds meer slachtoffers te eisen. In een week tijd stierven er tien mensen van de kou. De meesten waren geen daklozen of zwervers maar ‘burgers’ met een vaste verblijfplaats. (…) In buurten met een lage sociaaleconomische status in Amsterdam sterven meer mensen dan in andere delen van de stad. Iedere toename van de werkloosheid leidde tot een stijging van het aantal overledenen.
1994 (januari). De terugkeer van de wolf in de Oost-Duitse bossen baarde enige tijd geleden al opzien. Bevers, otters, adelaars, kraanvogels, ooievaars, uilen en moerasschildpadden tieren er welig. Diersoorten die toen in het Westen vrijwel uitgestorven waren. Een van de Oost-Duitse oorzaken van die natuurrijkdom was de strenge DDR-wetgeving op het gebied van de natuur. (…) De werkloosheid neemt schrikbarend toe. De financiële druk in het algemeen op huishoudens met een minimuminkomen neemt verder toe. Huurschuld speelt bijna altijd een grote rol.
(…) Solidariteit is voor dit kabinet een vies woord. Met het plan om ook in het Ziekenfonds een eigen risico in te voeren wordt de klok honderd jaar teruggedraaid. Er komt dan opnieuw een groot onderscheid tussen gezonde en zieke, rijke en arme mensen.
1994 (november). Duizenden arbeiders hebben in Boekarest gedemonstreerd voor hoger loon om de hoge inflatie – 300 procent – het hoofd te kunnen bieden. De regering weigert loonsverhoging in verband met de voorwaarden voor een krediet van het Internationaal Monetair Fonds. (…) In de voormalige socialistische landen in Oost-Europa is het gemiddeld besteedbaar inkomen per hoofd van de bevolking in de periode van 1989 tot 1992 tussen de 18 en 39 procent gedaald en hebben de mensen moeten toezien hoe vertrouwde politieke, sociale en economische instituties ineenstortten om plaats te maken voor werkloosheid. (…) “Vroeger, toen de muur er nog stond, had iedereen hier werk, er was een crèche voor de kinderen, we gingen met vakantie naar de Oostzee, soms zelfs naar de Zwarte Zee of naar Jalta. Dat kon voor weinig geld. Geen zorgen, geen angsten”, zegt een man in een café in een Oost-Duitse plaats.
1995 (april). De kosten van levensonderhoud in Rusland waren in het eerste kwartaal van 1995 ruim tweeënhalf maal zo hoog als het jaar daarvoor. De meeste Russen kunnen het hoofd nauwelijks boven water houden. (mei) Hongarije, dat onder het communisme nog tot het meest ontwikkelde gebied van Oost- Europa behoorde, heeft in zes jaar tijd zijn voorsprong verloren. Wie iets verder kijkt dan de verleidelijke etalages ziet steeds meer bedelaars op straat.
1996 (februari) De lage inkomensgroepen in de VS hebben de grootste moeite met het vinden van geschikte woonruimte. De meesten wonen in krottenwijken. Anderen betalen de helft van hun jaarinkomen aan huur. (maart) Vijfenveertig kerken van de zwarte gemeenschap zijn in de zuidelijke staten van de VS in brand gestoken of anderszins vernield, zonder dat er een haan naar kraaide. Burgerrechtenorganisaties noemden het raciaal terrorisme. (mei) De Bosnische regering zou de oorlog tegen de Serviërs niet hebben overleefd zonder de hulp van Iraanse wapens, waarvan de VS de levering oogluikend hebben toegestaan. Dat zei de Amerikaanse ex-diplomaat Richard Holbrooke voor de Britse televisie.
1997 (mei) De Amerikaanse president Clinton zal publiekelijk zijn verontschuldigingen aanbieden voor een experiment waarbij zo’n veertig zwarten die syfilis hadden, behandeling werd geweigerd teneinde inzicht te krijgen in het verloop van de geslachtsziekte. Het experiment begon in de jaren dertig en duurde ruim veertig jaar, lang nadat de effectieve werking van de penicilline bekend was.
Dit was een kijkje in de wereld van het kapitaal, berichtjes uit kranten. Nieuws dat we maar heel even mochten weten, om zo snel mogelijk aan de vergetelheid prijs te kunnen geven.
Andere tijden, terug naar de onze. 2017 (februari). De Woonkostenkrant. Aangeboden door ‘uw verhuurder’. Een landelijke uitgave, zo te zien. “Vol met tips”, zo lezen we. Er staat wel dat niets uit de uitgave gebruikt mag worden zonder instemming van de uitgever. Gezocht naar waar de uitgever vermeld staat. Niet gevonden. Doch één goede tip wil ik u niet onthouden. Hoort en zegt het voort, zou ik zeggen: “Veel mensen hebben de afgelopen jaren hun inkomen achteruit zien gaan, terwijl hun woonlasten zijn gestegen. Wilt u uw financiën op orde houden? Zorg dan voor extra inkomen. Maar hoe doet u dat? Waarom niet twee banen nemen, naast uw baan post bezorgen, thuiswerk doen, toeristen rondleiden?”
Was het niet ook ergens in de negentiger jaren van de vorige eeuw? Toen een voorman van een werkgeversorganisatie in een interview pleitte voor verlaging van het minimumloon? En zei, toen de journalist hem op de gevolgen daarvan wees, dat men er dan maar een baantje bij moest nemen. Het Verschil: toen gedrukt op ruw krantenpapier, nu op mooi glad papier. De overeenkomst: de mentaliteit!