Geschiedenis

De NCPN is formeel opgericht in 1992, maar staat in de lange traditie van de communistische beweging in Nederland. Die geschiedenis is erg omvangrijk en het vergt ook voor ons nog veel studie om die goed te begrijpen en te beoordelen, en vooral om er de juiste lessen uit te trekken voor de strijd in de toekomst. Hieronder staat een zeer beknopte schets van de geschiedenis van de communistische beweging in Nederland.

Het ontstaan van de Communistische Partij van Nederland

De arbeidersbeweging in Nederland kent een rijke geschiedenis. Enkele mijlpalen waren de oprichting van de Sociaaldemocratische Bond (SDB) door Ferdinand Domela Nieuwenhuis in 1881 en de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) in 1894. Net als bij de arbeiderspartijen van veel andere landen in die tijd, was er binnen de SDAP zowel een reformistische als een revolutionaire (marxistische) vleugel. De reformisten wilden het bestaande kapitalistische systeem verbeteren en via die weg het socialisme bereiken. De revolutionairen, die zich baseerden op de analyses van Karl Marx en Friedrich Engels, zagen in dat de burgerlijke staat niet gebruikt kan worden om het socialisme op te bouwen waardoor een revolutie noodzakelijk is. In die tijd werd de term ‘sociaaldemocratie’ nog gebruikt door zowel de reformisten als de revolutionairen.

Begin 20^ste eeuw ontstaat er een breuk tussen de reformistische en de revolutionaire tak van de SDAP. De laatste richtte op 14 maart 1909 de Sociaal-Democratische Partij (SDP) op. In 1914 breekt de imperialistische Eerste Wereldoorlog uit, waarin miljoenen mensenlevens werden opgeofferd in een strijd die uitsluitend ging om de belangen van de monopolies, die streden om de herverdeling van grondstoffen, markten en koloniën. De reformistische partijen zoals de SDAP, die waren aangesloten bij de Tweede Internationale, steunden hun bourgeoisie in deze imperialistische oorlog. Dit markeerde de definitieve breuk tussen de reformistische sociaaldemocratische partijen, die het socialisme slechts als leus gebruikten en het kapitalisme in stand probeerden te houden, en de revolutionaire partijen die zich communistisch noemden en de strijd tegen het kapitaal voortzetten.

In 1917 vond de Socialistische Oktoberrevolutie plaats. De Russische arbeidersklasse slaagde er onder leiding van de communisten in het kapitalisme omver te werpen en te beginnen met de opbouw van het socialisme. Lenin speelde daarin een belangrijke rol. Dit inspireerde de gewone mensen over de hele wereld en gaf een grote impuls aan de revolutionaire arbeidersbeweging. De SDP veranderde in 1918 haar naam in Communistische Partij van Nederland (CPN), net als alle andere revolutionaire arbeiderspartijen in de wereld deden. In 1919 werd de Communistische Internationale (Komintern) opgericht en daar werd de CPN lid van.

De heldhaftige strijd van de Nederlandse communisten in de 20ste eeuw

Gedurende de jaren ’20 en ’30 stond de CPN voorop in elke strijd die uitdrukking gaf aan de belangen van de werkende mensen. De CPN speelde een beslissende rol in de strijd van de arbeidersklasse en de vakbonden, sprak zich uit tegen het Nederlandse kolonialisme en voor de onafhankelijkheid van de gekoloniseerde landen, streed voor de emancipatie van vrouwen en minderheden, en bestreed elk sociaal onrecht. De CPN verzette zich hevig tegen de opkomst van het fascisme en de aankomende oorlog.

Gedurende de Tweede Wereldoorlog speelde de CPN een vooraanstaande rol in het verzet. Eén van de hoogtepunten was ongetwijfeld de organisatie van de Februaristaking op 25 februari 1941. De CPN organiseerde een staking naar aanleiding van de Jodenvervolging en de onderdrukking door de fascistische bezetters. Honderdduizenden mensen in Amsterdam en andere steden legden het werk neer. Het was een van de eerst massale, openlijke protesten in bezet Europa. De communisten namen het voortouw in het verzet, niet alleen door onderduikers te helpen en illegaal de partijkrant De Waarheid te drukken en te verspreiden om de bevolking te informeren over de ontwikkelingen, maar ook met de liquidatie van gevaarlijke nazi’s en collaborateurs, sabotage en andere levensgevaarlijke missies. Daarvoor zijn duizenden CPN’ers, zoals Hannie Schaft, Jan Bonekamp en vele anderen, tijdens de bezetting gedood.

Na de oorlog stond de CPN voorop in de strijd van de arbeidersklasse voor haar rechten, belangen, en tegen elk sociaal onrecht. De CPN leverde een grote bijdrage aan het verwerven van vele sociale rechten en publieke voorzieningen. Ook het bestaan van de Sovjet-Unie en andere socialistische landen speelde een belangrijke rol. Daar werden namelijk veel sociale rechten en publieke voorzieningen, voor de bevolking in het algemeen en voor vrouwen en minderheden in het bijzonder, voor het eerst vastgelegd en gerealiseerd. De CPN streed tegen de koloniale politiek en de buitenlandse inmenging en interventies van het Nederlandse imperialisme.

De crisis in de internationale communistische beweging en de strijd voor opbouw van de NCPN

Binnen de internationale communistische beweging ontstond in de decennia na de Tweede Wereldoorlog de stroming van het eurocommunisme. Het betrof opportunistische en reformistische opvattingen en standpunten, die als resultaat hadden dat communistische partijen van hun revolutionaire karakter ontdaan werden en omgevormd werden tot sociaaldemocratische partijen. In de loop van de jaren ‘70 en ’80 namen deze opportunistische standpunten geleidelijk de overhand in de internationale communistische beweging, waaronder de CPN. Het resultaat was een heuse crisis in de internationale communistische beweging, die sterk werd aangewakkerd met de val van het socialisme in de Sovjet-Unie en andere landen van Oost-Europa. In Nederland leidde dit tot de opheffing van de CPN in 1991.

Die opheffing ging niet zonder interne strijd. In 1982 was het Horizontaal Overleg van Communisten (HOC) opgericht als reactie tegen de reformistische koers. In 1984 werd ook een andere partij opgericht, het Verbond van Communisten in Nederland (VCN). Nadat de CPN zich ophief, werd in 1992 de NCPN opgericht door de mensen die naar het VCN waren gegaan en de CPN’ers die wel vonden dat Nederland een communistische partij nodig heeft.

Sindsdien is de periode begonnen van de opbouw van de Nieuwe Communistische Partij van Nederland. Die partijopbouw vindt plaats in moeilijke omstandigheden, waarin de arbeidersbeweging nog zwak is, en waarin de communistische beweging ook internationaal de crisis nog niet heeft overwonnen. Maar stap voor stap wordt er vooruitgang geboekt, in Nederland en internationaal. De oprichting van de Communistische Jongerenbeweging van Nederland (CJB) in 2003 en de grote groei van de CJB in recente jaren is daarbij een belangrijke ontwikkeling.

Het kapitalisme wordt gekenmerkt door grote interne tegenstellingen. De mensen gaan erop achteruit, terwijl de ontwikkeling van de wetenschap en de productiekrachten de maatschappij juist vooruit zou moeten helpen. De economische crises volgen elkaar op en worden aangegrepen om sociale en politiek rechten steeds verder af te breken. Het systeem is verrot en heeft de mensen niets meer te bieden. In de 21ste eeuw wordt de werkende bevolking dus constant voor het dilemma gesteld: socialisme of barbarij? Vroeg of laat zullen de omstandigheden rijp zijn voor revolutionaire omwentelingen. Maar het socialisme komt niet vanzelf. Het vereist grote inspanning voor de opbouw van een partij die de arbeidersklasse kan leiden in de strijd voor de omverwerping van het kapitalisme, en de opbouw van het socialisme-communisme. Het vereist de opbouw van de communistische partij van Nederland, de NCPN.