Europese Communistische Actie
Op 9 mei 1945 is het 80 jaar geleden dat de Grote Antifascistische Overwinning werd behaald, toen nazi-Duitsland zich overgaf en de volkeren van de wereld, met de beslissende rol van het Rode Leger en de Sovjet-Unie onder leiding van de Al-Unie Communistische Partij (Bolsjewieken) als organisator en inspirator van deze strijd, het fascisme in heel Europa op de knieën dwongen. Dit was niet alleen een militaire overwinning. Het was een triomf van de arbeidersklasse, van communisten en partizanen, van gewone mensen die door middel van georganiseerde strijd weerstand boden tegen de meest gewelddadige uiting van het kapitalisme.
De Sovjet-Unie speelde een centrale en beslissende rol in de nederlaag van het fascisme. Gesteund door de enorme offers van arbeiders, boeren en soldaten vernietigde het Rode Leger de fascistische oorlogsmachine. Meer dan 27 miljoen Sovjetburgers verloren het leven, waarvan miljoenen in directe gevechten. Dit was geen veroveringscampagne, maar een bevrijding door klassenstrijd, gevoerd tegen een systeem van georganiseerde terreur dat werd gesteund door het monopoliekapitaal.
Het fascisme is niet toevallig ontstaan. Het kwam voort uit een diepe tegenstelling: de noodzaak voor het kapitalisme om zijn macht te behouden te midden van groeiende opstanden van de arbeidersklasse. Na de Oktoberrevolutie vreesden kapitalisten in heel Europa de verspreiding van het socialisme. Als reactie daarop financierden en versterkten zij fascistische krachten wereldwijd om vakbonden te verpletteren, communisten te verbieden en alle vormen van verzet van de arbeidersklasse te onderdrukken. Het fascisme was geen breuk met het kapitalisme, het was het kapitalisme ontdaan van zijn liberale masker, dat zich met brute kracht verdedigde.
In heel bezet Europa en andere regio’s onder controle van de As-mogendheden organiseerde de arbeidersklasse ondergrondse netwerken, gewapende strijd, opstanden en massamobilisaties. Hun strijd was internationalistisch en anti-imperialistisch. Toch hebben de imperialistische mogendheden, waarvan vele aanvankelijk het fascisme hebben gepacificeerd of ermee hebben samengewerkt, sindsdien geprobeerd deze erfenis uit te wissen. De geschiedenis is duidelijk: zonder de Sovjet-Unie en de internationale communistische beweging zou het fascisme niet zijn verslagen.
Het einde van de oorlog bracht slechts een illusie van vrede en gerechtigheid, die het voortdurende geweld, de uitbuiting en de ongelijkheid maskeerde. Hoewel de fascistische legers verslagen waren, hergroepeerde de heersende kapitalistische klasse zich snel. Ze schakelde over van open fascisme naar vernieuwde vormen van imperialistische overheersing. Nazi’s werden rechtstreeks geïntegreerd in de NAVO en de inlichtingendiensten, met als meest beruchte voorbeelden Operatie Paperclip, waarbij nazi-wetenschappers werden overgeplaatst naar Amerikaanse militaire en ruimtevaartprogramma’s, en Gladio, het geheime paramilitaire netwerk van de NAVO dat fascistische groeperingen in heel Europa bewapende en beschermde om communistische en arbeidersbewegingen over de hele wereld te onderdrukken. Antikoloniale bewegingen, van Vietnam tot Algerije, werden met bruut geweld bestreden door dezelfde machten die beweerden voor vrijheid te staan.
Dit naoorlogse imperialistische offensief was geen historisch toeval. Het onthulde de voortdurende klassenbelangen van het kapitaal: de controle herstellen, revoluties onderdrukken en de wereldheerschappij handhaven. En vandaag zetten dezelfde klassenkrachten hun offensief voort, niet alleen door middel van oorlog en uitbuiting, maar ook door de vervalsing van de geschiedenis.
9 mei is door de EU cynisch omgedoopt tot “Europadag” in een poging om de gebeurtenis los te koppelen van haar revolutionaire, arbeiderswortels. Er is een gecoördineerde campagne van historisch revisionisme gaande, die fascisme en communisme op ahistorische wijze gelijkstelt, het Rode Leger uitwist en de NAVO en de EU afschildert als erfgenamen van antifascistische waarden. Dit is geen herdenking, maar een ideologische oorlogvoering die tot doel heeft toekomstige generaties te ontwapenen.
Tegelijkertijd zien we dat reactionaire krachten met fascistische wortels in heel Europa aan kracht winnen. Dit is geen spontane dreiging, maar een instrument van de heersende klasse. In tijden van crisis koestert de bourgeoisie reactionaire krachten als middel om het verzet van het volk in bedwang te houden. Migranten worden tot zondebok gemaakt. Anticommunistische wetten worden aangenomen. Solidariteit met Palestina wordt gecriminaliseerd. Dezelfde krachten die ooit het fascisme aan de macht brachten, voeren nu onderdrukking en anticommunistisch geweld uit in nieuwe vormen.
Tachtig jaar later is de les van 9 mei niet beperkt tot het verleden. De tegenstellingen die aanleiding gaven tot het fascisme, het kapitalisme in crisis, de onderdrukking van de revolutie en imperialistische oorlogen, bestaan nog steeds. De strijd tegen het fascisme moet daarom geworteld zijn in de strijd tegen het systeem dat het voortbrengt. Antifascisme dat het kapitalisme niet aanvecht, wordt door het systeem gekaapt. Echt antifascisme is klassengeoriënteerd, internationalistisch en strijdt tegen het kapitalisme, voor de macht van de arbeidersklasse, voor socialisme-communisme.
Nergens is dit duidelijker dan in de oorlog in Oekraïne. Dit is een conflict tussen imperialistische blokken die strijden om de hegemonie, de controle over markten en natuurlijke hulpbronnen. De NAVO, de EU en de Verenigde Staten bewapenen een kapitalistisch regime in Oekraïne en verheerlijken neonazistische formaties zoals het Azov-bataljon. Ondertussen eigent de kapitalistische staat Rusland zich de symbolen van de Sovjet-Unie toe en gebruikt deze selectief om zijn eigen imperialistische ambities te maskeren, terwijl hij anti-oorlogseisen onderdrukt en zich de pro-Sovjetgevoelens toe-eigent die nog steeds populair zijn in het massabewustzijn in de Russische Federatie en andere post-Sovjetrepublieken.
Beide partijen gebruiken de geschiedenis om hun agressie te rechtvaardigen. Beide vertegenwoordigen de belangen van het kapitaal. De arbeidersklasse heeft niets te winnen bij deze oorlog. Het enige principiële standpunt is om alle imperialistische kampen te bestrijden en de onafhankelijke macht van de arbeiders op te bouwen, de onafhankelijke politieke strijd voor de omverwerping van de macht van het kapitaal.
Om 9 mei echt te begrijpen, moeten we kijken naar de klassenstrijd en de materiële omstandigheden die deze hebben gevormd. Dit laat ons zien dat de krachten die het fascisme hebben doen ontstaan en aan de oorlog hebben deelgenomen, vandaag de dag nog steeds de belangen van de monopolies verdedigen. De antifascistische overwinning van 1945 werd niet behaald door neutraliteit of parlementaire oproepen, maar door revolutionaire strijd, gesmeed in de loopgraven, fabrieken en partizanenfronten.
Vandaag de dag, nu de EU militariseert, het reactionaire migratiebeleid wordt aangescherpt en verzet wordt gecriminaliseerd, worden dezelfde instrumenten van klassenheerschappij aangescherpt. Er moet een echte anti-imperialistische en anti-oorlogsbeweging worden opgebouwd, niet een die gebaseerd is op moralistische oproepen, maar op de materiële realiteit. Vrede kan niet bestaan onder het imperialisme. Ontwapening kan niet komen vanuit de NAVO. Rechtvaardigheid kan niet voortkomen uit een systeem dat is gebaseerd op uitbuiting. Alleen een beweging die geworteld is in de behoeften en de macht van de arbeidersklasse, geworteld in communistische principes en arbeidersorganisatie, kan de waarheid onder ogen zien en strijden voor echte bevrijding.
Fascisme is geen historische uitzondering, het is het kapitalisme in verval, dat zich tot terreur wendt om zichzelf in stand te houden. Om het opnieuw te verslaan, moeten we het systeem verslaan dat het voedt. Dit betekent dat we klassenmacht moeten opbouwen door de collectieve organisatie van arbeiders, jongeren, migranten en alle onderdrukte volkeren in een verenigd front tegen imperialisme, oorlog en uitbuiting. Het betekent dat we de communistische partijen moeten versterken die echt de belangen van de arbeidersklasse vertegenwoordigen en de strijd tegen imperialisme en uitbuiting leiden.
9 mei moet worden herwonnen, niet als een vage viering van “vrede”, maar als een dag van politieke helderheid en collectieve herinnering. We moeten de waarheid ervan onderwijzen, onze gevallen kameraden eren en leren van de tegenstrijdigheden ervan. De geschiedenis is niet neutraal, ze wordt gevormd door de klassenstrijd. Dezelfde krachten die vandaag het verleden verdraaien, doen dat ook om de toekomst naar hun hand te zetten. Dat mogen we niet toestaan.
Nu imperialistische machten zich voorbereiden op nieuwe oorlogen en het kapitaal zijn greep op alle aspecten van het leven versterkt, is onze taak urgent. De omstandigheden die tot het fascisme hebben geleid, duiken opnieuw op, omdat het systeem dat ze heeft voortgebracht nooit is ontmanteld. Maar ook het volk vecht. De tegenstellingen van het kapitalisme worden scherper. Nieuwe generaties sluiten zich aan bij de strijd. Laten we herdenken door actie. Laten we herdenken door ons te organiseren. Laten we 9 mei niet alleen een dag van herdenking maken, maar ook een oproep om te vechten, verzet te plegen en te overwinnen.